του Ηλία Φραγκούλη

Πρώην βιντεοκλιπάς, ο Μάικ Μιλς μου είχε τραβήξει το ενδιαφέρον με το «Thumbsucker» (2005), το κινηματογραφικό του ντεμπούτο. Έκτοτε, δεν κάναμε ποτέ ξανά «επαφή». Καμία ταινία του δεν «κούμπωσε» μέσα μου συναισθηματικά. Το «Η Ζωή Συνεχίζεται» ήταν ένα αναπάντεχο ξάφνιασμα. Ένα έργο ωριμότητας, παράδοξα φιλτραρισμένο μέσα από τη ματιά… μικρών παιδιών κι εφήβων, που συμμετέχουν σε συνεντεύξεις τις οποίες παίρνουν ενήλικες, για λογαριασμό ενός ντοκιμαντέρ με θέμα το αύριο. Σχεδόν με τον τρόπο που ο Τζέισον Ράιτμαν χρησιμοποιούσε τους απολυμένους κοινούς θνητούς και τις εξομολογήσεις τους για μια ζωή… δίχως αύριο, στο «Ραντεβού στον Αέρα» (2009). Αδυσώπητα ρεαλιστικά πράγματα, δηλαδή, μόνο που εδώ η παιδικότητα και η αθωότητα των απαντήσεων απαλύνει την μοναδική πρέπουσα αντίδραση ενός ενήλικα γι’ αυτά που (μάλλον) έρχονται: τον θρήνο.

Ο Τζόνι παίρνει συνεντεύξεις από μικρά παιδιά για το πώς φαντάζονται το μέλλον τους, τον κόσμο, τη ζωή, τη φύση. Πως μπορεί να έχουν αλλάξει όλα αυτά; Πως θα είναι οι οικογένειές τους; Τι (θα) τους κάνει ευτυχισμένους; Τι θα κρατήσουν και τι θα ξεχάσουν; Έχει περάσει ένας χρόνος από την απώλεια της μητέρας του, συμβάν το οποίο τον απομάκρυνε αρκετά από την αδελφή του, Βιβ. Ο τρόπος που βίωσαν το σταδιακό «φευγιό» της από άνοια, οι διαφορετικοί τους χαρακτήρες και η βαθύτερη συναίσθηση του ποιος (μπορεί να) ήταν το πιο αγαπημένο παιδί της οικογένειας, έφεραν ανάμεσά τους μια συγκρουσιακή πίκρα (έως και έχθρα) που ο χρόνος πρέπει / έπρεπε να επουλώσει.

Σήμερα, η Βιβ έχει την ανάγκη του Τζόνι. Ο άντρας της δουλεύει μακριά από την οικογένειά του και η ψυχολογική του κατάσταση δεν είναι απλά ασταθής. Καταρρέει. Ίσως χρειαστεί εισαγωγή σε ψυχιατρική κλινική. Ο εννιάχρονος Τζέσι πρέπει να βρει έναν προσωρινό «κηδεμόνα», για το διάστημα που η Βιβ θα είναι μακριά από το σπίτι. Ο θείος Τζόνι είναι η πιο ασφαλής λύση. Ο υπερδραστήριος και υπερκινητικός Τζέσι θ’ αποδειχθεί «κακός μπελάς». Ή μπορεί και να προκύψει ένα νέο «αντικείμενο μελέτης» για τον Τζόνι. Μια απόπειρα να νοιώσει κι αυτός σαν γονιός, έστω για λίγο.

Μοιρασμένο ανάμεσα στα λόγια και τις σκέψεις των παιδιών για το αύριο, έως και την μελλοντική τους ευθύνη να γίνουν κι εκείνα γονείς κάποτε, όσο και στην αγωνία των ενηλίκων να κατασταλάξουν στην ιδέα του πόσο τους κατάλαβαν οι δικοί τους γονείς και πως τους καθοδήγησαν ή τους προετοίμασαν για να (την) «παλέψουν» στο δικό τους… σήμερα, ο Μιλς στήνει ένα σύμπαν μυθοπλασίας όπου το ρεαλιστικό δεν ξεχωρίζει από το «κινηματογραφικό». Κι αν αυτό συμβαίνει ενίοτε, είναι μονάχα γιατί τα γνώριμα πρόσωπα κάποιων ηθοποιών μας θυμίζουν πως παρακολουθούμε… σινεμά. Εξαιρετικά φωτογραφημένο από τον Ρόμπι Ράιαν (υποψήφιος για Όσκαρ το 2019 με την «Ευνοούμενη»), σε μαυρόασπρο που λες κι επιχειρεί να σβήσει συναισθηματικούς «χρωματισμούς» από την εικόνα και την ψυχή του φιλμ, το «Η Ζωή Συνεχίζεται» αντιπροσωπεύει ένα σπάνιο είδος έργων που δοκιμάζουν να κοντράρουν την αληθινή ζωή με το ψέμα «φυγής» της κινηματογραφικής εμπειρίας, για να σου διδάξουν στο τέλος πως η Τέχνη πέρα από ψυχαγωγική μπορεί να λειτουργήσει και καθαρτικά.

Όλοι μας έχουμε ζήσει μέσα στο πλαίσιο μιας οικογένειας. Ακόμη κι αν κάποιοι δεν γίναμε (ή δεν θα γίνουμε ποτέ) γονείς, θεωρητικά το νιώσαμε ως μέλη μιας τέτοιας. Κάποιοι κατάφεραν να διαιωνίσουν το είδος, πέρασαν την πιο… ζόρικη διαδικασία του «διπλού» ρόλου, και σαν τέκνα και σαν γονείς. Η ταινία του Μιλς δεν διαχωρίζει το ένα από το άλλο. Μιλάει σε όλους (μας). Με έναν συμπεριφορικά γήινο τρόπο που σπανίζει ακόμη κι εκεί έξω! Σε μια διαρκώς μεταβαλλόμενη ζωή, γεμάτη από πολλές δύσκολες ερωτήσεις και αμέτρητες αμήχανες ή αβέβαιες απαντήσεις. Μέχρι όπου μας φτάσει… Ναι. Η ζωή συνεχίζεται. Το μέγα ερώτημα (της ύπαρξής μας) είναι τι θα μείνει στο τέλος να θυμόμαστε από αυτή τη ζωή. Και ποιοι (ελπίζουμε πως) θα μας θυμούνται ακόμη, μετά…