του Ηλία Φραγκούλη

Κάθε χρόνο, μετά το μαραθώνιο ξενύχτι της απονομής των βραβείων Όσκαρ, σκεφτόμαστε εκείνους που έχασαν και κάνουμε τις μικρές μας «κόντρες» μεταξύ φίλων για τις αδικίες που στιγμάτισαν διάφορες κατηγορίες. Αυτό που δεν θυμόμαστε πια, όμως, είναι… εκείνοι που δεν προτάθηκαν καν!

Μήπως θα έπρεπε να τους μνημονεύουμε με ένα εναλλακτικό βραβείο; Με αυτή τη σκέψη, το 2015, γεννήθηκε το… Φραγκουλόσκαρ! Χωρίς υποψηφιότητες, με μια διάθεση σαφούς αναγνώρισης της δουλειάς συντελεστών διαφόρων ειδικοτήτων, μπροστά ή πίσω από τις κινηματογραφικές κάμερες, τα Φραγκουλόσκαρ τιμούν τους «ριγμένους» των βασικών κατηγοριών που δεν θα περάσουν στην Ιστορία (και σε καμία επίσημη λίστα) ως διεκδικητές ενός κανονικού βραβείου Όσκαρ.

Χωρίς πολλές επισημότητες και red carpets (εξαιρείται η χλίδα εικονογράφηση από τον αγαπητό δημιουργό comics και γελοιογράφο Σπύρο Δερβενιώτη), λοιπόν, τα Φραγκουλόσκαρ 2019 απονέμονται στους…

ΚΑΛΥΤΕΡΟ ΤΡΑΓΟΥΔΙ

«Suspirium», σύνθεση του Τομ Γιορκ, εκτέλεση από τον ίδιο. Κυρίως επειδή είναι ένα αρκετά εθιστικό τραγούδι (πόσω μάλλον αν αγαπάς τους Radiohead). Με όρους οσκαρικούς, όμως, δεν αποτελεί πραγματική αδικία η μη υποψηφιότητά του σε τούτη την κατηγορία, καθώς είτε υπάρχει στο remake της «Suspiria» του Λούκα Γκουαντανίνο είτε όχι, είναι το ίδιο και το αυτό! Ακούγεται στα opening credits αυτής της κάκιστης ταινίας, σε μια σκηνή flashback που, απλά, δεν έχει λόγο ύπαρξης. Κατάφερε, πάντως, να βρεθεί στη σχετική shortlist των δεκαπέντε τραγουδιών που… θα μπορούσαν. Ξεχνάμε το φιλμ, εξακολουθούμε να ακούμε το track από μόνο του.

ΚΑΛΥΤΕΡΗ ΜΟΥΣΙΚΗ

Τζάστιν Χέργουιτς για τον «Πρώτο Άνθρωπο». Το μεγαλύτερο σκάνδαλο απουσίας από τις φετινές οσκαρικές υποψηφιότητες! Όχι απλά ένας από τους δεκαπέντε της shortlist για το original score, αλλά για πολλούς και το φαβορί της κατηγορίας, με μερικές από τις πιο αξιομνημόνευτες μελωδίες που ακούσαμε σε ταινία πέρσι, ο Χέργουιτς (κάτοχος δύο Όσκαρ, μουσικής και τραγουδιού, για το «La La Land» από το 2017) βρέθηκε εντελώς αναπάντεχα εκτός πεντάδας, για να δώσει τη θέση του σε κινηματογραφικούς τίτλους που μόνο για τη μουσική δεν θα τους θυμόμαστε (το «Black Panther», σοβαρά;). Μικρό δείγμα υπεροχής, το στοιχειωτικό και άκρως συγκινητικό θέμα της οικογένειας των Άρμστρονγκ.

ΚΑΛΥΤΕΡΟ ΝΤΟΚΙΜΑΝΤΕΡ

«Won’t You Be My Neighbor?» του Μόργκαν Νέβιλ. Από τον δημιουργό του βραβευμένου με Όσκαρ σε τούτη την κατηγορία «Twenty Feet from Stardom» (το 2014), ένα πανέμορφο ντοκιμαντέρ για τον Φρεντ Ρότζερς, οικοδεσπότη της οικογενειακής τηλεοπτικής σειράς «Mister Rogers’ Neighborhood», με τεράστια παιδαγωγική σημασία και μακροζωία (ξεκίνησε το 1968 και σταμάτησε το 2001!). Iconic μορφή για τους Αμερικάνους, ριζοσπαστικός σε θεματολογία ή και προσέγγιση σε πολιτικά και κοινωνικά ζητήματα (ειδικά απέναντι στις φυλετικές διακρίσεις), ο Ρότζερς πέθανε το 2003, αλλά αυτό το φιλμ θα τον τιμά διαχρονικά, επιτρέποντας σε μελλοντικές γενιές να τον ανακαλύψουν. Επέζησε της shortlist των δεκαπέντε επικρατέστερων ντοκιμαντέρ, αλλά έμεινε εκτός τελικής πεντάδας.

ΚΑΛΥΤΕΡΗ ΤΑΙΝΙΑ ΚΙΝΟΥΜΕΝΩΝ ΣΧΕΔΙΩΝ

«Ο Γκριντς» των Γιάροου Τσέινι και Σκοτ Μόζιερ. Όχι ότι η τελική πεντάδα δεν είναι τίμια, αλλά για ακόμη μια χρονιά σνομπάρεται παραγωγή της Illumination Entertainment, εταιρεία με θαυμάσιες και εμπορικότατες δουλειές, η οποία κατόρθωσε να περάσει στην τελική πεντάδα μονάχα το 2014 με το πρώτο sequel του «Εγώ ο Απαισιότατος». Φέτος, ο ανταγωνισμός ήταν σκληρός, οπότε τούτος ο (χριστουγεννιάτικος, ουσιαστικά) τίτλος κερδίζει το Φραγκουλόσκαρ της κατηγορίας ελαφρώς… χαριστικά.

ΚΑΛΥΤΕΡΗ ΞΕΝΟΓΛΩΣΣΗ ΤΑΙΝΙΑ

«Ο Ένοχος» του Γκούσταβ Μέλερ, από τη Δανία. Σε αντίθεση με την κατηγορία του animation, εδώ έχουμε μια πιο σκληρή shortlist εννέα τίτλων, η οποία έχει ακυρώσει από νωρίς ταινίες που θα έπαιρναν με μεγαλύτερη χαρά το Φραγκουλόσκαρ του ξενόγλωσσου (ογδόντα επτά φιλμ έγιναν αποδεκτά για το έτος 2018). Με άλλα λόγια, χαριστικά ευνοείται τούτο το δραματικό θρίλερ «δωματίου», που πολλοί πίστευαν ότι θα περάσει στην πεντάδα, καθώς ήταν κριτικά αποδεκτό, πολυακουσμένο, αλλά και με αγορασμένα δικαιώματα για επερχόμενο αμερικανικό remake. Τουλάχιστον, εκπροσωπεί ένα φιλμικό είδος που σπάνια πριμοδοτεί η Ακαδημία, η οποία δείχνει συχνότερα την προτίμησή της για δράματα Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου, μαύρη δυστυχία με οικογένειες και παιδάκια (ενίοτε σε τριτοκοσμικό φόντο) ή ethnic χαρακτηριστικά (με ωραία φωτογραφία, παρακαλώ…).

ΔΙΑΣΚΕΥΑΣΜΕΝΟ ΣΕΝΑΡΙΟ

Πίτερ Σιαρέλι και Αντέλ Λιμ για το «Crazy Rich Asians». Το blockbuster έκπληξη του περσινού καλοκαιριού στις ΗΠΑ, βασισμένο στο ομώνυμο bestseller του Κέβιν Κουάν. Ένα απίστευτα πλούσιο σε (ολοκληρωμένους και ποικίλους) χαρακτήρες κείμενο, που υπηρέτησε ιδανικά τούτη τη ρομαντική κομεντί, η οποία πάντρεψε τις ασιατικές παραδόσεις με τη χλιδάτη χολιγουντιανή παραγωγή. Μπορεί η πλοκή να έδειχνε «κλισεδιάρικη», όμως από κάτω υπήρχε γραφή «κέντημα» με αρκετές υποπλοκές στην ιστορία και «χρέη» παλιά των ηρώων που κατέληγαν σε πλήρη κάθαρση, πετυχαίνοντας έναν διακριτικό συνδυασμό κωμικού και (ουχί μελο)δραματικού.

ΠΡΩΤΟΤΥΠΟ ΣΕΝΑΡΙΟ

Άρι Άστερ για τη «Διαδοχή». Σεναριακό (και σκηνοθετικό) ντεμπούτο που παραγνωρίστηκε εντελώς κατά τη διάρκεια της προ-οσκαρικής περιόδου, αν και το έργο συζητήθηκε έντονα πέρσι, για να καταλήξει να διεκδικεί μονάχα τα βραβεία καλύτερης πρώτης ταινίας και πρώτου γυναικείου ρόλου στα Independent Spirit Awards. Σκληρό οικογενειακό δράμα που «εκτροχιάζεται» με κατεύθυνση προς το horror, παίζοντας πάντοτε με το μυαλό του θεατή, τοποθετώντας τον σε ένα πλαίσιο (σχιζοφρενικής) αβεβαιότητας ως προς το αληθές ή μη της δράσης (μυστήριο για το οποίο θα κάνουμε debate για πολλά χρόνια στο μέλλον…).

ΔΕΥΤΕΡΟΣ ΓΥΝΑΙΚΕΙΟΣ ΡΟΛΟΣ

Έμιλι Μπλαντ για το «Ένα Ήσυχο Μέρος». Ακόμα δεν έχω καταλάβει το σκεπτικό που θέλει τον ρόλο της Μπλαντ να υπολογίζεται σαν δεύτερος εδώ, αλλά θα σεβαστώ τους όποιους κανονισμούς και θα της δώσω τούτο το βραβείο απλόχερα, διότι κράτησε το έργο στην τσίτα και σήκωσε μεγάλο βάρος τού δράματος και της αγωνίας της ιστορίας αυτού του… σιωπηλού θρίλερ τρόμου, που η Ακαδημία «ξαπόστειλε» με μια υποψηφιότητα στην κατηγορία του ηχητικού μοντάζ. Πάντως, το Σωματείο των Ηθοποιών της έδωσε το πραγματικό, δικό του βραβείο για την καλύτερη supporting ερμηνεία. Έστω.

ΔΕΥΤΕΡΟΣ ΑΝΔΡΙΚΟΣ ΡΟΛΟΣ

Χιου Γκραντ για το «Πάντινγκτον 2». Μονάχα στα BAFTA τον είδαμε υποψήφιο για δεύτερο ανδρικό ρόλο, σε τούτο το πετυχημένο sequel μιας από τις πιο αξιοθαύμαστες οικογενειακές ταινίες των τελευταίων ετών. New entry στους χαρακτήρες του έργου, ο Φίνιξ Μπιουκάναν ήταν εδώ ο θανάσιμος εχθρός του ομώνυμου εξωτικού αρκούδου, με τον Γκραντ να μας χαρίζει μια από τις πιο κεφάτες ερμηνείες του, η οποία παραγνωρίστηκε ακριβώς όπως είχε συμβεί και το 2017, όταν επίσης δεν τον είδαμε υποψήφιο σε τούτη την κατηγορία για το «Florence: Φάλτσο Σοπράνο». Η αλήθεια είναι ότι δεν έχει προταθεί ποτέ για Όσκαρ!

ΠΡΩΤΟΣ ΓΥΝΑΙΚΕΙΟΣ ΡΟΛΟΣ

Τόνι Κολέτ για τη «Διαδοχή». Εάν έχει υπάρξει μία μεγάλη αδικία στις κατηγορίες των ηθοποιών εφέτος, είναι τούτη εδώ. Όπως είχα γράψει και στην κριτική του φιλμ, τονίζοντας τη σκηνή (ανθολογίας) του τσακωμού στο οικογενειακό τραπέζι, η Κολέτ «παίρνει το βουβό δράμα του μικρού της – και υποψήφιου για Όσκαρ δεύτερου – ρόλου στην ‘Έκτη Αίσθηση’ και το εκτινάσσει με δραματική φόρτιση ισχυρών εντάσεων», δημιουργώντας κάτι το αξέχαστο. Συνολικά, μια εξαιρετική ερμηνεία σε ρόλο με κάμποσες κορυφώσεις, που ενίοτε ξεπερνούσαν το όριο της υπερβολής (όπως και το ίδιο το φιλμ, άλλωστε). Θα τη μελετάμε στο μέλλον γι’ αυτά που κάνει εδώ. Κρίμα.

ΠΡΩΤΟΣ ΑΝΔΡΙΚΟΣ ΡΟΛΟΣ

Τζον Ντέιβιντ Γουόσινγκτον για την «Παρείσφρηση». Αν και δεν μου είχε αρέσει αυτή η ταινία του Σπάικ Λι, βρίσκω μάλλον παράδοξη την υποψηφιότητα του Άνταμ Ντράιβερ στον δεύτερο ρόλο και τον «εξοστρακισμό» του πρωταγωνιστή της, ο οποίος κρατούσε μια κάποια ισορροπία με τις αμήχανα κωμικές εκφράσεις του, ώστε να μην παραπαίει το έργο ούτε προς το καταγγελτικό δράμα ούτε και προς τη φάρσα! Ήταν υποψήφιος στα βραβεία του Σωματείου των Ηθοποιών και στις Χρυσές Σφαίρες. (Γιος του Ντενζέλ και) μορφή.

ΚΑΛΥΤΕΡΗ ΣΚΗΝΟΘΕΣΙΑ

Ντέιμιεν Τσαζέλ για τον «Πρώτο Άνθρωπο». Η ταινία προτάθηκε για τέσσερα Όσκαρ σε τεχνικές (βασικά) κατηγορίες, μένοντας εκτός των μεγάλων βραβείων. Και μιλάμε για τον σκηνοθέτη του «Χωρίς Μέτρο» και του «La La Land», φιλμ που έχουν τιμηθεί με τρία και έξι Όσκαρ, αντίστοιχα. Φέτος, το όνομά του δεν ακούστηκε πουθενά και είναι λίγο άδικο, γιατί εδώ ο Τσαζέλ έκανε μια δημιουργική υπέρβαση μεγέθους και ύφους, παραδίδοντας ένα βιογραφικό δράμα με αρκετές δόσεις συγκίνησης σε συνδυασμό με μια εξαιρετική κατασκευή απεικόνισης της αγωνίας και του δέους μπροστά στο ταξίδι προς τη Σελήνη. Υπάρχουν σκηνές ανθολογίας σε επίπεδο σκηνοθεσίας, μοντάζ και ήχου, υπάρχει η τελειότητα του production design, όσο και ένα μείγμα θριάμβου της ανθρώπινης θέλησης μαζί με τη λύτρωση ενός βαρύτατου πένθους της ψυχής που απογειώνει το φινάλε του έργου. Ναι, τελικά, ο Τσαζέλ μπορεί να κάνει πολύ περισσότερα από αυτά που γνωρίζαμε μέχρι χθες…

ΚΑΛΥΤΕΡΗ ΤΑΙΝΙΑ

Τι λείπει από αυτές τις οκτώ υποψήφιες ταινίες αυτής της κατηγορίας εφέτος; Η καθαρή, «ένοχη» ψυχαγωγία! Το φιλμ που δεν θέλει να σου «πουλήσει» κοινωνικοπολιτικά μηνύματα, ούτε φαντασίες, ούτε παρελθοντικές περιόδους, ούτε βιογραφίες, ούτε και δράμα ρεαλισμού… αργόσυρτο. Υπήρχε μια τέτοια ταινία πέρσι. Την είχε αναγνωρίσει το κοινό (238.532.921 δολάρια οι εισπράξεις, παγκοσμίως). Την παραδέχτηκε μέχρι και η κριτική (95% από τους top critics στο rottentomatoes!). Την είχε προτείνει το Σωματείο των Παραγωγών. Την είχε προτείνει το Σωματείο των Ηθοποιών στην κατηγορία του καλύτερου ensemble! Την είχαν προτείνει οι Χρυσές Σφαίρες. Αλλά στα Όσκαρ… μηδέν! Πλήρως απούσα από όλες τις κατηγορίες αυτή η τόσο ευχάριστη ταινία σύγκρουσης πολιτισμικών παραδόσεων, με αφορμή μια επερχόμενη πρόταση γάμου από έναν (κρυφά) πάμπλουτο κληρονόμο προς μια πτωχή πλην τίμια και σπουδαγμένη κοπέλα. Ασιάτες και οι δύο, γνωρίστηκαν στις ΗΠΑ, αλλά πρέπει να ταξιδέψουν μέχρι την πατρίδα ώστε να πάρουν την έγκριση από το σόι εκείνου. Κι εκεί βγαίνουν όλα τα ταξικά, η σύγκρουση των γενεών, τα αδιέξοδα, ιστορίες από το παρελθόν, αλλά και δραματικά μυστικά στις σχέσεις άλλων συγγενών και φίλων του επίδοξου γαμπρού. Χωρίς να είναι ένα πραγματικά σπουδαίο φιλμ, το «Crazy Rich Asians» ήταν το μοναδικό από τα «οσκαρικά» (μαζί με το «Πράσινο Βιβλίο») που πέρσι σε έκανε να αισθάνεσαι την απόλαυση του σινεμά και της φυγής που προσφέρει αυτό για ένα δίωρο. Σε καλλιτεχνικό επίπεδο, είναι σοβαρή και η παράλειψη του τίτλου από την κατηγορία των σκηνικών (το σχετικό Σωματείο έδωσε στο φιλμ το βραβείο της κατηγορίας contemporary, δεν το βγάζω από το κεφάλι μου…).

Και αυτά ήταν τα Φραγκουλόσκαρ 2019! Όχι τόσο συναρπαστικά (ή κάπως υποχρεωτικά…) σε ορισμένες κατηγορίες, μάλλον πιστοποίησαν ότι κάποιες πεντάδες φέτος είναι πλήρεις και τίμιες. Ή μήπως φτάνουμε (και) στο συμπέρασμα ότι η περσινή κινηματογραφική παραγωγή ήταν φτωχή; Σχολιάστε ελεύθερα παρακάτω ή προσθέστε κι άλλους απόντες από τις φετινές υποψηφιότητες. Ανανεώνουμε το ραντεβού μας για του χρόνου, για να εντοπίσουμε τις όσο το δυνατόν καλύτερες… αστοχίες της Αμερικανικής Ακαδημίας Κινηματογράφου. Τον αξίζει το Όσκαρ (και) τον… αντι-θεσμό του!