του Ηλία Φραγκούλη

Μία από τις πιο controversial ταινίες του 2019, αλλά για… λανθασμένους λόγους (!), το «Κυνήγι», στάθηκε θύμα των ΜΜΕ στις ΗΠΑ όταν η βασική πλοκή του (ή, πιο σωστά, η φήμη της, διότι κανείς δεν είχε παρακολουθήσει ακόμη το ίδιο το φιλμ…) συνδέθηκε με δύο πολύνεκρα περιστατικά shootings (σε Ντέιτον και Ελ Πάσο) και ο Πρόεδρος Τραμπ κατηγόρησε το Χόλιγουντ ως αρνητικό φορέα ρατσιστικών μηνυμάτων και εμπνευστή βίας. Με τον όλο ντόρο, ότι η βιομηχανία του θεάματος παράγει έργα επικίνδυνα για το αμερικανικό κοινό, το studio της Universal αναγκάστηκε να βγάλει το «Κυνήγι» από τον προγραμματισμό του, χωρίς να ανακοινώσει αν η ταινία θα βρει ποτέ το δρόμο της προς τις κινηματογραφικές αίθουσες ή θα «θαφτεί» σε κάποια πλατφόρμα του home entertainment. Τελικά, το φιλμ έκανε την εμφάνισή του στα σινεμά της Αμερικής με μία μαρκετίστικα έξυπνη καμπάνια (ως «The most talked about movie of the year is one that no one’s actually seen») στις 13 Μαρτίου, για να γίνει (και) μία από τις πιο «καταραμένες» (σε timing!) στα κινηματογραφικά χρονικά, καθώς ο έξαρση του κορονοϊού φρέναρε την πορεία της και την εξαφάνισε γρήγορα, με τις αίθουσες να βάζουν υποχρεωτικό λουκέτο… παγκοσμίως!

Από εκεί και πέρα, μένει να μιλήσουμε για το ίδιο το έργο, για το οποίο θα ήταν καλύτερο να μην ξέρετε πολλά πριν… τολμήσετε να το παρακολουθήσετε. Η παρούσα κριτική προσέγγιση θα επιχειρήσει να αποφύγει τα spoilers, όμως αυτά έχουν ήδη ξεκινήσει από τον χαρακτηρισμό του genre στο οποίο ανήκει το «Κυνήγι». Προσωπικά, περίμενα να δω ένα (ίσως) ευρηματικό θρίλερ τρόμου (αυτό «πουλούσε» το πρώτο trailer…) της γνωστής εταιρείας Blumhouse, με σκληρές και αιματοβαμμένες σκηνές φόνων. Τίποτε περισσότερο. Γύρω στο πρώτο εικοσάλεπτο, όμως, άρχισα να… γελάω! Δυνατά! Με ατάκες δηκτικού χιούμορ που κανιβάλιζαν σύγχρονα κοινωνικά ζητήματα, μέχρι να φανερώσουν την (ουσιαστικά) πολιτική σκοπιά του έργου! Σταδιακά, ο (πιο) έξυπνος (το τονίζω) και adult (προφανώς) θεατής θα αντιληφθεί ότι το «Κυνήγι» είναι ένας… «Δούρειος Ίππος» ψυχαγωγίας, που μέσα του κρύβει την πιο ύπουλη επίθεση που δέχτηκε ποτέ από το σινεμά η «πολιτική ορθότητα» (με την έννοια που απέκτησε από τα τέλη της δεκαετίας του ’80, τουλάχιστον)!

Η εισαγωγή του ιδιωτικού jet είναι κάπως παραπλανητική, αλλά γραφική σε βία, διατηρώντας καλά κρυμμένα τα μυστικά αυτού που ακολουθεί. Το αεροπλάνο μεταφέρει μερικά θύματα απαγωγής, τα οποία «αδειάζονται» σε ερημικό ξέφωτο, δίπλα σε φορτίο πυρομαχικών (!) που ίσως χρειαστούν σύντομα, διότι εκείνοι οι οποίοι τους εγκατέλειψαν εκεί έχουν σκοπό να τους αποδεκατίσουν… κανονικά! Πρόκειται, λοιπόν, για ένα είδος κυνηγιού με ανθρώπινα θηράματα, που με τη σειρά τους πρέπει να αμυνθούν για να παραμείνουν στη ζωή, καθώς δέχονται σφαίρες και τόξα από κάθε κατεύθυνση ή πέφτουν σε καλά στημένες παγίδες που τους διαμελίζουν (στην ψύχρα, πριν προλάβετε ν’ αποτραβήξετε το βλέμμα σας με φρίκη). Μέσα στο ένα τρίτο της διάρκειας του φιλμ, η πλειοψηφία του καστ… μας έχει αφήσει χρόνους! Και τότε ξεχωρίζει η Κρίσταλ, μια καπάτσα γυναίκα που θέτει βασικά ερωτήματα στον εαυτό της και διαθέτει μία αξιοπερίεργη (για εμάς) παρατηρητικότητα. Μαζί με τον θεατή, η Κρίσταλ θα προσπαθήσει να «αποκωδικοποιήσει» το σκοπό όλου αυτού του ανθρωποκυνηγητού, βάζοντας σε ιεραρχία ανησυχίες και υποψίες. Ποιοι ευθύνονται γι’ αυτό το «παιχνίδι»; Πόσοι συμμετέχουν σ’ αυτό; Υπάρχουν «θηράματα» με… διπλό ρόλο; Και που στο διάβολο βρίσκονται; Σε ποια Πολιτεία της Αμερικής μπορεί να «καλύπτεται» με μεγαλύτερη ασφάλεια από τις τοπικές Αρχές ένα τέτοιο οργανωμένο έγκλημα;

Το «Κυνήγι», πρωτίστως, είναι μία εξαιρετικά γραμμένη ταινία. Γι’ αυτό ευθύνονται οι Ντέιμον Λίντελοφ και Νικ Κιούζ, συνεργάτες στις τηλεοπτικές σειρές «The Leftovers» και «Watchmen» (αμφότερες παραγωγές του HBO), με τον πρώτο να κουβαλάει στην πλάτη του ακόμη πιο πολυσυζητημένα σενάρια όπως για τη σειρά «Lost» ή τα φιλμ «Προμηθέας», «Παγκόσμιος Πόλεμος Ζ» και «Η Χώρα του Αύριο». Με μία πρώτη σκέψη, το concept εδώ μπορεί να φέρνει στο νου μία πιο ενήλικη εκδοχή του «Battle Royale», όμως η εξέλιξη της πλοκής περισσότερο ταιριάζει με το «The Most Dangerous Game» του 1932, αφού ο πυρήνας της κριτικής που ασκούν οι Λίντελοφ και Κιούζ είναι ξεκάθαρα ταξικός. Και πολιτικός, φυσικά. Οι κυνηγοί είναι… φιλελεύθεροι μεγαλοαστοί μιας σημερινής κοινωνίας (πλειοψηφικά) αξιοθρήνητων πληβείων που σπαταλούν άδικα και άσκοπα τη ζωή που τους «χαρίστηκε» από την πρώτη μέρα της γέννησής τους, ανθρώπων που δεν έπρεπε να είχαν τη δυνατότητα να (συν)υπάρξουν μαζί με τους πρώτους σε τούτο τον πλανήτη, τον οποίο «βρωμίζουν» διανοητικά, ιδεολογικά, υπαρξιακά, οικολογικά και… όπως αλλιώς θέλετε να το ονοματίσετε! Είναι ανθρώπινα «απόβλητα», που απαιτούν να έχουν δικαιώματα και Δημοκρατία (με πιστεύω που δεν συμβαδίζει με αυτά…), που μπορεί να μην… ανακυκλώνουν, που ίσως… καπνίζουν ακόμη, κατέχουν άδεια οπλοφορίας άνευ λόγου, σκοτώνουν είδη ζώων που κινδυνεύουν σε πραγματικά safari, προπαγανδίζουν ιδέες… αριστερίστικες και οι φυλετικές διακρίσεις δεν τους ενοχλούν. Τα «θηράματα» πρέπει να είναι στερεότυπα που ενοχλούν!

Άπαξ και μπεις στο νόημα της ειρωνείας του σεναρίου, το «Κυνήγι» γίνεται μία εξόχως απολαυστική σάτιρα με στοιχεία περιπέτειας καταδίωξης, απ’ όπου ελάχιστοι θα βγουν ζωντανοί. Και από τα δύο μέτωπα. Το φιλμ δεν αφήνει κανένα κοινωνικό θέμα προβληματισμού του σήμερα να «πέσει στο πάτωμα» δίχως να ξύσει τις πληγές του… μέχρι αιμορραγίας. Ταξική προέλευση, πλουτοκρατία και λουμπεναριό, Δημοκρατικοί ή μη, ρατσισμός, ξενοφοβία, μετανάστευση και «αλλοίωση» πολιτισμών, ένας άγριος πόλεμος ανάμεσα στο συνηθισμένο μιας κάποιας «μεσαίας τάξης» ενάντια σε μία ελίτ που νομίζει πως της ανήκουν τα πάντα. Τόσο αδιανόητα κυνικό. Και αληθινό, πίσω από τη μάσκα του αστεϊσμού. Το πιο αστείο, όμως, είναι το σεναριακό παιχνίδι της ταύτισης. Εκεί, το «Κυνήγι» σε παίζει το ίδιο σκληρά. Γιατί καμία πλευρά δεν είναι ιδανικά «καθαρή», τέλεια. Αξιοζήλευτη και δικαιωματικά κερδισμένη. Για να βγει κανείς ζωντανός από τούτη την… ταινία, πρέπει να σκοτώσει, να εξευτελιστεί, να γίνει… fake. Να μην του μείνει ίχνος αξιοπρέπειας. Όλο αυτό, μαζί με το σχετικό body count του φιλμ, απαιτεί γερό στομάχι. Και πνεύμα οξυδερκές. Όχι… «πολιτικά ορθό»!

Σκηνοθετικά, ο Κρεγκ Ζόμπελ κάπως «υποβιβάζει» το επίπεδο σημασίας του σεναρίου, γυρίζοντας μία θριλερική περιπέτεια «λαϊκής» κατανάλωσης, σαν αυτές που θα παρακολουθούσαν τα… «θηράματα» του φιλμ στο σινεμά ή μέσω κάποιας σπιτικής πλατφόρμας με έργα δεύτερης διαλογής. Ακόμη και αυτό, όμως, έχει κάποια δόση χιούμορ και σαρκασμού, λες και θέλει να σπάσει πλάκα με τους ελιτιστές κινηματογραφόφιλους του «art-house», οι οποίοι αναζητούν έργα με (τέτοιο) περιεχόμενο, αλλά δεν θα έβλεπαν ποτέ μια ταινία σαν το «Κυνήγι». Το φιλμ αντιμετωπίζει και τις δύο πλευρές με καυστικό τρόπο. Και διδάσκει εναλλακτικούς τρόπους διαχείρισης της φιλμικής απόλαυσης στο είδος του action, εμπεριέχοντας και μυαλό. Αν δεν μπορείτε να αξιολογήσετε σωστά τα χαρίσματά του, ίσως και να σας αξίζει να συμμετάσχετε… δια της βίας σε ένα παρόμοιο «παιχνίδι». Άλλωστε, με τον έναν ή τον άλλον τρόπο, είμαστε ήδη «θηράματα» ενός βαθύτατα σκοτεινού, αντιδημοκρατικού και συντηρητικού αύριο. Χρειαζόμαστε μια Κρίσταλ. Πρέπει να την «εφεύρουμε». Ή να την αναζητήσουμε μέσα μας…