του Ηλία Φραγκούλη

Ελάχιστοι σκηνοθέτες του σήμερα θα έπρεπε να διδάσκονται ήδη σε κινηματογραφικές σχολές. Ένας από αυτούς είναι ο Έντγκαρ Ράιτ. Δεν ανήκει στην «κριτικώς αποδεκτή» κατηγορία δημιουργών, δεν «παίζει» στα διαγωνιστικά των μεγάλων Φεστιβάλ του κόσμου, αποτελεί ένα σαφές outsider που ξεπήδησε με τους δικούς του όρους μέσα από τη βρετανική κινηματογραφία και ακολουθεί ένα σχεδόν low profile μονοπάτι fun παραγωγών, διατηρώντας από κοντά ένα πιστό group οπαδών, τόσο από το τηλεοπτικό του παρελθόν (με τη θρυλική σειρά «Spaced», που σκηνοθέτησε σε ηλικία 25 ετών!) όσο και από την αρχή της φιλμογραφίας του (με την παρωδία τρόμου «Shaun of the Dead» του 2004).

Το 2010, ο Ράιτ γύρισε το απόλυτα υπερβατικό του φιλμ, το «Ο Σκοτ Πίλγκριμ Εναντίον των 7 Πρώην», ένα νεανικό «operatic» pop αριστούργημα που κράσαρε το «σύστημα» των κινηματογραφικών ειδών μέσα από ένα μείγμα κομιξάδικης παράκρουσης με το πιξελαρισμένο vintage σύμπαν των arcade games. Παραμένει ένα έργο πολύ δυνατό για να… την παλέψεις μαζί του, γι’ αυτό και ομολογώ ότι χάρηκα ιδιαίτερα βλέποντάς τον να επιστρέφει σε απίστευτη φόρμα με το «Baby Driver». Πέρα από τα προφανή, που τα trailers ή το εμπορικό του σουξέ στις ΗΠΑ (πρόκειται για το μεγαλύτερο sleeper hit του φετινού καλοκαιριού) σου έχουν «επιτρέψει» να αντιληφθείς, το φιλμ αποτελεί το πιο συναρπαστικό φιλμικό πείραμα αμφισβήτησης του όποιου genre που βιώσαμε στο σινεμά εδώ και πάρα πολύν καιρό, δίχως να θυμίζει κάτι που (όντως) έχουμε ξαναδεί!

Κατά έναν παράδοξο τρόπο, το «Baby Driver» ανήκει πρωτίστως στο είδος του… μιούζικαλ! Με έναν τρόπο που θα έκανε τη φήμη του πρόσφατου «La La Land» να βυθιστεί στην αιώνια λήθη μιας ντροπιαστικής απαξίωσης ή να οδηγήσει ακόμη και τον ιδιοφυή Μπαζ Λούρμαν στην οριστική συνταξιοδότηση. Μιλάμε για τόσο μεγάλο θράσος (αν και το πιο τίμιο θα ήταν να αναφερόμασταν σε… όρχεις!). Φυσικά, μην περιμένεις να δεις τραγουδιστικά νούμερα και τα λοιπά «ζαχαρωτά». Ο Ράιτ δεν αφήνει σκηνή της ταινίας χωρίς μουσική, ξεκινώντας το στάδιο της παραγωγής σχεδόν πρώτα από το soundtrack κι ύστερα από το σενάριο! Από τα opening credits κιόλας, η τεχνική γίνεται ξεκάθαρη στο μυαλό του θεατή: το «Harlem Shuffle» με τους Bob & Earl οδηγεί το μοντάζ, τη χορογραφία πρωταγωνιστή και κάμερας, μέχρι που «επεμβαίνει» και στη σκηνογραφία του πλάνου! Ο Ράιτ δεν σκηνοθετεί. Ενορχηστρώνει όλα τα μέσα από τα οποία θα προκύψει το τελικό φιλμικό αποτέλεσμα. Κι αν η εναρκτήρια σεκάνς καταδίωξης δεν σου φανεί και τόσο πρωτότυπη γι’ αρχή, προετοιμάσου να βρεθείς στα πρόθυρα του standing ovation με τους τίτλους που την ακολουθούν!

Η pulp τυπολογίας ιστορία του «Baby Driver» είναι σχετικά basic και γι’ αυτό δεν απογειώνεται το όλο πράγμα σε επίπεδα «Σκοτ Πίλγκριμ». Τα στερεότυπα ενός crime movie συναντούν εκείνα ενός ρομάντζου, όλα μαζί δείχνουν τόσο ανέμελα και διασκεδαστικά για το πρώτο μισό του φιλμ, για να φέρουν μερικά ξαφνιάσματα στη συνέχεια, καταλήγοντας σε κάτι σαφώς πιο πικρό και σαρκαστικά σκληρό. Ο Ράιτ δεν οδηγεί την ταινία του προς την προβλεψιμότητα ενός ατιμώρητου happy end, αλλά καταριέται την «teenage love» φάση κάνοντας ένα βίαιο «παραστράτημα» που ίσως φέρει στον νου σου μέχρι και το… «Badlands» (1974) του Τέρενς Μάλικ! Γιατί σε ένα τέτοιο φιλμικό «jukebox», τα πάντα επιτρέπονται.

Η μαστοριά στη δουλειά των Τζόναθαν Έιμος και Πολ Μάσλις αποτελεί το πρώτο ισχυρό φαβορί (και όχι απλά υποψηφιότητα) για το Όσκαρ καλύτερου μοντάζ του 2018, προφανώς υπό την καθοδήγηση του δημιουργικού οράματος του Ράιτ. Διότι εδώ δεν γίνεται κουβέντα για υλικό το οποίο «κόπηκε» καθ’ υπόδειξη του σκηνοθέτη, ούτε καν για σχεδιασμό που μπορεί να πάτησε πάνω σε ακριβή storyboards. Η ταινία μοιάζει να μελετήθηκε και να γυρίστηκε καρέ-καρέ πάνω στους ρυθμούς των τραγουδιών, σε στίχους, σε ατάκες, στη συνολική ηχητική μπάντα και τα παραμικρά sound effects, τα οποία λειτουργούν μαζί σε πλήρη αρμονία, για να είμαστε εμείς, οι ταπεινοί θεατές, μάρτυρες μιας πρωτοφανούς απόλαυσης που ακούει στο όνομα «Baby Driver». Όσο για τον ομώνυμο ήρωα της ταινίας, έχει ήδη γίνει ο καλύτερος φίλος του Φέρις Μπιούλερ, του Τζόελ (από το «Risky Business») και του Άλεξ (από το «Κουρδιστό Πορτοκάλι»). Δηλαδή, ήρθε για να διδάξει σε μια ολόκληρη γενιά τις δικές του τακτικές στον αμοραλισμό και την εφηβική επαναστατικότητα. Σε συμβουλεύω να τον ακολουθήσεις σε αυτό το «πατημένο» στο γκάζι κινηματογραφικό joyride. Χωρίς να φορέσεις ζώνη ασφαλείας. Έτσι. Για την αλητεία.