του Ηλία Φραγκούλη

Είναι αυτή η μοναδική στιγμή του χρόνου στην οποία αποκαλύπτεται μια τρομακτική αλήθεια: υπάρχουν και ταινίες που μου αρέσουν! Ακολουθώντας, λοιπόν, την παράδοση της ελληνικής κινηματογραφικής πραγματικότητας (και όχι τα αμερικανικά πρότυπα απολογισμού έτους), ιδού η λίστα με τα 10 σημαντικότερα κινηματογραφικά φιλμ που (διανεμήθηκαν στη χώρα μας και) επέλεξα από τη σεζόν η οποία μόλις τέλειωσε. Η σειρά αρίθμησης είναι πάντοτε αξιολογική. Η αντοχή τους στο πέρασμα του χρόνου θα τεσταριστεί με αναδρομικές επισκέψεις, δικές μου και δικές σας, στο μέλλον…

Στη λίστα τούτης της σεζόν υπάρχουν κάποια… νεωτεριστικά twist! Λόγω του τεράστιου όγκου ταινιών που διανέμονται και παρακολουθούμε (οι κριτικοί τουλάχιστον…), καθώς και εξαιτίας της απαίτησης του αναγνωστικού κοινού να κάνω (και) εκτενέστερες αναφορές στα… σκατά τα οποία μας ρίξανε στα μούτρα εντός του συγκεκριμένου δωδεκαμήνου στα σινεμά, για (ή από) φέτος εγκαινιάζονται υπο-κατηγορίες οι οποίες δεν ανήκουν στο επίσημο top 10 των καλύτερων φιλμ της σεζόν, αλλά δίνουν ένα πιο σαφές στίγμα της… φρίκης και του τρόμου που έζησα (κυρίως στις σκοτεινές αίθουσες) όλους αυτούς τους μήνες. Όπως πάντα, αυτά που ακολουθούν εκφράζουν το μέσα μου, τα πράγματα που αναζητώ στο σινεμά, το γούστο μου, ακόμη και τις στιγμές που θέλω να περνάω καλά. Είναι ένα είδος «ταυτότητας» που δεν ακολουθεί ούτε και ταυτίζεται με παγκόσμιες βραβεύσεις, διακρίσεις ή κριτική υποστήριξη. Δεν έχω λόγους να παριστάνω το copy / paste κανενός. Έχω δική μου φωνή.

Αρχικά, ας δούμε τι έμεινε εκτός top 10. Συνηθίζω να αναφέρω μονάχα ένα τίτλο ταινίας, όμως, φέτος θα ξεχωρίσω τρεις, διότι εντός της δεκάδας υπάρχουν κάποιες «ζαβολιές» της διανομής: πρόκειται για τρία κινηματογραφικά ντοκιμαντέρ τα οποία ως παραγωγές ανήκουν σε προηγούμενα έτη, αλλά διανεμήθηκαν για πρώτη φορά στην Ελλάδα μέσα στη σεζόν 2023 – 2024. Δεν θα ήταν σωστό να εξαιρεθούν από την πρώτη δεκάδα, ούτε και είναι σωστό να την «πληρώσουν» έργα fiction του παρόντος. Έτσι, τούτες οι τρεις ταινίες (με αξιολογική σειρά πάντα) θα βρίσκονταν εντός του top 10, στην περίπτωση όπου άφηνα εκτός «ανταγωνισμού» τα ντοκιμαντέρ τα οποία φιγουράρουν στη δεκάδα: «Οι Αντίπαλοι» (φωτό) του Λούκα Γκουαντανίνο («εκστατικά ψυχαγωγικό σινεμά, sexiness εκτός ορίων ‘πολιτικής ορθότητας’ και ηθικολογίας, νεανικό καστ που λάμπει, χορευτικά beats που ιδρο-κοπανάνε μέσα σου, δυο-τρεις σκηνές ανθολογίας που σε κάνουν να σκέφτεσαι πόσο χαιρέκακα πρέπει να γλεντούσε το καστ του στα γυρίσματα ο Γκουαντανίνο»), «Τα Παιδιά του Χειμώνα» του Αλεξάντερ Πέιν («θα έχει timeless αξία στο μέλλον, είτε προστεθεί στα χριστουγεννιάτικα classics του αμερικανικού σινεμά, είτε κάνει σκέτη παρέα στις πιο εμψυχωτικές δραμεντί που φτιάχτηκαν για να επικοινωνούν με τον άνθρωπο πρώτα κι ύστερα με την επιδίωξη ενός adult θεατή να αισθανθεί την ομορφιά του να βρίσκεσαι μέσα σε μια κινηματογραφική αίθουσα και να μοιράζεσαι την ‘αύρα’ του ψυχισμού ενός φιλμ με τους γύρω σου») και «Κονάν η Βάρβαρη» του Μπερτράν Μαντικό («η ‘Κονάν’ είναι ένα έργο που χωνεύεται δύσκολα. Αν καταφέρεις να ‘μπεις’ μέσα της, όμως, θα… εγκλωβιστείς με έναν αναπάντεχα συναρπαστικό τρόπο. Όσο κι αν χρειαστεί να πονέσεις (για να την αντέξεις μέχρι τέλους). Ας θυμηθούμε ξανά πως η Τέχνη είναι και βία»).

Στο πλαίσιο της ελληνικής παραγωγής, κυριάρχησε ξανά η φτώχια. Η πιο αξιοπρεπής δουλειά που ξεχώρισα ήταν το ντοκιμαντέρ «Γιάννης Σπανός: Πίσω απ’ τη Μαρκίζα» του Άρη Δόριζα, ενώ αν μου επιτραπεί να υπολογίσω τα πράγματα με λογική Ελληνικής Ακαδημίας Κινηματογράφου, τότε την πρώτη θέση «κλέβει» το fiction «Inside» του Βασίλη Κατσούπη (ουπς, μόλις «κάρφωσα» τι ψήφισα!).

Τώρα… αρχίζουν τα «δύσκολα»! Στο πλαίσιο της κινηματογραφικής… κουράδας από την ελληνική παραγωγή τούτης της σεζόν, ξεκινάμε δυνατά με την «αρπαχτή» (hype) του «Μην Ανοίγεις την Πόρτα» (φωτό) των αδελφών Καρπά («λυπάμαι, αλλά το είδος του σινεμά τρόμου δεν είναι παίξε γέλασε. Ούτε και… YouTube ‘φασούλα’!») που κερδίζει την πρώτη θέση με ελάχιστη διαφορά από την epic φλόμπα του «Καπετάν Μιχάλη» του Κώστα Χαραλάμπους («ούτε τα βασανιστήρια από Τούρκους εκείνης της εποχής δεν πρέπει να ήταν τόσο επίπονα!»). Αδιανόητα σκληρός ο ανταγωνισμός για να διαμορφωθεί πεντάδα εδώ, οπότε πάμε για +1 (αν υποθέσουμε πως η κορυφή είναι εξ ημισείας): «Ο Τελευταίος Ταξιτζής» του Στέργιου Πάσχου («έχω μία απίστευτη περιέργεια να μάθω και να δω τι είδους άνθρωποι (;) είναι αυτοί που διαβάζουν σενάρια και εγκρίνουν τις χρηματοδοτήσεις ταινιών μυθοπλασίας μεγάλου μήκους στο Ελληνικό Κέντρο Κινηματογράφου!»), «Άκου Ποιος Μιλάει» του Θοδωρή Νιάρχου («ομολογώ πως υπήρξε μία σκηνή που μ’ έκανε να γελάσω: το πρωταγωνιστικό ζεύγος πάει ρομαντική τσάρκα με cabrio αμάξι και… καβαλέτο για να ζωγραφίσει στην εξοχή!»), «Animal» της Σοφίας Εξάρχου («ας διαχωρίσουν οι παραγωγοί, οι χρηματοδότες και οι διανομείς για ποιο λόγο γυρίζονται οι ταινίες στη χώρα μας και εκείνες που προορίζονται για τα φεστιβάλ της αλλοδαπής να πουλάνε την ‘τρελίτσα’ τους μόνο εκεί, μπας και πάψει αυτή η εξολόθρευση του ντόπιου κοινού από την κινηματογραφική αίθουσα») και «Minore» του Κωνσταντίνου Κουτσολιώτα («δεν θυμάμαι να έχω ξαναδεί ελληνική ταινία που μοιάζει να έχει… συναρμολογηθεί από σκηνές που φτιάχτηκαν για να δημιουργήσουν ένα… trailer ταινίας, στο οποίο κατόπιν προστέθηκαν extra γυρίσματα σεκάνς ‘πλοκής’»).

Και για εφέτος οι ελληνικές ταινίες δεν θα έχουν την «τιμή» να συμπεριληφθούν στις παγκόσμιες κουράδες, δίνοντας την ευκαιρία σε περισσότερες παραγωγές του εξωτερικού να λάμψουν στη λίστα που… τόσο πολύ αγαπούν οι αναγνώστες του FREE CINEMA! Τριάντα έξι τίτλοι έθεσαν τις υποψηφιότητές τους αρχικά, για να προκύψει… κάτι εντελώς καινούργιο! Δύο διαφορετικές κατηγορίες! Η μία ονομάζεται WORLD ΔΗΘΕΝΙΑ AND WORST και η δεύτερη (BURN) HOLLYWOOD (BURN). Προφανώς, η πρώτη περιλαμβάνει ταινίες από ολόκληρο τον πλανήτη με έμφαση στο «art-house», ενώ η δεύτερη φανερώνει την πιο σκάρτη εικόνα της άλλης πλευράς του Ατλαντικού. Με χαρακτηριστική άνεση, το «Μην Περιμένετε και Πολλά από το Τέλος του Κόσμου» του Ράντου Ζούντε («τσαλαβούτα στα ξεράσματα της πιο δήθεν φεστιβαλικής απατεωνιάς, με το θράσος να την αποκαλεί κινηματογραφική ταινία») βρέθηκε στην κορυφή όλων!

Ακολουθεί από κοντά το «Άγνωστοι Μεταξύ μας» (φωτό) του Άντριου Χέι, το οποίο πέραν της σκληρής κριτικής («μου προκάλεσε δυσφορία και το συναίσθημα της ντροπής γι’ αυτό που ήμουν υποχρεωμένος να δω μέχρι τέλους, αποκλειστικά και μόνο για επαγγελματικούς λόγους»), αποδομήθηκε πλήρως (και) μέσω αυτού του κειμένου. Η συνέχεια ανήκει στα: «Πράσινα Σύνορα» της Ανιέσκα Χόλαντ («πονετική δραματουργία με μπόλικη exploitation μιζέρια, βάσανα και θανατικό, που δεν εξιλεώνει καμία πλευρά της ευρωπαϊκής κατάντιας»), «Fingernails» του Χρήστου Νίκου («ένα έργο που όχι απλά σε κάνει ν’ αμφισβητείς (πια) το ταλέντο του Νίκου, αλλά (ακόμη χειρότερα) σε κάνει να υποψιάζεσαι πως δεν έχει ιδέα από σχέσεις, αν όχι και από… τη ζωή γενικότερα!»), «Γουίνι το Αρκουδάκι: Αίμα και Μέλι ΙΙ» του Ρις Φρέικ-Γουότερφιλντ («αν υπάρξει και τρίτο μέρος, παραγωγοί και σκηνοθέτης αξίζει να κατηγορηθούν από την παγκόσμια κοινότητα για εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας»), «How to Have Sex» της Μόλι Μάνινγκ Γουόκερ («το ‘νέα Αγγλίδα σκηνοθέτις κανονίζει διακοπούλες παρέα με τα ψυχολογικά της προβλήματα σε τυπικό θέρετρο κραιπάλης’ ήδη μετατράπηκε σε κινηματογραφικό genre!»), «Περάσματα» του Άιρα Σακς («αναρωτιέσαι πως αυτοί οι τρεις ηθοποιοί αφέθηκαν να εξευτελίζονται σε τέτοιο βαθμό με μερικές από τις πιο άβολες σκηνές σεξ που έχουμε δει στο σινεμά… ever»), «Ένα Καινούργιο Αύριο» του Νάνι Μορέτι («εάν είχατε αγαπήσει τον Μορέτι με το «Αγαπημένο μου Ημερολόγιο», σεβαστείτε τον εαυτό σας κι εκείνη την υπέροχη ανάμνηση και… γυρίστε του την πλάτη σήμερα. Αύριο θα είναι αργά»), «Τοτέμ» της Λίλα Αβιλές («στο πλαίσιο της γνωστής σεναριακής μάστιγας των τελευταίων ετών, πόσω μάλλον όταν το storyline είναι τόσο φτωχό, το ‘Τοτέμ’ δεν διαθέτει καν φινάλε, καθώς δεν γίνεται να ολοκληρώσεις κάτι που… δεν υπήρξε ποτέ») και «Εκεί που το Κακό Παραμονεύει» του Ντεμιάν Ρούγκνα («παίρνει τον εαυτό του μονάχα (και αδικαιολόγητα) στα σοβαρά, καταλήγοντας σε ένα gore fest ναυάγιο»).

Και συνεχίζουμε με τη λίστα των made in USA… τερατουργημάτων. Δικαιωματικά, στο #1 συναντάμε το «Η Μελωδία της Ελευθερίας» (φωτό) του Αλεχάντρο Μοντεβέρντε («παρακολουθώντας το κινδυνεύεις να κάνεις… εμετό για δύο βασικότατους λόγους: α) λόγω θέματος και β) εξαιτίας του πόσο σοκαριστικά κακή και ανόητη είναι αυτή η ταινία»). Η συνέχεια ανήκει στα: «Madame Web» της Σ. Τζ. Κλάρκσον («όταν το σενάριο μας πληροφορεί πως εκτός από ‘μέντιουμ’ η Κασάντρα μπορεί και να… «διασπάται» ως παρουσία σε περισσότερα του ενός μέρη, ευχόμουν ν’ αποκτούσα την ίδια υπερ-δύναμη, ώστε να βρισκόμουν εκτός κινηματογραφικής αιθούσης και να κάνω κάτι πιο χρήσιμο»), «The Marvels» της Νία ΝταΚόστα («αρχικά, καθώς πρόκειται περί sequel, πρέπει να θυμάσαι τι συνέβαινε στο ‘Captain Marvel’. (ΓΙΑΤΙ ΕΝΑΣ ΑΝΘΡΩΠΟΣ ΠΟΥ ΕΧΕΙ ΣΩΑΣ ΤΑΣ ΦΡΕΝΑΣ ΤΟΥ ΝΑ ΘΕΛΕΙ ΝΑ ΘΥΜΑΤΑΙ ΤΙ ΓΙΝΟΤΑΝ ΣΤΟ ‘CAPTAIN MARVEL’;)»), «Bad Boys: Ride or Die» των Αντίλ Ελ Αρμπί & Μπιλάλ Φαλάχ («ακόμα και ο χειρότερος Γκάι Ρίτσι του σήμερα βλέπεται πιο ευχάριστα απ’ αυτό το πράμα!»), «Ghostbusters: Η Αυτοκρατορία του Πάγου» του Γκιλ Κέναν («βασανίστηκα. Ειλικρινά. Και αυτό είναι κάτι που δεν πρέπει να συμβαίνει στο σινεμά ψυχαγωγίας»), «Πέντε Νύχτες στου Φρέντι» της Έμμα Τάμι («προσοχή στο κενό ανάμεσα στο ‘κακή ταινία’ και το ‘what the fuck’»), «Μίλα μου» των αδελφών Φιλίππου («ναι μεν αποτελεί κοινή συνθήκη των ταινιών τρόμου το να μην θέτουμε σοβαρά ερωτήματα ή ν’ αναζητούμε την όποια λογική αιτιολόγηση γύρω από το ανεξήγητο και το μεταφυσικό, όμως, και το ‘ξεκάρφωτο’ έχει τα όριά του!»), «May December» του Τοντ Χέινς («ειδικά στο φινάλε, δεν μπόρεσα να κρατήσω τα γέλια μου. Όχι επειδή ήταν αστείο το θέαμα, αλλά επειδή το κακό είχε εκτροχιαστεί πέρα από τα αποδεκτά σύνορα της banalité»), «Φανταστικοί Φίλοι» του Τζον Κραζίνσκι («αν έχεις φαντασία, καλύτερα να μείνεις απ’ έξω») και «Ο Πρώτος Οιωνός» της Αρκάσα Στίβενσον («τούτο εδώ το εξάμβλωμα μονάχα με το φρικτό remake της ‘Suspiria’ (2018) του Λούκα Γκουαντανίνο μπορεί να ταιριάξει!»).

Επιτέλους, φτάσαμε και στα άριστα της σεζόν. Κλασική υπενθύμιση: ο χώρος των σχολίων είναι… FREE (#diplhs) και θα ήθελα να δω παρατηρήσεις ή και τις δικές σας λίστες, (παρακαλώ) τηρώντας το χρονικό πλαίσιο της σεζόν που πέρασε αλλά και την επιλογή τίτλων από φιλμ που διανεμήθηκαν στην Ελλάδα σε αυτό το διάστημα (πάντοτε αποκλειστικά στους κινηματογράφους).