του Δημήτρη Δημητρακόπουλου

Από έναν άνθρωπο που αγαπά εξίσου την pop κουλτούρα και την cult κληρονομιά του κινηματογράφου, όπως ο Κουέντιν Ταραντίνο, δεν αποτελεί έκπληξη η ανακάλυψη αναφορών στις λεπτομέρειες των κάδρων του, όπως, για παράδειγμα, η πληθώρα ιταλικών posters για cult θρίλερ και gialli της δεκαετίας του 1970 στους τοίχους των πρωταγωνιστών τού «Death Proof».

Επίσης, δεν υπάρχει καλύτερη απόδειξη ενός πιο hipster και κινηματογραφικά διψασμένου «Amazing Spider-Man» από την εμφάνιση των posters τού «Σιωπηλού Μάρτυρα» του Άλφρεντ Χίτσκοκ (στην πρώτη ταινία) και του «Blow-Up» του Μικελάντζελο Αντονιόνι (στο sequel) στους τοίχους τού δωματίου του Πίτερ Πάρκερ!

Το να ανακαλύπτεις, όμως, μια ολόκληρη ωδή στη δυτική κινηματογραφική κουλτούρα από έναν πρωτοστάτη του ιαπωνικού σινεμά όχι μόνο είναι απόλυτα απρόβλεπτο αλλά ρίχνει και φως στις πιο κρυφές σινεφιλικές ανησυχίες μιας ιστορικής φιλμικής προσωπικότητας, που βοηθά αναπάντεχα στην οικουμενικότητα του έργου της!

Μια σειρά stills από τη φιλμογραφία του Γιασουτζίρο Όζου που αναρτήθηκε πρόσφατα στο site τής πάντα κινηματογραφικά ανήσυχης Criterion και που εκτείνεται από το βωβό «I Graduated, but…» του 1929 μέχρι το «Φθινοπωρινό Απόγευμα» του 1962, αποκαλύπτει ότι ο σκηνοθέτης όχι μόνο δεν αγνόησε τη σύγχρονή του κινηματογραφική πραγματικότητα αλλά αποφάσισε να την ενσωματώσει στο ίδιο του το έργο με τη μορφή αφισών στα καθαρά απωανατολικής αρχιτεκτονικής σπίτια των πρωταγωνιστών του! Με αυτόν τον τρόπο, ο «Δον Κιχώτης» τού Παμπστ και η αυστηρή μορφή της Τζόαν Κρόφορντ στο «Rain» καταφέρνουν να κάνουν την εμφάνισή τους στο «A Mother Should Be Loved» του 1934, το «Ανατολικά της Εδέμ» προσγειώνεται γεωγραφικά στο «Early Spring» του 1956, και οι δραπέτες τού «Όταν Σπάσαμε τις Αλυσίδες» του Στάνλεϊ Κρέιμερ και οι «Εραστές» του Λουί Μαλ βρίσκουν απρόσμενο καταφύγιο στο «Good Morning» του 1959!

Πρόκειται για εκλεπτυσμένο σινεφιλικό παιχνίδι; Αποτελεί εκδήλωση ενός είδους θαυμασμού προς τους «εκ των δυτικών» συναδέλφους του; Μήπως είναι απλά μια ένδειξη της οικουμενικότητας του ίδιου τού σινεμά; Ή απλά αποδεικνύει πόσο διαβασμένος «σινεφίλ» υπήρξε ένας σκηνοθέτης, του οποίου το έργο κατάφερε να ξεπεράσει τα σύνορα της χώρας του και να επιστρέψει την επιρροή του στις δυτικής προέλευσης εμπνεύσεις του, και όλα τα παραπάνω ταυτόχρονα;

Δύσκολο να δοθεί σίγουρη απάντηση, όμως αυτό που δύσκολα δέχεται αμφισβήτηση είναι το γεγονός ότι, ανεξαρτήτως προέλευσης, ο κινηματογράφος παραμένει μια συνεχής ανταλλαγή επιρροών μεταξύ πολιτισμών και συναισθημάτων, θεατών και δημιουργών, θεματικών και ηθικών διδαγμάτων, που δε γνωρίζουν χωρικούς περιορισμούς ή πολιτιστικά σύνορα. Κι αν αυτό απαιτεί συνεχή υπενθύμιση, η φιλμογραφία του Γιασουτζίρο Όζου είναι πρόθυμη να αναλάβει το ρόλο. Παραδέξου το, δε θα ξανακοιτάξεις πια αδιάφορα τον τοίχο τού αγαπημένου σου κινηματογραφικού ήρωα.