του Δημήτρη Δημητρακόπουλου

Σίγουρα η διοργάνωση ενός Φεστιβάλ τέτοιου μεγέθους μέσα σε συνθήκες οικονομικής και πολιτικής αστάθειας δεν ήταν εύκολη υπόθεση. Παρόλα αυτά, αν και με ελάχιστα λιγότερες ταινίες στο πρόγραμμά του σε σχέση με πέρυσι, το Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης δηλώνει φέτος για 56η φορά το «παρών» με ένα πρόγραμμα που καταφέρνει να συγκεντρώσει φιλμ που ξεχώρισαν στα μεγάλα παγκόσμια κινηματογραφικά Φεστιβάλ, να παρουσιάσει νέους δημιουργούς και ανήσυχες κινηματογραφικές φωνές στις καινούργιες δουλειές τους, να προσφέρει μερικά πραγματικά ενδιαφέροντα αφιερώματα (που φέτος δεν ήταν ακριβώς προφανή – θα επανέλθουμε σε αυτό) και, γενικά, να προσφέρει για μια πρώτη γεύση στο ελληνικό κοινό ένα σύνολο ταινιών που αντιπροσωπεύουν ό,τι συμβαίνει «τώρα» στο κινηματογραφικό σύμπαν. Η απώλεια των masterclass, δυστυχώς, παραμένει πολύ έντονη (καθώς η διαχείριση των καλεσμένων αποτελεί μάλλον το μεγαλύτερο κόστος μιας οικονομικά ταλαίπωρης διοργάνωσης) αλλά τουλάχιστον η προσφορά ενός πλήθους εναλλακτικών προβολών καταφέρνει να αμβλύνει τις εντυπώσεις και να προσφέρει μια ουσιαστική φυγή σε παράλληλους (αλλά και τόσο αλληλένδετους ταυτόχρονα) κόσμους.

ΤΑΙΝΙΑ ΕΝΑΡΞΗΣ

Τα τελευταία χρόνια, η θέση της ταινίας έναρξης του Φεστιβάλ σταδιακά μετακινήθηκε από τις περιοχές κάτι de facto λαμπερού και θορυβώδους προς κατευθύνσεις που εμπίπτουν περισσότερο είτε στο πλαίσιο της «ανακάλυψης / αποκάλυψης» είτε στην κατηγορία της «καλλιτεχνικής πρότασης / πρόκλησης». Μετά, λοιπόν, τα «Holy Motors» του Λεός Καράξ, «Μόνο οι Εραστές Μένουν Ζωντανοί» του Τζιμ Τζάρμους και «Λευκός Θεός» του Κόρνελ Μούντρουτσο, τη σκυτάλη παίρνει φέτος η «Victoria» του Σεμπάστιαν Σίπερ, μια ταινία που έκανε την έκπληξη στο Φεστιβάλ του Βερολίνου πέρυσι (τρία βραβεία στην Berlinale και έξι στα Γερμανικά Βραβεία Κινηματογράφου), συνέχισε την επιτυχημένη της πορεία στο Φεστιβάλ του Λονδίνου πριν λίγες ημέρες, ενθουσιάζοντας κοινό και κριτικούς, και έρχεται πλέον με φόρα στην Ελλάδα για την πρώτη σύστασή της με το κοινό. Στην ταινία, η κάμερα ακολουθεί τη νεαρή Βικτόρια, μια Ισπανίδα μετανάστρια στο Βερολίνο, η οποία γνωρίζεται με μια παρέα νεαρών ανδρών σ’ ένα rave club και καταλήγει να περνά την πιο περιπετειώδη (ή ίσως και την τελευταία) νύχτα της ζωής της. Η λεπτομέρεια; Όλα αυτά εκτυλίσσονται χωρίς ίχνος μοντάζ, σε ένα μονοπλάνο διάρκειας 138 λεπτών! Και μόνο ο θόρυβος που φέρνει μαζί του το φιλμ μας κάνει να ανυπομονούμε σαν τρελοί για τα ελληνικά του αποκαλυπτήρια.

ΔΙΕΘΝΕΣ ΔΙΑΓΩΝΙΣΤΙΚΟ

Το διεθνές διαγωνιστικό τμήμα τού Φεστιβάλ περιλαμβάνει πρώτες ή δεύτερες δουλειές φρέσκων δημιουργών, επομένως, εξ ορισμού, αποτελείται από ένα σύνολο ταινιών που προσφέρουν τροφή για ανακάλυψη, πειραματισμό και πολλές εκπλήξεις. Το κακό είναι ότι φέτος δεν παρατηρούμε (εκ πρώτης όψεως) το «παιχνίδι» με τα είδη που είχαμε παρατηρήσει πέρυσι. Το καλό, όμως, είναι ότι ανάμεσα στις διαγωνιζόμενες ταινίες βρίσκουμε φιλμ που έχουν ήδη δημιουργήσει τη φήμη τους με τη βράβευσή τους στο εξωτερικό, προετοιμάζοντάς μας, αν μη τι άλλο, για ενδιαφέρουσες κινηματογραφικές προκλήσεις.

Συγκεκριμένα, ανάμεσα στις ταινίες που διαγωνίζονται για τον Χρυσό Αλέξανδρο, βρίσκουμε τον φετινό Χρυσό Λέοντα της Βενετίας, «Desde Αllá (From Afar)» του Λορέντσο Βίγας (φωτό), όπου δύο άνδρες δημιουργούν μεταξύ τους μια σχέση που θα μπορούσε να παραπέμψει σε μία queer εκδοχή της… «Δασκάλας του Πιάνου» του Μίκαελ Χάνεκε, τον νικητή του τμήματος Un Certain Regard του Φεστιβάλ των Καννών, «Hrútar (Rams)» του Γκρίμουρ Χακόναρσον, όπου δυο αδέλφια – που από πείσμα έχουν να μιλήσουν περισσότερο από σαράντα χρόνια – αναγκάζονται να συνεργαστούν όταν μια ασθένεια απειλεί να αφανίσει τα κριάρια τους, τον νικητή της Χρυσής Κάμερας (δηλαδή της καλύτερης πρώτης ταινίας δημιουργού) του Φεστιβάλ Καννών, «La Tierra y la Sombra (Land and Shade)» του Σέσαρ Ασεβέδο, όπου ένας εργάτης επιστρέφει στο σπίτι του ύστερα από πολλά χρόνια για να επανασυνδεθεί με την πρώην γυναίκα του και τον άρρωστο γιο του και να γνωρίσει για πρώτη φορά τη νύφη και τον εγγονό του, και τον νικητή της καλύτερης πρώτης ταινίας στη φετινή Berlinale «600 Millas (600 Miles)» του Γκαμπριέλ Ριπστάιν (ναι, είναι γιος του Αρτούρο), στην οποία ένας νεαρός λαθρέμπορος απάγει έναν ντετέκτιβ (ο Τιμ Ροθ σε μία από τις δύο εμφανίσεις του στο Φεστιβάλ) και τον οδηγεί στο αφεντικό του όταν μια αγοραπωλησία όπλων που προορίζονται για ένα μεξικανικό cartel δεν πηγαίνει όπως αρχικά είχε προγραμματιστεί.

Οι δύο παραδοσιακά ελληνικές θέσεις του Διαγωνιστικού ανήκουν στο «Interruption» του Γιώργου Ζώη (φωτό), στο οποίο ένα σύνολο μαυροντυμένων ανδρών διακόπτει μια θεατρική παράσταση όπου η αρχαία τραγωδία συναντά τον μεταμοντέρνο τρόπο αφήγησης, και το «Silent» του Γιώργου Γκικαπέππα, στο οποίο μια soprano έρχεται αντιμέτωπη με τη σταδιακή απώλεια της φωνής της. Το μεν πρώτο τολμηρό, αιχμηρό αλλά και ηθελημένα ασαφές, προσπαθεί να αναγάγει τον ηθικό κώδικα μιας τραγωδίας στο σήμερα, να ορίσει την επέμβαση των νέων στα δρώμενα μιας σύγχρονης κοινωνίας, να επιβάλει την αλληλεπίδραση απέναντι στην παραδοσιακή πρακτική της μετάδοσης (ακόμα και όταν αυτή η ανάγνωση χαρακτηρίζεται ως ανατρεπτική) και να προβληματίσει παρά να δώσει απαντήσεις στα ερωτήματα που θέτει. Το δεύτερο (και δεύτερη δουλειά του σκηνοθέτη μετά την αγαπητή στο κοινό τού Φεστιβάλ «Πόλη των Παιδιών», ξανά με την Κίκα Γεωργίου στον πρωταγωνιστικό ρόλο) κινείται σε περισσότερο κοινωνικά και ανθρωποκεντρικά μονοπάτια και υπόσχεται μια ισχυρή προσωπική ιστορία συνταρακτικών αλλαγών.

ΕΛΛΗΝΙΚΕΣ ΤΑΙΝΙΕΣ 2015

Μακριά από την περσινή παραφιλολογία του αφιερώματος για τα «100 Χρόνια Ελληνικού Κινηματογράφου», το φετινό άτυπο Πανόραμα των ελληνικών παραγωγών έρχεται σαφώς πιο χαμηλότονο, με μεγαλύτερη ποικιλομορφία και αρκετές προτάσεις που, όπως γνωρίζει ο έμπειρος θεατής του Φεστιβάλ, μπορούν να οδηγήσουν από τον θρίαμβο έως την… καταστροφή. Αυτές, πέρα από τις ελληνικές ταινίες που συμπεριλαμβάνονται στο διεθνές διαγωνιστικό πρόγραμμα, περιλαμβάνουν καθαρά κοινωνικές θεματικές (στο «Smac» του Ηλία Δημητρίου – φωτό 1 – μία γυναίκα προσπαθεί να βάλει πάλι τη ζωή της σε τάξη όταν μαθαίνει ότι έχει καρκίνο, ενώ στον «Καύσωνα» της Τζόις Α. Nασαουάτι τα γεγονότα ξεφεύγουν από τον έλεγχο όταν ένας αστυνομικός σταματά για εξακρίβωση στοιχείων έναν μοναχικό μετανάστη, φύλακα μιας απομονωμένης βίλας), πολιτικά φορτισμένες ανθρώπινες ιστορίες στην εποχή της οικονομικής κρίσης (στο «Μέλος Οικογένειας» του Μαρίνου Καρτίκκη μια οικογένεια αποφασίζει να αποσιωπήσει το γεγονός του θανάτου του παππού ώστε να συνεχίσει να εξαργυρώνει τη σύνταξη του νεκρού για όσο περισσότερο γίνεται, στο «Invisible» του Δημήτρη Αθανίτη – φωτό 2 – ένας μοναχικός χωρισμένος 38άρης αποφασίζει να αποδώσει δικαιοσύνη ύστερα από την ξαφνική απόλυσή του από το εργοστάσιο όπου δούλευε, ενώ στη «Zenaida» των Αλέξη Τσάφα και Γιάννη Φώτου μία Αφρικανή 19χρονη, θύμα trafficking, εγκλωβισμένη σε μια αφιλόξενη μεγαλούπολη απλώς επιβιώνει, μοιράζοντας την καθημερινότητά της ανάμεσα στους πελάτες ενός σύγχρονου οίκου ανοχής και τις παραισθήσεις ναρκωτικών ουσιών), προσωπικά ταξίδια ανακάλυψης της ίδιας της ταυτότητας (στο «Tabula Rasa» της Ναταλίας Στράτου και της Ηρώς Δοντά ένας 18χρονος που εγκαταλείπει το ορφανοτροφείο όπου μεγάλωσε ξεκινά ένα ταξίδι προς το άγνωστο με σκοπό να βρει τον μόνο φίλο του από τα παλιά στην άγνωστη πόλη της Αθήνας, ενώ στις «Εντυπώσεις ενός Πνιγμένου» του Κύρου Παπαβασιλείου – φωτό 3 – ένας άνδρας προσπαθεί να ανακαλύψει ποιος είναι όσο έρχεται αντιμέτωπος με την ίδια μοίρα ξανά και ξανά), σκοτεινές συνωμοσίες (μυστικά, κλειστές πόρτες, θρησκεία και αστυνομικό μυστήριο καλύπτουν την «Ειμαρμένη» του Α.Ι. Μαριανού) και…. φλου, ρομαντικές ασυναρτησίες (στην «Κουζίνα» του Σπύρου Αμοιρόπουλου έξι διαφορετικά ζευγάρια, σε έξι διαφορετικές κουζίνες και έξι διαφορετικές πράξεις – χρονικές στιγμές στην πορεία της σχέσης τους, βιώνουν μια ζωή που θα μπορούσε να είναι στην ουσία ενός και μόνο ζευγαριού – η εμφάνιση της Χριστίνας Ταχιάου εδώ υπόσχεται στιγμές cult…), όλα κομμάτια ενός συνόλου που ευελπιστεί να θεωρηθεί αντιπροσωπευτικό της ετήσιας, εγχώριας κινηματογραφικής παραγωγής.

Ανάμεσά τους, ξεχωρίζει η πρεμιέρα της νέας ταινίας του Κωνσταντίνου Γιάνναρη (η οποία, παραδόξως, δεν λαμβάνει τον χαρακτηρισμό της ειδικής προβολής), πρώην «Καλάσνικοφ», νυν «Το Ξύπνημα της Άνοιξης» (φωτό), όπου παρακολουθούμε πέντε εφήβους (ανάμεσά τους και ο Κώστας Νικούλι του «Xenia») να στήνουν μια ένοπλη συμμορία σε μια φθίνουσα πόλη, όπου τα πάντα καταρρέουν μέσα στην οικονομική και κοινωνική κρίση, η – θα μπορούσε να πει κανείς – αυτοβιογραφία τού κινηματογραφιστή, παραγωγού και σκηνοθέτη Νίκου Καβουκίδη, «Ένα Ταξίδι Ζωής 60 χρόνων: Νίκος Καβουκίδης 1955 – 2015», αλλά και, για ευνόητους λόγους, η πανελλήνια πρεμιέρα του «Chevalier» της Αθηνάς Ραχήλ Τσαγγάρη, στο οποίο η ίδια και ο εξαιρετικά δημοφιλής αυτή την περίοδο και λόγω του «Αστακού» Ευθύμης Φιλίππου στήνουν ένα τόσο διασκεδαστικό όσο και βαθιά ανταγωνιστικό παιχνίδι πάνω σε ένα σκάφος του Σαρωνικού, «εγκλωβίζοντας» μια παρέα ανδρών η οποία δεν πρόκειται να απελευθερωθεί αν δεν αναδειχθεί μεταξύ τους ο νικητής. Ή εναλλακτικά, πώς βλέπει μια γυναίκα κριτικά το ανδρικό ένστικτο για επικράτηση.

Ταυτόχρονα με τα παραπάνω, ελληνικές ταινίες που έκαναν προηγουμένως πρεμιέρα είτε στο εξωτερικό («Τετάρτη 04:45» του Αλέξη Αλεξίου – φωτό) είτε στην Ελλάδα, στις «Νύχτες Πρεμιέρας» («Μικρή Άρκτος» της Ελισάβετ Χρονοπούλου, «Σύμπτωμα» του Άγγελου Φραντζή, «Illusion» του Σάββα Καρύδα) ή και εμπορικά («Όχθες» του Πάνου Καρκανεβάτου, «Από Έρωτα» του Θοδωρή Αθερίδη), θα προβληθούν στις αίθουσες του Ολύμπιον και του Λιμανιού μαζί με τις υπόλοιπες ελληνικές παραγωγές πρόσφατης κοπής, συνεχίζοντας αυτό που πρωτοξεκίνησε πέρυσι και βοήθησε ουσιαστικά στο σπάσιμο του πάγου που είχε δημιουργηθεί μετά την παύση των Κρατικών Βραβείων Ποιότητας.

ΑΝΟΙΧΤΟΙ ΟΡΙΖΟΝΤΕΣ

Παραδοσιακά, το τμήμα που συγκεντρώνει τους «κράχτες» της Θεσσαλονίκης αλλά και τις πιο ενδιαφέρουσες ταινίες που έχουν ήδη δοκιμαστεί (και ενίοτε βραβευτεί) στα μεγαλύτερα παγκόσμια Φεστιβάλ, οι Ανοιχτοί Ορίζοντες, δεν απογοητεύουν ούτε φέτος με την πολυάριθμη επιλογή τους. Ειδικά μετά το περσινό, εντυπωσιακό line-up, είναι εξαιρετικά ευχάριστο το γεγονός ότι και φέτος το επίπεδο διατηρήθηκε ιδιαίτερα ψηλά. Στον στριμωγμένο εδώ κατάλογο ταινιών θα βρεις δημιουργίες που ξεχώρισαν στο πρόσφατο Φεστιβάλ Καννών (τα εκ της Εβδομάδας Κριτικής «Krisha» του Τρέι Έντουαρντ Σουλτς και «Paulina» του Σαντιάγο Μίτρε, τα εκ του διαγωνιστικού «Louder than Bombs» του Γιόαχιμ Τριερ, «Saul Fia (Son of Saul)» του Λάσλο Νέμες, «Umimachi Diary (Our Little Sister)» του Χιροκάζου Κόρε-Έντα και «Chronic» του Μίτσελ Φράνκο (η δεύτερη εμφάνιση του Τιμ Ροθ στο Φεστιβάλ), τα εκ του Δεκαπενθημέρου των Σκηνοθετών «Efterskalv (The Here After)» του Μάγκνους φον Χορν και «L’Ombre des Femmes (In the Shadow of Women)» του Φιλίπ Γκαρέλ και τα εκ του Un Certain Regard «Cemetery of Splendour» του Απίτσατπονγκ Bιρασετάκουλ, «An» της Ναόμι Καγουάσε και «Comoara (The Τreasure)» του Κορνέλιου Πορουμπόιου), στην κοσμοπολίτικη Mostra της Βενετίας («Looking for Grace» της Σου Μπρουκς, «Francofonia» του Αλεξάντερ Σοκούροφ, «11 Minutes» του Γέρζι Σκολιμόφσκι – φωτό 1), στη Μέκκα του ανεξάρτητου κινηματογράφου Sundance («Que Horas Ela Volta? (The Second Mother)» της Άννα Μουιλαέρτ, «Me and Earl and the Dying Girl» του Αλφόνσο Γκόμεζ-Ρεχόν, «The Diary of a Teenage Girl» της Μαριέλ Χέλερ – φωτό 2) αλλά και στην πιο πειραματική Berlinale (η φετινή Χρυσή Άρκτος «Taxi» του Τζαφάρ Παναχί, «Ciało (Body)» της Μαλγκορζάτα – Αργυρή Άρκτος σκηνοθεσίας – Σουμόφσκα, «Ixcanul» του Χάιρο Μπουσταμάντε, «Queen of Earth» του Άλεξ Ρος Πέρι), κάνοντας την τελική επιλογή δύσκολη αλλά και… άδικη γιατί αναγκαστικά, λόγω του πλήθους των ταινιών, οι ώρες προβολών προκύπτουν πολλές φορές επικαλυπτόμενες, περιορίζοντας τελικά τις δυνατότητες.

Προσπαθήστε πάση θυσία, ωστόσο, να δείτε το εξάωρο, σε τρία μέρη έπος του Μιγκέλ Γκόμες του «Χαμένου Παράδεισου», «Arabian Nights» (φωτό), όπου οι χίλιες και μία νύχτες ανακατεύουν τις ιστορίες της Σεχραζάντ με την κοινωνικά χτυπημένη Πορτογαλία του σήμερα, ο ρεαλισμός «παντρεύεται» με τη μυθική διάσταση ενός παραμυθιού και οι αφηγήσεις γίνονται ένα με ανεκδοτολογικές ιστορίες, για να πουν την ίσως πιο σύγχρονη διαχρονική ιστορία της σημερινής Ευρώπης. Το (ή μήπως τα) φιλμ αποτελεί για πολλούς την πιο αναμενόμενη κινηματογραφική εμπειρία της χρονιάς (και για εμένα, επίσης). Ειδική μνεία αξίζει και ο αποχαιρετισμός του Φεστιβάλ στη Σαντάλ Ακερμάν με την προβολή της τελευταίας ταινίας μυθοπλασίας της, «La Folie Almayer».

ΜΑΤΙΕΣ ΣΤΑ ΒΑΛΚΑΝΙΑ

Το τμήμα του Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης που ουσιαστικά ορίζει και τη μοναδικότητα του χαρακτήρα του αλλά και εκείνο που έχει κυρίως στόχο να θίξει τα κοινωνικά και τα πολιτικά προβλήματα της ευρύτερης περιοχής των Βαλκανίων και της Τουρκίας, κάτι που κάνει τις «Ματιές στα Βαλκάνια» το πιο ζωντανό και γεμάτο παλμό κομμάτι της διοργάνωσης, φέτος ξεκινά με μία τουρκική ταινία που κατέληξε να είναι η επίσημη συμμετοχή της… Γαλλίας (!) στα ξενόγλωσσα Όσκαρ. Το «Mustang» της Ντενίζ Γκαμζέ Εργκιβέν (ή «Ατίθασες», στο όνομα με το οποίο πρόκειται να κυκλοφορήσει στις ελληνικές αίθουσες) ακολουθεί ένα 13χρονο κορίτσι από ένα απομονωμένο τουρκικό χωριό, το οποίο επιθυμεί να ξεφύγει μαζί με τις αδελφές του από το αυστηρά καθορισμένο μέλλον που έχει αποφασίσει για αυτήν η οικογένειά της, σε ένα ευαίσθητο, εξερευνητικό ταξίδι ενηλικίωσης με σαφείς επιρροές από το σινεμά της Σοφία Κόπολα (ηχεί καμπανάκι από τη μεριά των «Αυτόχειρων Παρθένων» της) και αποτελεί μία από τις πιο αναμενόμενες ταινίες της χρονιάς στο καλλιτεχνικό κύκλωμα, γεγονός που υποστηρίζεται από την υποψηφιότητα της ταινίας για το βραβείο LUX του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου (πέρυσι, η ταινία που παρέλαβε το βραβείο ήταν η «Ida»).

Σε μια χρονιά που το βαλκανικό σινεμά σημείωσε αρκετές νίκες, δεν αποτελεί έκπληξη ότι και το αντίστοιχο τμήμα του Φεστιβάλ παρουσιάζει και ένα από τα πιο ισχυρά line-up του. Ως αποτέλεσμα, στον κατάλογο θα βρεις το φετινό βραβείο σκηνοθεσίας στην Berlinale (εξ-ημισείας με το «Ciało» της Μαλγκορζάτα Σουμόφσκα που προβάλλεται στο πλαίσιο των Ανοιχτών Οριζόντων) «Aferim!» του Ράντου Zούντε (φωτό), το οποίο μπορεί να χαρακτηριστεί ως γνήσιο… ρουμάνικο, βαλκανικό western εποχής (ίσως εδώ να οφείλεται το θαυμαστικό του τίτλου), το Βραβείο της Επιτροπής στο Un Certain Regard των πρόσφατων Καννών «Zvizdan (Τhe High Sun)» του Ντάλιμπορ Μάτανιτς, το οποίο παρακολουθεί τρεις διαφορετικές ιστορίες αγάπης σε τρεις συνεχόμενες δεκαετίες σε δύο γειτονικά βαλκανικά χωριά εγκλωβισμένα σε μια μακριά ιστορία μίσους και διχασμού με επιπλέον twist το γεγονός ότι το ζευγάρι κάθε δεκαετίας παίζεται από τους ίδιους ηθοποιούς, αλλά και το Ειδικό Βραβείο της Επιτροπής στην πρόσφατη Βενετία «Abluka (Frenzy)» του Ερμίν Αλπέρ, το οποίο ξεκινά ως προσωπικό δράμα αποφυλάκισης για να εξελιχθεί σε έναν εφιάλτη πολανσκικών διαστάσεων.

Πρεμιέρα στο πρόγραμμα θα πραγματοποιήσουν και δύο ταινίες που έχουν ήδη εξασφαλίσει την ελληνική τους διανομή, το «Vergine Giurata (Sworn Virgin)» της Λάουρα Μπισπούρι (φωτό), κατευθείαν από το διαγωνιστικό της Berlinale, το οποίο επιχειρεί να ρίξει φως στον άγραφο κανόνα («κανούν») της αλβανικής επαρχίας που ορίζει πως αν μια γυναίκα θέλει να ζήσει ίση πια απέναντι στους άνδρες, πρέπει να αρνηθεί τη γυναικεία της φύση και να ζήσει ως «ορκισμένη παρθένα», αλλά και το ρουμάνικο αστικό θρίλερ «Un Etaj Mai Jos (One Floor Below)» του Ράντου Μουντεάν, στο οποίο ένας άνδρας είναι ο μόνος μάρτυρας ενός ενδοσυζυγικού καβγά που οδηγεί τελικά σε… φόνο. Το πρόγραμμα συμπληρώνει ένα εξαιρετικά ενδιαφέρον αφιέρωμα στον Μίρτσεα Ντανελιούκ (με έμφαση στο παλαιότερο χρονολογικά και σίγουρα πιο ενδιαφέρον κομμάτι της φιλμογραφίας του), έναν σκηνοθέτη που θεωρείται από τους συμπατριώτες του ως πλέον επιδραστικός για το ντόπιο σινεμά, με μία φιλμογραφία που αγκαλιάζει τη σάτιρα και τον σουρεαλισμό για να σχολιάσει την κοινωνική πραγματικότητα και την πολιτική και ν’ αποδράσει από τα νύχια της… λογοκρισίας.

ΑΦΙΕΡΩΜΑΤΑ

Με αφορμή τα περσινά αφιερώματα της διοργάνωσης σε δημιουργούς που έχουν δει τις ταινίες τους να προβάλλονται ξανά και ξανά στο Φεστιβάλ τις αντίστοιχες χρονιές κυκλοφορίας τους, είχαμε επισημάνει την τάση τού θεσμού να καταφεύγει τα τελευταία έτη σε… γνώριμες προς αυτό προσωπικότητες για το συγκεκριμένο τμήμα. Είτε επειδή ένιωθε την ανάγκη του να επιβεβαιώσει την πίστη του σε δημιουργούς που έχει από την αρχή της διεθνούς ομπρέλας του υποστηρίξει, είτε επειδή οικονομικά δεν υπήρχε περιθώριο για πιο τολμηρό άνοιγμα, στο τέλος έμενε μία εντύπωση ανακύκλωσης. Ευτυχώς, φέτος η επιλογή των αφιερωμάτων έρχεται να ανατρέψει αυτή την εντύπωση και να προσφέρει έναν φρέσκο, καλοδεχούμενο αέρα στα τιμητικά τμήματα του Φεστιβάλ.

Με αφορμή την κυκλοφορία της τελευταίας του ταινίας «Trois Souvenirs de ma Jeunesse» (φωτό), το Φεστιβάλ πραγματοποιεί αφιέρωμα στον Αρνό Ντεπλεσάν (ο ίδιος θα παραθέσει και το μοναδικό – δυστυχώς – masterclass του προγράμματος), ίσως έναν από τους πιο «Γάλλους» σκηνοθέτες, ο οποίος διαμόρφωσε σε μεγάλο βαθμό τον γαλλικό κινηματογράφο όπως τον μάθαμε τα τελευταία χρόνια με την έμφασή του σε επαναλαμβανόμενα μοτίβα, φιλοσοφικές αναζητήσεις και την ανθρώπινη ιδιοσυγκρασία σε πρώτο πλάνο. Η επιλογή του Ντεπλεσάν είναι σημαντική όχι απλά λόγω της κινηματογραφικής του αξίας αλλά επειδή δίνει την ευκαιρία στο κοινό να ανακαλύψει τις πρώτες του ταινίες, οι οποίες θα προβληθούν μαζί με τους πιο αντιπροσωπευτικούς σταθμούς της πρόσφατης κινηματογραφικής καριέρας του. Το δε «Trois Souvenirs de ma Jeunesse» θα αποτελέσει και την επίσημη λήξη του Φεστιβάλ, όντας prequel του ίσως πιο χαρακτηριστικού έργου της φιλμογραφίας του, του επικού (όχι μόνο λόγω της τρίωρης διάρκειάς του) «Η Σεξουαλική μου Ζωή… ή Πώς Βρέθηκα να Λογομαχώ», το οποίο επίσης θα προβληθεί στο πλαίσιο του αφιερώματος.

Η δεύτερη ευχάριστη έκπληξη από τα αφιερώματα είναι η επιστροφή των Spotlight, αυτή τη φορά στον Νέο Αυστριακό Κινηματογράφο. Το περσινό «Καληνύχτα, Μαμά» των Βερόνικα Φραντς και Σεβερίν Φιάλα ήταν από τις πιο τονωτικές ενέσεις του προγράμματος και προκάλεσε την αφορμή για να εστιαστεί ξανά το παγκόσμιο ενδιαφέρον στη χώρα που γέννησε το… κλινικό σινεμά που αποθέωσαν πιο πρόσφατα οι Μίκαελ Χάνεκε και Ούλριχ Ζάιντλ. Φέτος το πρόγραμμα αποτελείται από πέντε ταινίες, ανάμεσα στις οποίες ξεχωρίζει το «Jack» της Ελίζαμπετ Σάρανγκ (φωτό), μία ταινία που εξερευνά το προφίλ του μεγαλύτερου, διαβόητου κατά συρροήν δολοφόνου της σύγχρονης αυστριακής ιστορίας, με ψυχραιμία, απόσταση και χωρίς προκαταλήψεις στον δρόμο του προς την εξιλέωση, αν αυτή μπορεί να υπάρξει. Ειδική μνεία, τέλος, αξίζει και το αφιέρωμα στα 70 χρόνια του ελληνικού animation, στο πλαίσιο του οποίου, και σε συνεργασία με την ASIFA Hellas (Ένωση Ελληνικών Κινουμένων Σχεδίων), θα παρουσιαστεί μια ανθολογία από 40 μικρού μήκους φιλμ κινουμένων σχεδίων που αναδεικνύουν διαχρονικά την τέχνη του animation στην Ελλάδα, από το πρώτο κινούμενο του Σταμάτη Πολενάκη «Ο Ντούτσε Αφηγείται…» μέχρι τη νέα γενιά δημιουργών.

Το 56ο Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης θα πραγματοποιηθεί από την Παρασκευή 6 Νοεμβρίου έως την Κυριακή 15 Νοεμβρίου. Το FREE CINEMA θα βρίσκεται εκεί για να μεταφέρει όλα τα νέα, όλες τις κινηματογραφικές εκπλήξεις και απογοητεύσεις και, φυσικά, όλα τα παραλειπόμενα.