του Δημήτρη Δημητρακόπουλου

Και δεν ήταν μόνο η ταινία της Ιζαμπέλ Κουσέτ που έδωσε το σύνθημα τη βραδιά της πρεμιέρας, ούτε οι δύο… βασίλισσες της δεύτερης ημέρας, «Queen of the Desert» και «Queen of Earth», που συνέχισαν να αφηγούνται ιστορίες με καθαρό γυναικείο επίκεντρο. Η τρίτη μέρα του Φεστιβάλ Βερολίνου ήταν η επιβεβαίωση του κανόνα, προσφέροντας ακόμα περισσότερες ιστορίες που αφορούσαν μια θηλυκή ματιά, αν και, ειρωνικά, όλες ήταν από… άνδρες σκηνοθέτες.

Το πρωινό ξεκίνησε με το «Ixcanul» του πρωτοεμφανιζόμενου Χάιρο Μπουσταμάντε, ένα από τα ελάχιστα ντεμπούτα της φετινής Berlinale, ενός Φεστιβάλ που έχει συνδεθεί περισσότερο με τις ανακαλύψεις παρά με τις τρανταχτές παρουσίες ονομάτων στα τελικά του βραβεία. Η ιστορία ενός κοριτσιού από τη Γουατεμάλα που, ελπίζοντας να βρει τον δρόμο της για τον δυτικό πολιτισμό, σταδιακά ανακαλύπτει όλο και πιο σκληρά το τίμημα της ενηλικίωσης, ήταν λιτή, καθαρή και γεμάτη υπόγεια ένταση, ακριβώς όπως το ηφαίστειο του τίτλου που είναι ουσιαστικά ο πραγματικός πρωταγωνιστής. Με καδράρισμα που εντυπωσίαζε χωρίς να είναι αυτάρεσκο και ματιά που προσέγγιζε με σύγχρονο τρόπο μια παραδοσιακή κοινότητα, το «Ixcanul» κατάφερε να αφηγηθεί μια ιστορία όπου η παράδοση συναντά τον μοντέρνο τρόπο ζωής, οι λαογραφικές εθιμοτυπίες συγκρούονται με τη σύγχρονη λογική και η ποίηση με τη σκληρή πραγματικότητα, χωρίς να γίνεται ποτέ υπερβολικό, γραφικό ή πομπώδες. Μια πολύ καλή αρχή για μια πολύ ενδιαφέρουσα ημέρα.

Βέβαια, η άμεση συνέχεια με το «Journal d’une Femme de Chambre» του (άνισου) Μπενουά Ζακό δεν ήταν ακριβώς εντυπωσιακή αλλά μάλλον διαδικαστική και, ας το παραδεχτούμε, βαρετή, παρά τις φιλότιμες προσπάθειες της Λεά Σεντού να δώσει βάρος στον χαρακτήρα της. Η εκ νέου διασκευή του «Ημερολογίου μιας Καμαριέρας» του Μιρμπό σίγουρα χάνει στις συγκρίσεις (ειδικά δίπλα στην εκδοχή του Μπουνιουέλ), όμως το Βερολίνο δείχνει να αγκαλιάζει ξανά τον άνθρωπο με τον οποίο σήκωσε αυλαία πριν από τρία χρόνια με το εξίσου αδιάφορο «Αντίο στην Βασίλισσα», προς πείσμα όσων αντιδρούν στη μετριότητα του κάθε καινούργιου εγχειρήματός του (θυμήσου και το «3 Coeurs» της Βενετίας). Η αναπαράσταση εποχής δείχνει, όντως, εξαιρετική, όμως ο Ζακό αγνοεί το βασικότερο: να μπει στο μυαλό της ίδιας του της ηρωίδας.

Ευτυχώς, το αντίθετο ακριβώς συνέβη με το «Angelica» του Μίτσελ Λιχτενστάιν, το οποίο επιχειρεί να εξερευνήσει ουσιαστικά τι συμβαίνει μέσα στο μυαλό μιας γυναίκας. O σκηνοθέτης του βιτριολικού «Teeth» επιστρέφει στο Βερολίνο με μια ιστορία σεξουαλικής καταπίεσης, υπερφυσικού τρόμου και ψυχολογικών εκρήξεων, η οποία διαδραματίζεται στο βικτωριανό Λονδίνο και διασκευάζει για τη μεγάλη οθόνη το ομώνυμο βιβλίο τού Άρθουρ Φίλιπς. Η ηρωίδα του παρατηρεί περίεργα γεγονότα στο σπίτι της, τα οποία ξεκίνησαν να λαμβάνουν χώρα μετά τη γέννηση του παιδιού της και την επιβολή (για λόγους υγείας) της αποχής από το… σεξ για τον υπόλοιπο της ζωής της! Αυτό που καταφέρνει ο Λιχτενστάιν είναι να καμουφλάρει μια ιστορία ερωτικής καταστολής και σεξουαλικής αφύπνισης πίσω από ένα κλασικό σκηνικό γοτθικού τρόμου, για να δημιουργήσει σταδιακά ένα πολύπλοκο ψυχογράφημα, που, ανεξάρτητα από την κατάληξη της ιστορίας, αντιμετωπίζει με σοβαρότητα την πρωταγωνίστρια της αφήγησης. Δηλαδή, αυτό ακριβώς που θέλει να μεταδώσει και ολόκληρη η φετινή Berlinale.

Ακόμα και το αφοπλιστικά συγκινητικό «45 Years» του Άντριου Χέι, παρά το γεγονός ότι παρακολουθεί στην αφήγησή του ένα ηλικιωμένο ζευγάρι, στην πραγματικότητα αφορά κυρίως τις γυναίκες και το τρόπο που επηρεάζουν τη ζωή, το παρελθόν και το μέλλον των συντρόφων τους (ακόμα και μετά τον θάνατο). Στην ταινία, ο βίος ενός μεσήλικου ζευγαριού ανατρέπεται όταν ξαφνικά έρχονται στο φως νέες πληροφορίες που αφορούν την παλιά, μεγάλη (αλλά νεκρή) αγάπη τού συζύγου. Ναι, το φιλμ είναι όσο χαμηλότονο θα περίμενε κανείς από τον σκηνοθέτη του «Weekend» (2011) και του τηλεοπτικού «Looking», όμως είναι το ίδιο ειλικρινές, ενδοσκοπικό και ουσιαστικό, παρουσιάζοντας μια πραγματικότητα που ξεπηδά από την οθόνη και γίνεται απόλυτα αληθινή, εξαλείφοντας το ενδεχόμενο να σε αφήσει ανεπηρέαστο. Η Σάρλοτ Ράμπλινγκ είναι απλά ένα χάρμα οφθαλμών και, ήδη, ένα πρώιμο (μεγάλο) φαβορί για τα βραβεία της τελετής λήξης του Φεστιβάλ. Και θα το αξίζουν απόλυτα, και η ίδια και η ταινία.

Η μόνη δόση τεστοστερόνης της ημέρας ήρθε από τη δημοσιογραφική προβολή του «Life» του Άντον Κορμπέιν, το οποίο αφηγείται τη φιλία του φωτογράφου του LIFE, Ντένις Στοκ, και κάποιου ανερχόμενου star του Χόλιγουντ ονόματι… Τζέιμς Ντιν, όσο οι δυο τους ταξιδεύουν από το Λος Άντζελες στην Ιντιάνα, λίγο πριν απ’ την πρεμιέρα του «Ανατολικά της Εδέμ» του Καζάν. Ο σκηνοθέτης των «Control», «Ο Αμερικάνος» και «Ο Νο 1 Καταζητούμενος» ξέρει πολύ καλά πώς κανείς μπορεί να εκμεταλλευτεί τις φαινομενικά ήρεμες στιγμές για να αφηγηθεί κάτι δυνατό, οι Ρόμπερτ Πάτινσον και Ντέιν ΝτεΧάαν (στους ρόλους των Στοκ και Ντιν, αντίστοιχα) προσφέρουν το star power που απαιτείται και η vintage αισθητική μιας άλλης εποχής δίνει από την αρχή θετικούς πόντους σε μια ταινία που δεν ξεφεύγει ποτέ σε συναισθηματικά άκρα ούτε επιθυμεί να ακολουθήσει τους κανόνες μιας παραδοσιακής, ανεκδοτολογικής βιογραφίας, παρά να επικεντρωθεί στην αλληλεπίδραση της κάθε στιγμής. Το πιο ενδιαφέρον στοιχείο είναι ότι εκείνος που θα τραβήξει τελικά την προβολή του Τύπου θα είναι ο Ντιν του ΝτεΧάαν, ενώ ουσιαστικά τον πιο απαιτητικό και περίπλοκο ρόλο αποτυπώνει ο Πάτινσον, μια μέρα μάλιστα μετά την απογοητευτική του εμφάνιση ως Λόρενς της Αραβίας (στη γενικά απογοητευτική «Queen of the Desert»)! Από το ναδίρ στο ζενίθ, σε μια μόλις μέρα, να κάτι που μπορεί να συμβαίνει μόνο σε ένα κινηματογραφικό Φεστιβάλ. Πάντως, η ματιά του Κορμπέιν εξακολουθεί να μεταδίδει αέρα παλιού κλασικού Χόλιγουντ, ακόμη και αν τα πρόσωπα των ηρώων του είναι σχεδόν βγαλμένα από τη σύγχρονη κινηματογραφικά pop κουλτούρα. Και αυτό το λέω ως ένα πάρα πολύ μεγάλο κομπλιμέντο.