του Ηλία Φραγκούλη

Ένας από τους πιο φημισμένους μουσικούς των δύο τελευταίων δεκαετιών, που αγάπησε το σινεμά και αγκαλιάστηκε από μεγάλα στουντιακά projects, φτάνοντας και μέχρι τα Όσκαρ, ο Γιόχαν Γιόχανσον, δεν βρίσκεται πια κοντά μας. Πρόκειται για μια εντελώς ξαφνική είδηση, την οποία επιβεβαίωσε σήμερα ο manager του μουσικού. Ο Γιόχανσον απεβίωσε στο Βερολίνο, σε ηλικία 48 ετών, κάτω από άγνωστες (προς το παρόν) συνθήκες.

Γεννημένος στο Ρέικιαβικ της Ισλανδίας τον Σεπτέμβρη του 1969, ο Γιόχανσον στράφηκε από νωρίς προς τη μουσική, ξεκινώντας ως κιθαρίστας σε indie rock μπάντες. Από το 1999 ανήκε στην ιδρυτική ομάδα της Kitchen Motors, μιας art organisation / music label που προσέγγιζε μουσικούς ενός ευρύτερου φάσματος ειδών, από το punk και την ηλεκτρονική μέχρι την jazz και την κλασική σύνθεση. Εμφανίστηκε στη δισκογραφία το 2002 με το «Englabörn», μια πειραματική δουλειά για το θέατρο, με έντονη την παρουσία των εγχόρδων σε ένα ρομαντικά παράδοξο πάντρεμα με ηλεκτρονικά παραμορφωμένα στοιχεία. Το τέταρτο studio album του, «IBM 1401, A User’s Manual» κυκλοφορεί από την περίφημη εταιρεία 4AD το 2006, ενώ δύο χρόνια αργότερα το «Fordlandia» τον κάνει ευρύτερα γνωστό.

Ο Γιόχανσον γράφει μουσική για τον κινηματογράφο από το 2000 (δισκογραφικά, τα soundtracks του εμφανίζονται από το 2004), αλλά το 2013 κάνει το μεγάλο του breakthrough υπογράφοντας το score για την ταινία «Prisoners» του Ντενί Βιλνέβ, με τον οποίο συνεργάστηκε ξανά για τα φιλμ «Sicario» και «Άφιξη». Το ταίριασμά τους δεν ήταν ευτυχές στο project του περσινού sequel του «Blade Runner», από το οποίο ο Γιόχανσον παραιτήθηκε. Από το 2016 κυκλοφορούσε τις δουλειές του στην prestigious γερμανική εταιρεία Deutsche Grammophon (γνωστή για την παράδοση και τον τεράστιο κατάλογό της σε albums κλασικής μουσικής), με τελευταίο του release εκεί το «Orphée», την ίδια χρονιά. Οι τελευταίες του συνθέσεις για το σινεμά θα ακουστούν τον ερχόμενο μήνα, με την κυκλοφορία της ταινίας του Γκαρθ Ντέιβις «Mary Magdalene».

Ανάμεσα σε δεκάδες υποψηφιότητές του για βραβεία Grammy έως και BAFTA, ξεχωρίζουν οι δύο οσκαρικές του, το 2015 («Η Θεωρία των Πάντων») και το 2016 («Sicario»). Για το πρώτο τιμήθηκε με τη Χρυσή Σφαίρα καλύτερου original score για τον κινηματογράφο.

Τον περιμέναμε να εμφανιστεί στην Αθήνα φέτος τον Ιούνιο, στο πλαίσιο του Summer Nostos Festival που διοργανώνει το Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος, μαζί με το American Contemporary Music Ensemble (ACME) και το φωνητικό σύνολο Theater of Voices υπό τη διεύθυνση του Πολ Χίλιερ, στο έργο «Drone Mass», το οποίο είχε κάνει την πρεμιέρα του στο Μητροπολιτικό Μουσείο της Νέας Υόρκης.

Μεγάλη η απώλεια του Γιόχαν Γιόχανσον, ειδικά για το σινεμά. Τα μουσικά του «ηχοτοπία» πρότειναν μια πρωτόγνωρη διάσταση στον κόσμο των κινηματογραφικών εικόνων, είτε συνθέτοντας καθαρά λυρικά κι αισθαντικά θέματα, είτε μέσα από πειραματισμούς οριακά «αφιλόξενους» για τον ακροατή / θεατή, που ξεχώριζαν ως εμπειρία στο σκοτάδι της αίθουσας. Ακολουθεί μια λίστα που έφτιαξα στο Spotify, με χαρακτηριστικά δείγματα από το σύνολο των ηχογραφήσεων / κυκλοφοριών του. Αξέχαστες μουσικές, ο ήχος των οποίων έγινε πιο βαρύς συναισθηματικά από σήμερα…