του Ηλία Φραγκούλη

Δεν έχω δει πιο διασκεδαστική ταινία εδώ και μήνες! Δεν είναι ο τύπος του έργου που θα λάβει διθυράμβους από την κριτική (υπογράφεται από έναν εκ των αδελφών Φαρέλι, οι οποίοι στη δεκαετία του ’90 άλλαξαν την πορεία της αμερικανικής κωμωδίας, με λαμπρό αποκορύφωμα το «Κάτι Τρέχει με τη Μαίρη» του 1998), κάποιοι θα προσπαθήσουν να «μειώσουν» την αξία του συγκρίνοντάς το με τον «Σωφέρ της Κυρίας Νταίζυ» (1989) διότι… τόσα αντιλαμβάνονται από σινεμά και την έννοια του feelgood εντός της κινηματογραφικής αιθούσης. Εγώ θα το πω πιο ξεκάθαρα: αν θέλεις να περάσεις ιδανικά επιλέγοντας αυτό το είδος ψυχαγωγίας σήμερα, μην τολμήσεις και χάσεις το «Πράσινο Βιβλίο»!

Σαν κατασκευή και αφήγηση είναι ένα εντελώς «basic» πράγμα. Αλλά σε βάζει σε έναν καιρό ιστορικών γεγονότων, διεκδικήσεων και αλλαγών. Και δεν σου τα σερβίρει με διδακτισμό τα (προφανή) μηνύματά του. Βρισκόμαστε στην Αμερική του ’62, το λαϊκό παλικάρι με τα μούσκουλα που έχει κονέ με συμπατριώτες Ιταλιάνους της Μαφίας και των σχετικών αναζητά δουλειά για διάστημα τριμήνου περίπου κι ένα tip από τα «παιδιά» τον οδηγεί πάνω από το Carnegie Hall, στο διαμέρισμα / γραφείο ενός εκκεντρικού πιανίστα της jazz. Ο Τόνι «Λιπ» είναι κάργα ρατσιστής, ο Ντον Σέρλι είναι μαύρος. Δεν θα τα πάνε καλά στο επαγγελματικό τους interview, όμως ο δεύτερος έχει ανάγκη από έναν άνθρωπο σαν τον πρώτο, διότι η περιοδεία που έχει προγραμματίσει στον αμερικανικό Νότο σίγουρα θα τον φέρει αντιμέτωπο με ακόμη χειρότερους ρατσιστές, του είδους εκείνου που δεν το είχε σε τίποτα να δολοφονήσει και «νέγρο». Άρα, ο Ντον Σέρλι χρειάζεται και οδηγό, αλλά και προστάτη / σωματοφύλακα. Ο Τόνι «Λιπ» θα ενδώσει για τα λεφτά, τα υπόλοιπα δύο μέλη του trio (bass & cello) του Σέρλι θα ακολουθήσουν on the road και οι μπελάδες δεν θα αργήσουν να φανούν, καθώς το αταίριαστο δίδυμο θα παίρνει απανωτά μαθήματα ζωής και συνύπαρξης στην ίδια κοινωνία.

Με βάση ένα ευφυές σενάριο που χειρίζεται κωμικά αλλά και αυστηρότατα δηκτικά το συμπεριφορικό κλίμα της περιόδου στις ΗΠΑ, ο Πίτερ Φαρέλι στήνει τη διαδρομή μιας «buddy movie» αντιμέτωπος με «χαντάκια» δοκιμασιών και για τους δύο χαρακτήρες, αποφεύγοντας με ευαισθησία τις συγκρούσεις χαρακτηρισμών (όπως της σεξουαλικότητας του Σέρλι, που ενώ δεν μένει κρυφή, δεν σου σερβίρεται και υπό μορφή «ντουντούκας»…), εμμένοντας στο μέγεθος της κοινωνικής υποκρισίας των Νοτίων λεφτάδων, οι οποίοι μπορεί να υποδέχονταν με ανοιχτές αγκάλες τον μαύρο πιανίστα για την ψυχαγωγία τους, όμως δεν τον άφηναν να πλησιάσει ούτε τα δικά τους αποχωρητήρια! Ταυτόχρονα, το φιλμ παρουσιάζει και την πτυχή του… ενδοφυλετικού ρατσισμού, εκείνου που χώριζε ταξικά τον εξευγενισμένο (σαν λευκό) Σέρλι από τους σκλάβους των βαμβακοφυτειών του Νότου. Το όλο «παιχνίδι» των διαφυλετικών συγκρούσεων βοηθιέται ουσιαστικά από την ύπαρξη του βιβλίου του τίτλου της ταινίας, ενός «τουριστικού» οδηγού για μαύρους που θα τολμούσαν να ταξιδέψουν σ’ εκείνα τα μέρη στα ‘60s και έπρεπε να φιλοξενηθούν σε motel ή χώρους στους οποίους η σωματική τους ακεραιότητα δεν θα βρισκόταν σε άμεσο κίνδυνο!

Η χημεία που πετυχαίνουν στους κεντρικούς ρόλους ο (με αρκετά παραπανίσια κιλά) Βίγκο Μόρτενσεν και ο Μαχερσαλά Αλί (το Όσκαρ δεύτερου ανδρικού ρόλου για το «Moonlight») είναι εξαιρετική, οι ατάκες τους σπινθηρίζουν από χιούμορ και είναι βέβαιο πως τα ονόματά τους θα ακουστούν στην τελετή των επερχόμενων βραβείων της Ακαδημίας. Καλλιτεχνική διεύθυνση, φάτσες δευτεραγωνιστών, ρυθμός αφήγησης, γέλιο και συγκίνηση μαζί δημιουργούν ένα σύνολο έργου που δεν σε καλεί για κάτι το «μεγαλόπνοο», αλλά βάζει τα γυαλιά όσον αφορά το είδος της βιογραφίας που δεν θέλει να σε πείσει με «εγκυκλοπαιδικό» τρόπο αλλά να σε πλησιάσει όσο βαθύτερα γίνεται, ώστε να κατανοήσεις τα εγκληματικά λάθη τόσων λαών και δεκαετιών λόγω φυλετικού μίσους.