του Ηλία Φραγκούλη

Είναι αυτή η μοναδική στιγμή του χρόνου στην οποία αποκαλύπτεται μια τρομακτική αλήθεια: υπάρχουν και ταινίες που μου αρέσουν! Ακολουθώντας, λοιπόν, την παράδοση της ελληνικής κινηματογραφικής πραγματικότητας (και όχι τα αμερικανικά πρότυπα απολογισμού έτους), ιδού η λίστα με τα 10 σημαντικότερα κινηματογραφικά φιλμ που (διανεμήθηκαν στη χώρα μας και) επέλεξα από τη σεζόν η οποία μόλις τέλειωσε. Η σειρά αρίθμησης είναι πάντοτε αξιολογική. Η αντοχή τους στο πέρασμα του χρόνου θα τεσταριστεί με αναδρομικές επισκέψεις, δικές μου και δικές σας, στο μέλλον…

Τούτη η σεζόν διαμόρφωσε μια λίστα η οποία περιλαμβάνει ένα μείγμα από ταινίες σαφώς καλλιτεχνικές, προτάσεις νεωτεριστικές στο πλαίσιο της κινηματογραφικής αφήγησης ή ξεχωριστές και μοναδικές αισθητικά, δίπλα σε θαυμάσια φιλμ ψυχαγωγικού σινεμά που τόσο έχουμε ανάγκη. Δεν είναι ένα προφανές top 10. Καθόλου! Και δεν το κάνω για να φανώ «εναλλακτικός» ή «διαφορετικός» όλο αυτό. Απλά, οι ταινίες που ακολουθούν εκφράζουν καλύτερα το μέσα μου, τα πράγματα που αναζητώ στο σινεμά, το γούστο μου, ακόμη και τις στιγμές που θέλω να περνάω καλά. Είναι ένα είδος «ταυτότητας». Δεν συμβαδίζει με παγκόσμιες βραβεύσεις, διακρίσεις ή κριτική υποστήριξη. Δεν έχω λόγους να παριστάνω το copy / paste κανενός. Έχω δική μου φωνή.

For the record, οριακά εκτός δεκάδας έμεινε η «Barbie» της Γκρέτα Γκέργουιγκ, ενώ ακόμη τέσσερις τίτλοι είχαν αξιώσεις για να το παλέψουν και να βρεθούν σε μία από τις χαμηλότερες θέσεις της λίστας, η οποία αποδείχθηκε ιδιαίτερα ανταγωνιστική σε ποιότητα έργων και «τόπους» κινηματογραφικών ειδών.

Στο πλαίσιο της ελληνικής παραγωγής, ήταν ομολογουμένως μια σεζόν απίστευτης φτώχιας, με το «Πίσω από τις Θημωνιές» της Ασημίνας Προέδρου (φωτό) ν’ αποτελεί το μοναδικό φιλμ που κατάφερε να ξεπεράσει τον μέσο όρο ενός προσωπικού μου πήχη ποιοτικά, δίπλα σε ελάχιστες (κυριολεκτικά) εξαιρέσεις ταινιών που βλέπονταν, όπως το «Broadway» του Χρήστου Μασσαλά και το «Black Stone» του Σπύρου Ιακωβίδη (οι αναφορές γίνονται πάντοτε με αξιολογική σειρά).

Αντίστοιχα, στο πλαίσιο της κινηματογραφικής κουράδας από την ελληνική παραγωγή τούτης της σεζόν, τα «Μπάσταρδα» του Νίκου Πάστρα (φωτό) κερδίζουν την πρώτη θέση με διαφορά, το «Ησυχία 6-9» του Χρήστου Πασσαλή ακολουθεί με… συνταγή ιατρού και το ντοκιμαντέρ «Θόδωρος Αγγελόπουλος – Νίκος Παναγιωτόπουλος: Ο Καθένας και η Μουσική του» των Αντώνη Κόκκινου και Γιάννη Σολδάτου αποτελεί υπόδειγμα τσαπατσουλιάς και «αρπαχτής» που προσβάλλει και το genre και το κύρος των ονομάτων που έχει κοτσάρει στον τίτλο του.

Φέτος οι ελληνικές ταινίες δεν θα έχουν την «τιμή» να συμπεριληφθούν στις παγκόσμιες κουράδες, δίνοντας την ευκαιρία σε περισσότερα ξένα φιλμ να λάμψουν στο σχετικό top 10 που… τόσο πολύ αγαπούν οι αναγνώστες του FREE CINEMA! Τριάντα πέντε τίτλοι έθεσαν τις υποψηφιότητές τους αρχικά, για να προκύψει μία shortlist δεκαπέντε παραγωγών μυθοπλασίας μεγάλου μήκους, από «art-house» δηθενιές μέχρι χολιγουντιανά blockbusters. Ο ανταγωνισμός στις τρεις πρώτες θέσεις ήταν αδιανόητος, όμως, την κορυφή θεωρώ πως κατέκτησε επάξια το «Aftersun» της Σάρλοτ Γουέλς, ως το πλέον αδικαιολόγητα υπερτιμημένο έργο της σεζόν, κάτι το οποίο (προσωπικά) δεν αποκαλώ καν ταινία. Για μένα, λοιπόν, το «μη σινεμά» ισούται με κακό σινεμά. Από το πρώτο δεκάλεπτο είχα αρχίσει να βογκάω, αντιλαμβανόμενος πως θα έπρεπε να υποστώ ακόμη ενενήντα λεπτά από ένα (υποθετικό) «home video διακοπών» που δεν με αφορούσε καθόλου. Ίσως γιατί δεν υπήρξα ποτέ κοριτσάκι που είχε θεματάκια με τον πατέρα του; Αυτά είναι προβλήματα ψυχαναλυτικά, ουχί κινηματογραφικά.

Κατόπιν γενικής απαίτησης του κοινού, λοιπόν, ας συμπληρώσω και το top 10 των χειρότερων ταινιών της σεζόν 2022 – 2023 (πάντα με αξιολογική σειρά): «Μπάρντο: Το Ψευδές Χρονικό Ενός Σωρού Αλήθειες» του Αλεχάντρο Γκονζάλες Ινιάριτου («η σχεδόν μιάμιση ώρα που άντεξα από το ‘Μπάρντο’ ήταν υπεραρκετή ώστε να είμαι βέβαιος ότι πρόκειται περί αδιανόητης μαλακίας ναρκισσιστικού εκτροχιασμού του δημιουργού της), «Drive My Car» του Ριουσούκε Χαμαγκούτσι («το μόνο πράγμα που κατάφερε να κάνει στο μέσα μου ο Χαμαγκούτσι είναι… να μην θέλω να ξαναπατήσω σε παράσταση έργου του Τσέχοφ για το υπόλοιπο της ζωής μου»), «Άμστερνταμ» του Ντέιβιντ Ο. Ράσελ («η υπομονή του θεατή εξαντλείται (πριν καν φτάσουμε στη μία ώρα), το λανθάνον χιούμορ που συνόδευε (σαν αρχική πρόθεση) τους χαρακτήρες του Ο. Ράσελ χάνεται ολοκληρωτικά από την εξουθενωτική πρόζα και τους ατέλειωτους διαλόγους (σε βαθμό να θέλεις να ουρλιάξεις ‘Σκάστε!’) και μόλις μετά τα ενενήντα λεπτά διάρκειας του φιλμ (επιτέλους!) αχνοφαίνεται ένα κάποιο ενδιαφέρον γύρω από την ανάπτυξη της (ποιας;) πλοκής»), «Άλις, Αγάπη μου» της Μέρι Νάι («μπορεί να έχω καταφερθεί αρνητικά και για άλλα κινηματογραφικά έργα τα οποία σκηνοθετήθηκαν από γυναίκες τα τελευταία χρόνια, όμως, εδώ βρισκόμαστε απέναντι στο πλέον λοβοτομημένο δημιούργημα ‘φεμινιστικού’ σινεμά, όπου αψυχολόγητες προφάσεις δημιουργούν ‘εντάσεις’ βασισμένες… στο τίποτα»), «Γουίνι το Αρκουδάκι: Αίμα και Μέλι» του Ρις Φρέικ-Γουότερφιλντ («μέχρι να περάσουν ακόμη κι αυτά τα λιγοστά 84 λεπτά της διάρκειας του φιλμ, το πιθανότερο είναι να αναπτύξεις φονικά ένστικτα ή τάσεις αυτοχειρίας, ανάλογα με το πόση αξία δίνεις στη μάταιη ύπαρξή σου»), «Η Γυναίκα Βασιλιάς» της Τζίνα Πρινς-Μπάιθγουντ («απόρησα με πράγματα που διάβασα στον αμερικανικό Τύπο περί ‘action choreography’, ερμηνειών και οσκαρικών προσδοκιών, καθώς εγώ (με κάθε ειλικρίνεια) υπέφερα για να τη βγάλω ζωντανός από αυτό το άνω των δύο ωρών τερατούργημα»), «Απίστευτο κι Όμως Αληθινό» του Κεντάν Ντουπιέ («ο χρόνος, λέει σε μια στιγμή του φιλμ ο Αλέν Σαμπά, έχει κάποια ελαστικότητα. Το πρόβλημα με τον Ντουπιέ, όμως, είναι πως έχει κάνει κάτι άλλο ‘λάστιχο’»), «Φύλακες του Γαλαξία 3» του Τζέιμς Γκαν («δυσάρεστο, αρρωστημένο και νοσηρό») και «Ant-Man and the Wasp: Κβαντομανία» του Πέιτον Ριντ («λυπήθηκα το καστ που, εκ των πραγμάτων, θα έβγαλε σχεδόν όλα τα γυρίσματα σε green screen, προσπαθώντας να φανταστεί πόσο… για τα μπάζα θα είναι το κβαντοσύμπαν που θα τους ‘κατσικωθεί’ στο post-production»). Παραπονεμένη, στην ενδέκατη θέση, έμεινε η live action «Μικρή Γοργόνα» («θέτει νέα όρια στον ορισμό της κινηματογραφικής δοκιμασίας»)…

Ο χώρος των σχολίων είναι… FREE (#diplhs) και θα ήθελα να δω παρατηρήσεις ή και τις δικές σας λίστες, τηρώντας (όσο μπορείτε) το χρονικό πλαίσιο της σεζόν που πέρασε αλλά και την επιλογή τίτλων από φιλμ που διανεμήθηκαν στην Ελλάδα σε αυτό το διάστημα (πάντοτε αποκλειστικά στους κινηματογράφους).