του Ηλία Φραγκούλη

Κάθε χρόνο, μετά το μαραθώνιο ξενύχτι της απονομής των βραβείων Όσκαρ, σκεφτόμαστε εκείνους που έχασαν και κάνουμε τις μικρές μας «κόντρες» μεταξύ φίλων για τις αδικίες που στιγμάτισαν διάφορες κατηγορίες. Αυτό που δεν θυμόμαστε πια, όμως, είναι… εκείνοι που δεν προτάθηκαν καν!

Μήπως θα έπρεπε να τους μνημονεύουμε με ένα εναλλακτικό βραβείο; Με αυτή τη σκέψη, το 2015, γεννήθηκε το… Φραγκουλόσκαρ! Χωρίς υποψηφιότητες, με μια διάθεση σαφούς αναγνώρισης της δουλειάς συντελεστών διαφόρων ειδικοτήτων, μπροστά ή πίσω από τις κινηματογραφικές κάμερες, τα Φραγκουλόσκαρ τιμούν τους «ριγμένους» των βασικών κατηγοριών που δεν θα περάσουν στην Ιστορία (και σε καμία επίσημη λίστα) ως διεκδικητές ενός κανονικού βραβείου Όσκαρ.

Τούτος ο (αντι)οσκαρικός θεσμός του FREE CINEMA απουσίασε πέρσι, διότι δεν υπήρχαν ταινίες της προκοπής για να δημιουργήσουν την ετήσια λίστα μας. Κάτι που θα έπρεπε να είχε επιλέξει να κάνει και η Ακαδημία, αντί να μας υποχρεώσει να βιώσουμε την περσινή ξεφτίλα υποψηφιοτήτων και βραβείων. Στα φετινά Φραγκουλόσκαρ, δε, φροντίσαμε να επεκτείνουμε τις κατηγορίες, προσθέτοντας και βραβεία φωτογραφίας, μοντάζ, σκηνογραφίας και κοστουμιών! Διότι υπήρξαν αδιανόητες αδικίες που πρέπει να επισημάνουμε.

Χωρίς πολλές επισημότητες και red carpets, πάντοτε με τη συνοδευτική εικονογράφηση του γνωστού δημιουργού comics και γελοιογράφου Σπύρο Δερβενιώτη, τα Φραγκουλόσκαρ 2022 απονέμονται στους…

ΚΑΛΥΤΕΡΟ ΤΡΑΓΟΥΔΙ

«So May We Start», σύνθεση των αδελφών Ρον και Ράσελ Μέιλ, εκτέλεση από τους ίδιους, δηλαδή… τους περίφημους Sparks. Με όρους οσκαρικούς, δεν υπήρχε καμία περίπτωση να δούμε τέτοιο τραγούδι στην πεντάδα των υποψηφιοτήτων! Κατάφερε, όμως, να βρεθεί στη σχετική shortlist των δεκαπέντε πρωτότυπων ασμάτων που… θα μπορούσαν. Ήταν η εισαγωγή της «Annette» του Λεός Καράξ, ενός φιλμ που με απογοήτευσε σε απίστευτο βαθμό, τόσο για το όνομα του δημιουργού του, όσο και για το pop δίδυμο αυτών των μουσικών θεών. Από όλα τα τραγούδια της ταινίας, ήταν το μοναδικό που διασωζόταν, αλλά σε συσχετισμό και με την opening σεκάνς η οποία το συνόδευε. Σε γενικές γραμμές, θλιβερά πεσμένο το επίπεδο τούτης της κατηγορίας. Φαινόμενο συχνό, πλέον…

ΚΑΛΥΤΕΡΗ ΜΟΥΣΙΚΗ

Αλεξάντρ Ντεσπλά για το «Η Γαλλική Αποστολή». Η μουσική για την ταινία του Γουές Άντερσον επέζησε της shortlist των δεκαπέντε original score τούτης της κατηγορίας, αλλά ο τόσο αγαπητός μας συνθέτης δεν κατάφερε να δει τον εαυτό του υποψήφιο για… δωδέκατη φορά. Έχει τιμηθεί με δύο Όσκαρ καλύτερης μουσικής (το 2015 και το 2018), βέβαια, εκ των οποίων η πρώτη για φιλμ του Άντερσον («Ξενοδοχείο Grand Budapest»). Εκλεπτυσμένα παιχνιδιάρικα και μελωδικά θέματα, όπως το «Obituary», πρόσθεσαν εξαιρετικά συγκινητικά ηχοχρώματα σε τούτη την εντελώς παραγνωρισμένη από την Ακαδημία ταινία. Τι να πεις; Οι άνθρωποι ξέμειναν από… κουλτούρα.

ΚΑΛΥΤΕΡΑ ΚΟΣΤΟΥΜΙΑ

Μαλγκόσια Τουρτζάνσκα για τον «Πράσινο Ιππότη». Εξυπηρέτησε λειτουργικότατα και με φαντασία το παραμυθένιο σκηνικό δράσης της ταινίας του Ντέιβιντ Λόουερι. Το Σωματείο τον συναδέλφων της εκτίμησε τη δουλειά της και ήταν υποψήφια στα δικά τους βραβεία, στην κατηγορία έργων του φανταστικού.

ΚΑΛΥΤΕΡΗ ΣΚΗΝΟΓΡΑΦΙΑ

Άνταμ Στοκχάουζεν για το «Η Γαλλική Αποστολή». Το Σωματείο τον συναδέλφων του τον είχε προτείνει στα δικά τους βραβεία, στην κατηγορία ταινιών εποχής. Η μη υποψηφιότητά του στα Όσκαρ είναι ίσως το μεγαλύτερο σκάνδαλο και «φτύσιμο» της χρονιάς, για μια δουλειά αποθεωτική καλλιτεχνικά. Να θυμίσω ξανά πως η ταινία του Γουές Άντερσον δεν υπάρχει πουθενά στα φετινά Όσκαρ!

ΚΑΛΥΤΕΡΟ ΜΟΝΤΑΖ

Πολ Μάσλις για το «Συνέβη στο Σόχο». Είχε (δικαίως) προταθεί το 2018 για το «Baby Driver». Το όνομά του δεν βρέθηκε ούτε στη λίστα του Σωματείου των συναδέλφων του! Παραγνωρισμένη η δουλειά του εδώ, λοιπόν, με μια δύσκολη διαχείριση παράλληλου σύμπαντος σε δύο διαφορετικές χρονολογικές περιόδους. Το μοντάζ πήγαινε χέρι-χέρι με τη σκηνοθετική καθοδήγηση του Έντγκαρ Ράιτ και το αποτέλεσμα σ’ έκανε να σαστίζεις. Και να θαυμάζεις.

ΚΑΛΥΤΕΡΗ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ

Ρόμπερτ Γιέομαν για το «Η Γαλλική Αποστολή». Το 2015 είχα γράψει για την πρώτη υποψηφιότητά του στα Όσκαρ (για το «Ξενοδοχείο Grand Budapest»): «Ο τύπος κάνει… της Παναγιάς τα μάτια, σε ασπρόμαυρο και έγχρωμο, σε ένα κάρο formats του κινηματογραφικού καρέ, σε μια μόλις ταινία». Στην τελευταία ταινία του Γουές Άντερσον όχι απλά επαναλαμβάνει αυτά έγραφα τότε, αλλά απογειώνει την Τέχνη του σε υπέρτατο βαθμό. Και το Σωματείο του τον είχε σνομπάρει στις φετινές του υποψηφιότητες (είχαν «καούρα» για ασπρόμαυρα…).

ΚΑΛΥΤΕΡΟ ΝΤΟΚΙΜΑΝΤΕΡ

«The Velvet Underground» του Τοντ Χέινς. Επέζησε της shortlist των δεκαπέντε επικρατέστερων ντοκιμαντέρ, αλλά έμεινε εκτός τελικής πεντάδας. Εντυπωσιακή δουλειά για το θρυλικό αμερικανικό συγκρότημα, αποτέλεσμα εξαντλητικής έρευνας, εμπλουτισμένο με σπουδαίο αρχειακό υλικό και συνεντεύξεις ανθρώπων οι οποίοι σχετίστηκαν με την μπάντα, δίνοντας αρκετό βάρος στον Λου Ριντ, προφανώς. (Επειδή τηρούμε τις επίσημες λίστες και τα φιλμ που όντως ήταν εκλέξιμα, δεν «ψηφίστηκε» για τα Φραγκουλόσκαρ το εξαιρετικό και επικό «The Sparks Brothers» του Έντγκαρ Ράιτ.)

ΚΑΛΥΤΕΡΗ ΤΑΙΝΙΑ ΚΙΝΟΥΜΕΝΩΝ ΣΧΕΔΙΩΝ

«Τραγούδα! 2» του Γκαρθ Τζένινγκς. Όπως και η πρώτη ταινία του 2016, έτσι και τούτο το sequel δεν κατάφερε να προταθεί για το Όσκαρ τούτης της κατηγορίας. Ήταν στην πεντάδα των σχετικών με το είδος Annie Awards, έστω. Εξαιρετική παραγωγή (εδώ ενταγμένη περισσότερο στη λογική του μιούζικαλ) με ευφάνταστο και πανέμορφο ψηφιακό σχέδιο, δηλώνει για… πολλοστή φορά ένα κάποιο σνομπάρισμα της Ακαδημίας προς τις ταινίες του studio της Illumination.

ΚΑΛΥΤΕΡΗ ΞΕΝΟΓΛΩΣΣΗ ΤΑΙΝΙΑ

«Hytti nro 6» («Βαγόνι Αριθμός 6») του Γιούχο Κουοσμάνεν, από τη Φινλανδία. Δεκαπέντε τίτλοι πέρασαν στη shortlist της καλύτερης «διεθνούς ταινίας» φέτος, η οποία έπασχε κάργα, όχι μονάχα εξαιτίας του πως φτάσαμε μέχρι εδώ (από ενενήντα τρεις προτάσεις χωρών), αλλά και λόγω των επιλογών που γίνονται από τους υπεύθυνους παγκοσμίως. Κοινώς… άλλα αντί άλλων! Και δεν αξίζει να επεκταθούμε σ’ αυτό. Έτσι, τούτο το ελαφρώς ιδιόρρυθμο ρομάντζο μεταξύ δύο αγνώστων που μοιράζονται ένα βαγόνι τρένου με προορισμό τον Αρκτικό Κύκλο, είναι η πιο αξιοπρεπής… απούσα περίπτωση φιλμ αυτής της κατηγορίας.

ΔΙΑΣΚΕΥΑΣΜΕΝΟ ΣΕΝΑΡΙΟ

Μπεν Άφλεκ, Ματ Ντέιμον και Νικόλ Χολοφσίνερ για το «Η Τελευταία Μονομαχία». Βασισμένο στο βιβλίο του Έρικ Τζάγκερ. Άλλη μία ολοκληρωτικά παραγνωρισμένη ταινία του 2021, που δεν απέσπασε ούτε μία οσκαρική υποψηφιότητα! Σε μια εποχή όπου τα γυναικεία θέματα ευνοούνται με φανατισμό, τούτο το (κάργα φεμινιστικό) δράμα κακοποίησης του Ρίντλεϊ Σκοτ με την αφηγηματικά τριπλή οπτική της «αλήθειας» από το πρωταγωνιστικό της τρίο, έτυχε κανονικού φτυσίματος από τα μέλη της Ακαδημίας! Υποκρισία, τουλάχιστον.

ΠΡΩΤΟΤΥΠΟ ΣΕΝΑΡΙΟ

Μάικ Μιλς για το «Η Ζωή Συνεχίζεται». «Μοιρασμένο ανάμεσα στα λόγια και τις σκέψεις των παιδιών για το αύριο, έως και την μελλοντική τους ευθύνη να γίνουν κι εκείνα γονείς κάποτε, όσο και στην αγωνία των ενηλίκων να κατασταλάξουν στην ιδέα του πόσο τους κατάλαβαν οι δικοί τους γονείς και πως τους καθοδήγησαν ή τους προετοίμασαν για να (την) ‘παλέψουν’ στο δικό τους… σήμερα, ο Μιλς στήνει ένα σύμπαν μυθοπλασίας όπου το ρεαλιστικό δεν ξεχωρίζει από το ‘κινηματογραφικό’», είχα γράψει στην κριτική του. Αληθινό και σημερινό πράγμα, με ψυχή. «Δύσκολο», δηλαδή.

ΔΕΥΤΕΡΟΣ ΓΥΝΑΙΚΕΙΟΣ ΡΟΛΟΣ

Κατρίνα Μπαλφ για το «Belfast». Όχι τη γιαγιά, ρε μπαγλαμάδες! Τη μαμά! (Το Σωματείο των Ηθοποιών την είχε στην πεντάδα του.)

ΔΕΥΤΕΡΟΣ ΑΝΔΡΙΚΟΣ ΡΟΛΟΣ

Γούντι Νόρμαν για το «Η Ζωή Συνεχίζεται». Ο πιτσιρικάς της ταινίας. Δεν έχω δει πολλά παιδιά να παίζουν έτσι μπροστά σε κάμερες! Γεννήθηκε το 2009, ξεκίνησε την καριέρα του από τηλεοπτικές σειρές το 2015. Ειλικρινά, άξιζε μια θέση σε τούτη την πεντάδα.

ΠΡΩΤΟΣ ΓΥΝΑΙΚΕΙΟΣ ΡΟΛΟΣ

Lady Gaga για το «Ο Οίκος Gucci». Χωρίς αυτήν, θα είχε καταρρεύσει ολόκληρο το έργο! «Με μια λανθάνουσα ‘κατινιά’, υπερτονισμένη προφορά και μελοδραματισμό… πατημένης ουράς γάτας», όπως είχα γράψει στην κριτική του φιλμ. Ήταν τόσο γκροτέσκα λάθος και τόσο σωστά τοποθετημένη σε αυτό που ερμήνευε, που καταντούσε ιδανική μ’ έναν αλλόκοτο τρόπο!

ΠΡΩΤΟΣ ΑΝΔΡΙΚΟΣ ΡΟΛΟΣ

Κούπερ Χόφμαν για το «Πίτσα Γλυκόριζα». Ο γιος του Φίλιπ Σίμουρ Χόφμαν, στην πρώτη του εμφάνιση στο σινεμά (και οπουδήποτε αλλού). Η αδιανόητη διαπίστωση του πόσο γονιδιακή υπόθεση μπορεί να είναι το ταλέντο!

ΚΑΛΥΤΕΡΗ ΣΚΗΝΟΘΕΣΙΑ

Ντενί Βιλνέβ για το «Dune». Ταινία από τις πλέον κορυφαίες του 2021, με δέκα υποψηφιότητες στα Όσκαρ. Χωρίς σκηνοθεσία! Το Σωματείο των Σκηνοθετών τον είχε στην πεντάδα του. Στη λίστα της Ακαδημίας δεν χωρούσε, έπρεπε να μπει ο Χασουσούκε Γουτσουγκούτσι Πωστονλένε…

ΚΑΛΥΤΕΡΗ ΤΑΙΝΙΑ

Η Ιστορία μας έχει διδάξει πως ένα έργο Τέχνης δεν χρειάστηκε το Όσκαρ καλύτερης ταινίας για να επιζήσει στη μνήμη του κόσμου. «Η Γαλλική Αποστολή» του Γουές Άντερσον είναι ένα έργο Τέχνης. Δηλαδή, είναι ένα έργο… ξένο για έναν τέτοιο θεσμό (και για το Χόλιγουντ).

Και αυτά ήταν τα Φραγκουλόσκαρ 2022! Σχολιάστε ελεύθερα παρακάτω ή προσθέστε κι άλλους απόντες από τις φετινές υποψηφιότητες. Ανανεώνουμε το ραντεβού μας για του χρόνου, για να εντοπίσουμε τις όσο το δυνατόν καλύτερες… αστοχίες της Αμερικανικής Ακαδημίας Κινηματογράφου. Τον αξίζουν τον… αντι-θεσμό τους τα Όσκαρ! Απλά, δεν ξέρω για πόσο καιρό ακόμη θ’ αξίζει ο ίδιος ο θεσμός…