του Ηλία Φραγκούλη

Κάθε χρόνο, μετά το μαραθώνιο ξενύχτι της απονομής των βραβείων Όσκαρ, σκεφτόμαστε εκείνους που έχασαν και κάνουμε τις μικρές μας «κόντρες» μεταξύ φίλων για τις αδικίες που στιγμάτισαν διάφορες κατηγορίες. Αυτό που δεν θυμόμαστε πια, όμως, είναι… εκείνοι που δεν προτάθηκαν καν!

Μήπως θα έπρεπε να τους μνημονεύουμε με ένα εναλλακτικό βραβείο; Με αυτή τη σκέψη, το 2015, γεννήθηκε το… Φραγκουλόσκαρ! Χωρίς υποψηφιότητες, με μια διάθεση σαφούς αναγνώρισης της δουλειάς συντελεστών διαφόρων ειδικοτήτων, μπροστά ή πίσω από τις κινηματογραφικές κάμερες, τα Φραγκουλόσκαρ τιμούν τους «ριγμένους» των βασικών κατηγοριών που δεν θα περάσουν στην Ιστορία (και σε καμία επίσημη λίστα) ως διεκδικητές ενός κανονικού βραβείου Όσκαρ.

Χωρίς πολλές επισημότητες και red carpets (εξαιρείται η χλίδα εικονογράφηση από τον αγαπητό δημιουργό comics και γελοιογράφο Σπύρο Δερβενιώτη), λοιπόν, τα Φραγκουλόσκαρ 2020 απονέμονται στους…

ΚΑΛΥΤΕΡΟ ΤΡΑΓΟΥΔΙ

«Daily Battles», σύνθεση του Τομ Γιορκ, εκτέλεση από τον ίδιο. Με όρους οσκαρικούς, δεν αποτελεί πραγματική αδικία η μη υποψηφιότητά του σε τούτη την κατηγορία και… κάπως έτσι ήταν τα πράγματα για τον Γιορκ και πέρσι στα Φραγκουλόσκαρ! Αυτό το κάπως «άτονα» δραματικό τραγούδι ακούγεται στο φιλμ του Έντουαρντ Νόρτον «Οι Σκιές του Μπρούκλιν» και τα πλήκτρα του αγαπητού μουσικού των Radiohead συνοδεύει ο Flea (μπάσο, πνευστά). Κατάφερε να βρεθεί στη σχετική shortlist των δεκαπέντε τραγουδιών που… θα μπορούσαν. Έτυχε κάποιας εκτίμησης, αλλά ουχί για πεντάδα, δηλαδή. Συνολικά, πάντως, μιλάμε για μεγάλη φτώχια στο original song (κι) εφέτος…

ΚΑΛΥΤΕΡΗ ΜΟΥΣΙΚΗ

Αλμπέρτο Ιγκλέσιας για το «Πόνος και Δόξα». Η μουσική για την ταινία του Πέδρο Αλμοδόβαρ επέζησε της shortlist των δεκαπέντε original score τούτης της κατηγορίας, αλλά ο Ισπανός συνθέτης (και σχεδόν παντοτινός συνεργάτης του σκηνοθέτη) δεν κατάφερε να δει τον εαυτό του υποψήφιο για τέταρτη φορά. Δυστυχώς, αν και με εξαιρετικές δουλειές στο παρελθόν για φιλμ του Αλμοδόβαρ, ο Ιγκλέσιας δεν έχει «σταυρώσει» ποτέ nomination για συνθέσεις σε έργο του αγαπημένου του δημιουργού. Εννοείται πως και τούτη τη φορά οι μουσικές του απογειώνουν το συναίσθημα (όσες διαφωνίες κι αν είχα με την ίδια την ταινία). Εδώ ακούτε ένα χαρακτηριστικό δείγμα μουσικής από το «Πόνος και Δόξα». Να συμπληρώσω πως εάν φεύγαμε από τον «περιορισμό» της shortlist, το Φραγκουλόσκαρ καλύτερης μουσικής θα πήγαινε στα συγκλονιστικά έγχορδα του Μπόμπι Κρλικ για το «Μεσοκαλόκαιρο».

ΚΑΛΥΤΕΡΟ ΝΤΟΚΙΜΑΝΤΕΡ

«Apollo 11» του Τοντ Ντάγκλας Μίλερ. Αρρωστημένα λεπτομερούς προσοχής ντοκιμαντέρ, κομμένο και ραμμένο με υλικό από τα αρχεία της NASA που κανείς δεν είχε ξαναδεί ποτέ, τούτο το φιλμ παρακολουθεί το πώς έζησε η Αμερική την εκτόξευση και το ταξίδι του Apollo 11 μέχρι το φεγγάρι, το 1969. Ακόμη και η μουσική τού φιλμ ηχογραφήθηκε με όργανα κατασκευής έως το ’69! Επέζησε της shortlist των δεκαπέντε επικρατέστερων ντοκιμαντέρ, αλλά έμεινε εκτός τελικής πεντάδας.

ΚΑΛΥΤΕΡΗ ΤΑΙΝΙΑ ΚΙΝΟΥΜΕΝΩΝ ΣΧΕΔΙΩΝ

«Γέτι: Ο Χιονάνθρωπος των Ιμαλαΐων» των Τζιμ Κάλτον και Τοντ Γουάιλντερμαν. Έτσι ξεκινούσα την κριτική αυτής της ταινίας κινουμένων σχεδίων: Αμερική και Κίνα συναντιούνται δημιουργικά σε τούτη την animated (συμ)παραγωγή της εταιρείας Pearl (μέχρι πρόσφατα Oriental DreamWorks), η οποία καταφέρνει να μας δώσει ένα τελικό προϊόν σίγουρα αρεστό για το κοινό κάθε πολιτισμικής παράδοσης και, πρωτίστως, για όλη την οικογένεια. Όχι ότι πετυχαίνει κάτι το εξαιρετικά πρωτότυπο ή το «μαγικό» τούτο το «Γέτι», όμως (θα) είναι δύσκολο να αντισταθεί κανείς στο τόσο καλόψυχο πνεύμα του φιλμ. Αντιστάθηκε η Ακαδημία, τελικά. Βγάζει νόημα, ήταν μία χρονιά σκληρού ανταγωνισμού. Τουλάχιστον, δεν πέρασε και το «Ψυχρά κι Ανάποδα ΙΙ» (ανάσα ανακούφισης)…

ΚΑΛΥΤΕΡΗ ΞΕΝΟΓΛΩΣΣΗ ΤΑΙΝΙΑ

«Οι Monos» του Αλεχάντρο Λάντες, από την Κολομβία. Ανυπόφορη η shortlist των δέκα τίτλων εδώ, άρα το Φραγκουλόσκαρ της καλύτερης διεθνούς ταινίας προέκυψε από τα ενενήντα ένα φιλμ που «πέρασαν» τα κριτήρια της Ακαδημίας, για να μην το ρίξω… λευκό! Οργισμένο σινεμά, εμπειρία έντονη, αφήγηση «ασαφής» μα απόλυτα μοναδική και συναρπαστική. Δηλαδή, από εκείνα τα έργα που δεν περιμένεις να δεις να «παίζουν» για το (μέχρι πρότινος αποκαλούμενο) «ξενόγλωσσο» βραβείο. Γι’ αυτό είμαστε εδώ!

ΔΙΑΣΚΕΥΑΣΜΕΝΟ ΣΕΝΑΡΙΟ

Μίκα Φίτσερμαν-Μπλου και Νόα Χάρπστερ για το «A Beautiful Day in the Neighborhood». Βασισμένο στο άρθρο «Can You Say…Hero?» του Τομ Τζούνοντ. Ήταν η πέμπτη υποψηφιότητα της συγκεκριμένης κατηγορίας στην πεντάδα του Σωματείου Σεναριογράφων, που στα Όσκαρ αντικαταστάθηκε (ατυχώς) από τους «Δύο Πάπες». Το διασκευασμένο σενάριο εφέτος είναι ένα τεράστιο χασμουρητό, έτσι κι αλλιώς. Η διάκριση στα Φραγκουλόσκαρ είναι ελαφρώς «διεκπεραιωτική».

ΠΡΩΤΟΤΥΠΟ ΣΕΝΑΡΙΟ

Τζόρνταν Πιλ για το «Εμείς». Με το «Τρέξε!» είχε μετατρέψει την οσκαρική κούρσα σε θρίλερ, εφέτος αυτή η ταινία του Πιλ δεν έχει ούτε μία υποψηφιότητα! Και δεν είναι καθόλου κατώτερη της προηγούμενής του. Απλά, ο δυνατός ανταγωνισμός, οι πολλές καλές κινηματογραφικές παραγωγές του 2019 και, σίγουρα σε ένα κάποιο ποσοστό, η υποψία πως τα μέλη της Ακαδημίας ή δεν κατάλαβαν ή ενοχλήθηκαν από το έργο, που εκτός της «ταμπέλας» τού horror genre διαθέτει και μηνύματα πολιτικής αλληγορίας πιο τολμηρά από τις διάφορες media-κές «ατζέντες» που μας κοτσάρονται ετησίως περί δέρματος, φύλου και άλλων στερεοτύπων…

ΔΕΥΤΕΡΟΣ ΓΥΝΑΙΚΕΙΟΣ ΡΟΛΟΣ

Νικόλ Κίντμαν για το «Βόμβα». Προτάθηκε από το Σωματείο των συναδέλφων της, αλλά… δεν χώρεσε στην πεντάδα της Ακαδημίας. Υπερίσχυσε η συμπρωταγωνίστριά της, Μάργκο Ρόμπι. Είναι λίγο μικρότερος ο ρόλος της Κίντμαν, είναι η αλήθεια. Αλλά η παρουσία της είναι άξια διάκρισης και θα μπορούσε η ηθοποιός να μετρήσει μία πέμπτη υποψηφιότητα για Όσκαρ. Κάποια άλλη χρονιά, πια…

ΔΕΥΤΕΡΟΣ ΑΝΔΡΙΚΟΣ ΡΟΛΟΣ

Σονγκ Κανγκ-Χο για τα «Παράσιτα». Ο πάτερ φαμίλιας της lumpen οικογένειας αυτού του κάργα οσκαρικού φιλμ του Μπονγκ Τζουν-Χο είναι μία τεράστια μορφή του σινεμά της πατρίδας του, ο οποίος καθοδηγεί τη μοίρα ολόκληρου του έργου με μία γνώριμα ανέκφραστη εντύπωση που, όμως, πίσω της μπορεί να κρύβει κάθε είδους συναίσθημα. Σοβαρή παράλειψη της Ακαδημίας η μη ψήφισή του. Τον αγαπάμε από παλιά και η δική του χαρά με κάθε διάκριση τούτου του φιλμ από τη Νότια Κορέα ήταν και δική μας χαρά.

ΠΡΩΤΟΣ ΓΥΝΑΙΚΕΙΟΣ ΡΟΛΟΣ

Λουπίτα Ενγιόνγκ’ο για το «Εμείς». Κακούργα Σίνθια Ερίβο, έκανες «ντου» στην πεντάδα απορροφώντας κάθε ψήφο του «diversity» σωρού κι άφησες στην απόξω τούτη τη διπλή και συγκλονιστική ερμηνεία της μαύρης ηθοποιού που το 2014 είχε τιμηθεί με το Όσκαρ δεύτερου γυναικείου ρόλου για το «12 Χρόνια Σκλάβος». Τουλάχιστον, το Σωματείο των συναδέλφων της την είχε προτείνει στη φετινή του πεντάδα, αναγνωρίζοντας το σύνθετο βάρος της δουλειάς της. Μεγάλη αδικία της Ακαδημίας.

ΠΡΩΤΟΣ ΑΝΔΡΙΚΟΣ ΡΟΛΟΣ

Κρίστιαν Μπέιλ για το «Κόντρα σε Όλα». Από εκείνες τις αλάνθαστες ερμηνείες του σπουδαίου Βρετανού ηθοποιού που τρέχουν… «αβάδιστα» και δεν σε κάνουν να αισθάνεσαι ένα παραπανίσιο δέος, αλλά αξίζει να χαζεύεις όσο πιο προσεκτικά γίνεται σε επαναληπτική θέαση. Το Σωματείο των συναδέλφων του τον πρόσεξε και τον πρότεινε στην πεντάδα του πρώτου ανδρικού, στα Όσκαρ (μάλλον) του έβαλε τρικλοποδιά ο Τζόναθαν Πράις («Οι Δύο Πάπες»).

ΚΑΛΥΤΕΡΗ ΣΚΗΝΟΘΕΣΙΑ

Άρι Άστερ για το «Μεσοκαλόκαιρο». Σε μερικές από τις οσκαρικές κατηγορίες που σνόμπαραν ολοκληρωτικά τούτο το φιλμ εφέτος, αισθάνεσαι πως οι ψηφοφόροι της Ακαδημίας είναι τυφλοί ή πάσχουν από… σκορσεζική «άνοια» (θα τονίσω εκείνες των σκηνικών και των κοστουμιών, στις οποίες το επίπεδο δουλειάς και η λεπτομέρεια ήταν για να σου πέφτει το σαγόνι, αλλά η αδιαφορία απέναντί τους σε κάνει να υποψιάζεσαι ότι πολλοί ψηφοφόροι… μάλλον δεν παρακολούθησαν ποτέ την ταινία!). Ο Άστερ ήταν το 2019 το πλέον χαρακτηριστικό παράδειγμα ενός κινηματογραφιστή – οραματιστή, που δημιούργησε το πιο μοναδικό «ταξίδι» για μία άλλη γη. Δεν περίμενα με την καμία ότι θα το ακολουθούσε η Ακαδημία. Σκηνοθετικά, όμως, ήταν το πιο «μπροστά» πράγμα της χρονιάς.

ΚΑΛΥΤΕΡΗ ΤΑΙΝΙΑ

Και αφού ο Άστερ πήρε το βραβείο σκηνοθεσίας για… την αλητεία, απονέμω την ύψιστη τιμή σε… μια άλλη ταινία! Επειδή τα Φραγκουλόσκαρ δεν είναι μονάχα οσκαρικό τρολάρισμα ή σαρκασμός, ας δούμε ποιο μπορεί να ήταν το δέκατο φιλμ τούτης της κατηγορίας εφέτος, αν όχι ένα από εννέα υποψήφια που θα βγάλουν τα μάτια τους αύριο! Και ο τίτλος αυτού είναι το… «Εμείς» του Τζόρνταν Πιλ! Αλήθεια, το είδαν και δεν το ψήφισαν αυτό το έργο ή, απλά, δεν πήρανε χαμπάρι τα πολλαπλά layers ερμηνείας του και το αντιμετώπισαν σαν μία «παραξενιά» του horror genre. Δεν θα καταλάβουμε ποτέ, αλλά προσωπικά θα περιμένω με αγωνία το πότε θα ξαναχτυπήσει την Αμερική ολόκληρη με ένα έργο τόσο ανατρεπτικό (περισσότερο κι από το «Τρέξε!», που αντιλήφθηκαν ότι λειτουργεί στο πλαίσιο της «πολιτικής» μαύρης agenda και το «χρύσωσαν» προ ετών…) ο Πιλ. Που ήταν και «σπαζοκεφαλιά» για το μυαλό και ψυχαγωγικό και «meta» (άμα λάχει). Βολευτείτε με τα «Παράσιτα» οι υπόλοιποι.

Και αυτά ήταν τα Φραγκουλόσκαρ 2020! Όχι τόσο συναρπαστικά (ή κάπως υποχρεωτικά…) σε ορισμένες κατηγορίες, μάλλον πιστοποίησαν ότι κάποιες πεντάδες φέτος είναι πλήρεις και τίμιες. Σχολιάστε ελεύθερα παρακάτω ή προσθέστε κι άλλους απόντες από τις φετινές υποψηφιότητες. Ανανεώνουμε το ραντεβού μας για του χρόνου, για να εντοπίσουμε τις όσο το δυνατόν καλύτερες… αστοχίες της Αμερικανικής Ακαδημίας Κινηματογράφου. Τον αξίζει το Όσκαρ (και) τον… αντι-θεσμό του!