του Ηλία Φραγκούλη

Περιμέναμε (με βάση τα αρνητικότατα δημοσιεύματα του αμερικανικού Τύπου κατά τη διάρκεια της παραγωγής του φιλμ) να δούμε ένα έκτρωμα της χολιγουντιανής ασυδοσίας, μια ταινία που είχε σκάψει το λάκκο του εμπορικού φιάσκου με τα ίδια της τα χέρια (ή με εκείνα του πρωταγωνιστή και παραγωγού της, Μπραντ Πιτ) πριν καν βγει στις αίθουσες, για να ζητοκραυγάσουμε φθονερά πάνω από το studio και το star του «Παγκόσμιος Πόλεμος Ζ». Τίποτε από όλα αυτά δεν ίσχυσε, τελικά. Η ταινία του Μαρκ Φόρστερ είναι ένα από τα καλύτερα δείγματα ψυχαγωγικού σινεμά για το 2013, που σε ελάχιστα σημεία μαρτυρά τις περιπέτειες τις οποίες, προφανώς, πέρασε μέχρι να καταλήξουν οι παραγωγοί της προς τα πού προσανατολίζονται, όσον αφορά το genre και το target group των πελατών τους.

Το φιλμ μας μπάζει γρήγορα στη δράση, με την οικογένεια του Μπραντ Πιτ να βρίσκεται εγκλωβισμένη σε ένα τεράστιο μποτιλιάρισμα κεντρικού δρόμου της Φιλαδέλφεια, μιας από τις μεγαλύτερες αμερικανικές πόλεις στις οποίες ξεσπά αυτός ο άγνωστος ιός, οι φορείς του οποίου τον μεταδίδουν με ένα… σαρκοβόρο δάγκωμα, για να δράσει και στο θύμα σε ταχύτητα που δεν ξεπερνά τα 15 δευτερόλεπτα! Η σεκάνς της εξάπλωσης είναι εντυπωσιακή και, σκόπιμα, σου τονίζει ότι το έργο που παρακολουθείς ξεφεύγει από τα στερεότυπα και τους κανόνες του zombie horror genre και ταυτίζεται περισσότερο με την περιπέτεια καταστροφής, με τον πατέρα ήρωα που αγωνίζεται να προστατεύσει γυναίκα και κόρες, ρισκάροντας με τη ζωή του, για το καλό… του «HOME» του. Δεν είναι καθόλου τυχαία η λεπτομέρεια που ο φακός μας επιτρέπει να δούμε, όταν με αυτή τη λέξη (και όχι το όνομα της συζύγου του) σώζει σε μια νέα τηλεφωνική συσκευή που του προμηθεύει το αφεντικό του από τα Ηνωμένα Έθνη το νούμερο με το οποίο μπορεί να έρχεται σε επαφή μαζί τους. Κατά κάποιο τρόπο, ο «Παγκόσμιος Πόλεμος Ζ» επιχειρεί να είναι μια ταινία για… όλη την οικογένεια, που χτίζει το σασπένς της πάνω σε αυτή τη σχέση, ώστε και το target group του PG-13 (rating καταλληλότητας) να ταρακουνηθεί όσο το δυνατόν πιο ρεαλιστικά, με τη σκέψη του κινδύνου βαθιά στο υποσυνείδητό του. Τι κι αν η απειλή έχει τη μορφή αμέτρητων, αφηνιασμένων ζόμπι; Η ίδια οικογένεια σήμερα παρακολουθεί μετά μανίας, στην ασφάλεια της εστίας της, το «The Walking Dead» από την τηλεόραση. Πλέον, δε φοβάται την αναληθοφάνεια μιας παρόμοιας επίθεσης από ζόμπι, όπως μας τη δίδαξε το σινεμά (ή ο Τζορτζ Ρομέρο). Αντιλαμβάνεται πως, ύστερα από τις πλείστες όσες ταινίες με φυσικές καταστροφές, τούτη εδώ η περίπτωση αρχίζει να γίνεται ανησυχητικά φοβιστική. Η δημόσια υγεία διατρέχει σοβαρούς κινδύνους. Και η σκέψη αυτών των κινδύνων φέρνει τα ζόμπι σε δεύτερη μοίρα!

Με αυτό το σκεπτικό, ο «Παγκόσμιος Πόλεμος Ζ» εξελίσσεται ως περιπέτεια δράσης, όπου οι ζωντανοί νεκροί αποτελούν το στοιχείο της καταστροφής και ο Μπραντ Πιτ μετατρέπεται σε ένα είδος πολυμήχανου «superhero» ορθολογιστή, ο οποίος αναζητά την πηγή της αλήθειας, για να εξουδετερώσει το κακό. Οι κακοθελητές θα βρουν πάτημα για να κανιβαλίσουν το φιλμ με βάση τους προορισμούς του Πιτ, όμως, είναι σαφές ότι εδώ δε μιλάμε για μια πολιτική ταινία. Ούτως ή άλλως, ακόμη και το απόρθητο τείχος της Ιερουσαλήμ (κλείσιμο ματιού) δεν προστατεύεται για πάντα, στο πιο εντυπωσιακό κομμάτι μαζικής επίθεσης ζόμπι που ανήκει ήδη στη σφαίρα του cult classic! Επιπλέον, το 3D προσφέρει κάτι στην όλη αίσθηση – διάσταση της εικόνας και δεν το κοτσάρανε για να σου αδειάσουν – και μόνο – το πορτοφόλι.

Μια σοβαρή μου ένσταση, ως fan του είδους των ταινιών τρόμου, εντοπίζεται στην εξουδετέρωση του στοιχείου του gore, μια διάθεση αυτολογοκρισίας των σκηνών με αίμα, ειδικά σε δύο σκηνές που απαιτούσαν αυτό το κάτι παραπάνω: στο κόψιμο του χεριού της Ισραηλινής φανταρίνας και στο χτύπημα του ζόμπι με λοστό στο κεφάλι (από την κατακλείδα στη Σκωτία). Ειδικά στη δεύτερη περίπτωση, φαντάζει βλακώδης η απόκρυψη του χτυπημένου κεφαλιού του ζόμπι, με τον Πιτ σε απόγνωση να τραβά με μανία το λοστό, για να ελευθερώσει το μόνο όπλο άμυνας που διαθέτει. Ακόμη και η τηλεόραση σήμερα παρουσιάζει σκηνές ωμής και πιο γραφικής βίας από αυτό που δεν έπρεπε να δούμε στο «Παγκόσμιος Πόλεμος Ζ». Γνωρίζω, όμως, και πολύ περισσότερους θεατές του έργου που τώρα θα χαίρονται με τη γνώση ενός σχετικά αναίμακτου θεάματος…

Αν θέλουμε να καταλογίσουμε ευθύνες για μη ολοκληρωμένο αποτέλεσμα, αυτές εντοπίζονται στο άχρωμο, ελαφρώς παθητικό παίξιμο του Μπραντ Πιτ που περιφέρεται σε ρόλο τουρίστα με ένα μόνιμα «δραματικό» βλέμμα, αν και η απάντηση του γυναικείου πληθυσμού από το opening weekend στις ΗΠΑ είναι αποστομωτική: χεστήκατε (όλες, ναι, το αντιλαμβάνομαι, ζητώ συγγνώμη, δε θα θίξω περισσότερο το είδωλό σας)! Το φινάλε, όμως, δε χωρά αμφιβολίες και… σταριλίκια. Η κλιμάκωση παίζει σε εντελώς διαφορετικούς τόνους και συγκρούεται με το επικό μέγεθος της δράσης και των εφέ που σου ανοίγουν την όρεξη για περισσότερα από τα πρώτα λεπτά της ταινίας, κιόλας. Δεν είναι ένα κακό τέλος. Απλά, είναι λάθος οι ταχύτητες. Και δεν εκτροχιάζουν εντυπωσιακά το δίωρο, στο σύνολό του. Αλλά η ανάμνηση του εξαιρετικού σασπένς που προηγήθηκε θα σε συνοδεύσει μέχρι την έξοδο. Και αυτό είναι μια μεγάλη επιτυχία για το σημερινό mainstream σινεμά.