της Κατερίνας Ανδρεάκου

Η δεύτερη απόπειρα του Καναδού δημιουργού Ντενί Βιλνέβ να εισχωρήσει στα mainstream «χωράφια» (μετά το προπέρσινο «Prisoners») είναι μια ενδιαφέρουσα περίπτωση, όπως ασφαλώς και ο ίδιος ο σκηνοθέτης της. Ο σκοτεινός, συνήθως βίαιος πεσιμισμός και η παντελής έλλειψη έστω και αποχρώσεων λυτρωτικού χιούμορ στις ταινίες που τον έχουν αναδείξει τα τελευταία χρόνια (με αποκορύφωμα το υποψήφιο για Όσκαρ «Μέσα από τις Φλόγες») είναι σήματα κατατεθέντα του Βιλνέβ, και αυτή η φιλόδοξη διείσδυση στο ευρύτερο, εμπορικό σινεμά δεν αποτελεί εξαίρεση.

Το ατέρμονο και πολιτικά ευαίσθητο θέμα των cartel ναρκωτικών που μαστίζουν την Κεντρική και Νότια Αμερική και εξάγουν τα «προϊόντα» τους πρωτίστως στους βόρειους γείτονές τους έχει αποτελέσει αντικείμενο σκιαγράφησης από αρκετές χολιγουντιανές και ανεξάρτητες ταινίες, ιδιαίτερα στο άμεσο παρελθόν (με πιο ηχηρό το πολυβραβευμένο «Traffic»), όμως, τελικά, ίσως χρειαζόταν έναν δημιουργό με την αισθητική και τα παραπάνω σήματα κατατεθέντα ώστε να του δοθεί μια επιπλέον κινηματογραφική «βαρύτητα». Ο Βιλνέβ χρησιμοποιεί το περίπλοκο σενάριο του Τέιλορ – «Sons of Anarchy» – Σέρινταν με απτό, ρεπορταζιακό ρεαλισμό, διανθίζοντάς το σποραδικά με κάποιες καίριες σκηνές που αλλάζουν την προοπτική ή και την κατεύθυνση της ιστορίας. Η αρχική σκηνή του επιδρομής με τα μακάβρια ευρήματα, η νυχτερινή εισβολή στο τούνελ, και η νυχτερινή «επίσκεψη» του χαρακτήρα του Ντελ Τόρο στο σπίτι ενός μεγαλεμπόρου είναι καθοριστικές και καθηλωτικές.

Τοποθετώντας στο επίκεντρο έναν γυναικείο χαρακτήρα, οι Βιλνέβ και Σέρινταν μας προκαλούν σε πολλαπλά επίπεδα. Η Κέιτ (συνεπέστατη κι ερμηνευτικά δυνατή στον ρόλο η Έμιλι Μπλαντ) είναι εξαιρετικά αποτελεσματική στη δουλειά της και όταν της προτείνεται η ένταξή της στην αινιγματική ομάδα αποδέχεται με ενδιαφέρον και μια αίσθηση τιμής για την αποδοχή στον αποκλειστικά αρσενικό, «macho» κύκλο, με την πεποίθηση ότι είναι και ισάξια και αρκετά ενθουσιώδης ώστε να επιτύχει στις αποστολές που θα συμμετάσχει. Σύντομα, ωστόσο, ανακαλύπτει πόσο έξω απ’ τα νερά της είναι, και γιατί δεν γνωρίζει τις «διαδικασίες» (μεταξύ των οποίων βασανισμοί, εκβιασμοί, χρηματισμοί και εν ψυχρώ δολοφονίες), και, κυριότερα, γιατί οι ίδιοι οι νέοι της «συνάδελφοι» την κρατούν συχνά στο σκοτάδι. Έτσι το κοινό καλείται να ακολουθήσει την πορεία τής Κέιτ, ανακαλύπτοντας μαζί της τα ως εκείνη τη στιγμή ανεξερεύνητα (από εκείνη), σκοτεινά νερά αυτών των, κυριολεκτικά και διαβόητα, «μυστικών» υπηρεσιών, αλλά και τον πραγματικό ρόλο που αυτές θέλουν να αναλάβει στην αποστολή. Επιστρέφοντας στην – ομολογουμένως εμφανή – έλλειψη χιούμορ τού σκηνοθέτη αλλά και στην αμφισημία τού γυναικείου κεντρικού χαρακτήρα, η μοναδική σκηνή στην οποία η Κέιτ αποφασίζει να χαλαρώσει, να ξεδώσει και να αισθανθεί γυναίκα μετά από πολύ καιρό, εξελίσσεται γρήγορα σε εφιάλτη για την ηρωίδα, η οποία «τιμωρείται» για την παρέκκλιση από την προδιαγεγραμμένη της πορεία, από την αποκλειστικά αρσενική ομάδα της και, κυρίως, από τον ανένδοτο (κι επίσης αρσενικό) σκηνοθέτη της. Ναι, λοιπόν, ο κεντρικός χαρακτήρας μιας αστυνομικής περιπέτειας για τα cartel είναι γυναίκα (και μπράβο της) – αλλά με ποιον τελικό σκοπό και ποιο τελικό τίμημα; Εδώ, φυσικά, βρίσκεται και η μεγαλύτερη σεναριακή πρόκληση του «Sicario».

Κι εκεί που πιστεύεις πως η πορεία της ταινίας έχει διαμορφωθεί και πως δεν θα μάθουμε ποτέ τον αληθινό λόγω ύπαρξης του πιο αινιγματικού χαρακτήρα της, αυτόν τού Ντελ Τόρο, η ιστορία ξαφνικά παρεκκλίνει, αλλάζοντας μέχρι και αφηγηματικό στυλ για χάρη του, ρίχνοντας ένα κάποιο αχνό φως στον ρόλο του μέσα στην ομάδα και στα απώτερα κίνητρά του. Αυτή η παρέκκλιση αποτελεί ίσως το μοναδικό παράδοξο στην κατά τα άλλα στιβαρή και σφιχτοδεμένη αφηγηματικότητα της ταινίας. Ωστόσο, οι Βιλνέβ και Σέρινταν κρατούν τους υπόλοιπους «μυστικούς» χαρακτήρες μόνιμα στο ημίφως, ενώ κάποιοι άλλοι σύντομα γίνονται σοκαριστικά αναλώσιμοι, όχι με την κλασική χολιγουντιανή μέθοδο της απλής εξόντωσης απρόσωπων κομπάρσων αλλά με αυτή του Βιλνέβ, στην ταινία του οποίου κάθε απώλεια γίνεται αισθητά άμεση, ακόμα και εν μέσω του απόλυτου, βίαιου χάους των cartel στο οποίο ρίχνεται τόσο απρόσμενα και απροετοίμαστα η Κέιτ – κι εμείς μαζί.

Μεστή, – υπέρμετρα; – σοβαρή, και ενίοτε κλινικά (αλλά «δικαιολογημένα», λόγω θέματος) βίαιη, χωρίς ηχηρές εκρήξεις και μεγαλοστομίες (ο χαρακτήρας του Τζος Μπρόλιν, ο Αμερικανός πράκτορας με τα flip flops και τις αναχρονιστικές σεξιστικές ατάκες, χρησιμοποιείται μάλλον ως καρικατούρα – αντιπερισπασμός), το «Sicario» συνιστά μια ώριμη δουλειά ενός ιδιοσυγκρασιακού σκηνοθέτη, ο οποίος κάνει εδώ ένα ακόμα μεγάλο άνοιγμα προς το πιο mainstream σινεμά, αλλά με τον δικό του τρόπο. Τώρα, αν και αυτός βρεθεί σύντομα στα βαθιά νερά (όπως η ηρωίδα του) του Χόλιγουντ (όπως αρκετοί άλλοι auteurs) θα δείξει. Αυτή του η προσπάθεια, πάντως, του ανοίγει ευνοϊκά τον δρόμο.