του Νίκου Παλάτου

Δεν είμαι σίγουρος ποιος ήταν ο πρώτος κινηματογραφικός πράκτορας που γνώρισα. Πιθανότατα ήταν ο Τζέιμς Μποντ. Υπάρχει, όμως, σοβαρότατο ενδεχόμενο να ήταν ο… Θου-Βου! Το βέβαιο είναι πως κατά την παιδική μου ηλικία πίστευα ότι αυτοί οι δύο είναι οι μοναδικοί πράκτορες του κόσμου – και άλλους σαν κι αυτούς δεν έχει. Ο 007 ήταν για τους σοβαρούς κινδύνους που απειλούν την ανθρωπότητα σε όλα τα μήκη και πλάτη της Γης (και πέραν αυτής, άμα λάχει) και ο 000 για να παίζει τουρτοπόλεμο στα ζαχαροπλαστεία! Καθώς μεγάλωνα, αντιλήφθηκα πως υπήρχαν και μερικοί ακόμα ατρόμητοι πράκτορες, εν τούτοις, την ταυτότητα του τρίτου εξ αυτών (με τον οποίο συστήθηκα) μοιάζει αδύνατον να τον θυμηθώ. Βέβαια, εάν κάποιος αδίστακτος κακός μου έβαζε το πιστόλι στον κρόταφο ζητώντας επιτακτικά μία απάντηση στη συγκεκριμένη απορία, θ’ απαντούσα «ο Χάρι Πάλμερ», αλλά αυτό δεν θα ήταν παρά ένα τζεϊμσμποντικό κόλπο της στιγμής (ομολογουμένως, όχι και τόσο ευφάνταστο), μπας και γλίτωνα (προς στιγμήν) τη σφαίρα. Πίστεψα πως το βιβλίο «101 Ταινίες με Μυστικούς Πράκτορες» (που μόλις κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Bibliothèque) θα με βοηθούσε να ξεδιαλύνω το μυστήριο. Με τόσους πολλούς agents που κυκλοφορούσαν στην πιάτσα, όμως, αυτό έγινε ακόμα πιο περίπλοκο!

Στο νέο του εκδοτικό εγχείρημα, ο πολυγραφότατος και εξέχων μέλος της Π.Ε.Κ.Κ. Δημήτρης Κολιοδήμος ασχολήθηκε επισταμένως με τους κινηματογραφικούς πράκτορες, παρουσιάζοντας (όπως και ο τίτλος του εύγλωττα δηλώνει) 101 ταινίες που περιστρέφονται γύρω απ’ αυτούς και τα κατορθώματά τους. Δεν πρόκειται για λίστα του τύπου οι καλύτερες ή οι πιο επιτυχημένες, αλλά για ένα ακομπλεξάριστο ταξίδι στο κόσμο των απανταχού secret agents, το οποίο στις τριακόσιες τριάντα σελίδες του επιχειρεί να τους συστήσει όλους (μα, όλους!) στον αναγνώστη, επιλέγοντας αυστηρά μία μόνο ταινία από τις (ενδεχομένως) πολλές που εκείνος έχει εμφανιστεί (με μοναδική εξαίρεση τον Τζέιμς Μποντ, για λόγους που δεν αφορούν τη δημοφιλία του). Κι όταν λέμε secret agent, δεν εννοούμε κατασκόπους γενικώς και αορίστως, αλλά εκείνους τους «μυστικούς πράκτορες» που διαθέτουν εξουσιοδότηση για χρήση βίας δίχως να λογαριάζουν παράπλευρες «απώλειες». Δηλαδή, ταινίες όπως το αγαπημένο «Κατάσκοπος στην Αβάνα» (1959) του Κάρολ Ριντ δεν πληρούν τους όρους και τις προϋποθέσεις, γι’ αυτό και δεν περιλαμβάνονται.

Πιάνοντας το θέμα από τους «Τέσσαρες της Κατασκοπείας» (1936) του Άλφρεντ Χίτσκοκ (φωτό) και διατηρώντας σταθερά τους ελληνικούς τίτλους της εκάστοτε εποχής (κάτι που έχει ως αποτέλεσμα την ανακάλυψη διαμαντιών στον τομέα των ντόπιων «βαπτίσεων», σαν τον προαναφερθέντα… «Secret Agent»!), το βιβλίο φτάνει μέχρι τις μέρες μας και την all-female agent ταινία «Πράκτορες 355» (2022). Ο αναγνώστης που θα πιάσει στα χέρια του το βιβλίο, θα αντιληφθεί πως το κινηματογραφικό πρακτοριλίκι δεν κοιτά ούτε ηλικία, ούτε φύλλο, μα ούτε και βαθμό… επαγγελματικής συνέπειας με την οποία αντιμετώπιζε την κάθε πρόκληση ο εκάστοτε μυστικός πράκτορας. Για κάθε ριψοκίνδυνο hi-tech Ίθαν Χαντ της «Επικίνδυνης Αποστολής» (1996), υπάρχει η περίφημη «Οκτόπουσσυ» (1986), η οποία χρησιμοποιεί… άλλου είδους κόλπα για να φέρει εις πέρας τις αποστολές της. Για κάθε ψυχροπολεμικά στιβαρή «Μεγάλη Νύχτα των Κατασκόπων» (1965), υπάρχει ο εκ της εξωτικής Βραζιλίας ορμώμενος «007½ No Carnaval» (1966). Για κάθε σκοτώνω και δεν πληρώνω «Hitman: Πράκτορας Νο 47» (2015), υπάρχει «Ένα Χαριτωμένο Κουτό Κορίτσι» (1964), το οποίο άπαξ κι έχει τη μορφή της Μπριζίτ Μπαρντό, καταλαβαίνουμε πως τα πιστόλια δεν δύναται να είναι το δυνατό του σημείο.

Από τους άνωθεν ενδεικτικούς τίτλους γίνεται αντιληπτό πως ο Δημήτρης Κολιοδήμος δεν έχει θέσει φραγμούς στο αντικείμενό του. Σοβαροί πράκτορες, ασόβαροι, αισθησιακοί (sic), βίαιοι, χαρωποί, ανεπρόκοποι, νέοι, γέροι ή… παιδιά, για όλους υπάρχει θέση στις «101 Ταινίες με Μυστικούς Πράκτορες», από όποια χώρα κι αν προέρχονται, με όποιο τρόπο κι αν κάνουν τη δουλειά τους. Η περίπτωση του ιαπωνικού manga «Ο Μίνι-Τζέημς Μποντ και οι 8 Σύμπορκ Κτυπούν ‘Μαύρο Φάντασμα’» (1967) πείθει πως ενίοτε δεν χρειάζονται να είναι καν άνθρωποι με σάρκα και οστά! Τα συνοδευτικά κείμενα, όπου πέραν της πλοκής του κάθε έργου παραθέτουν ιστορικά στοιχεία μαζί με φωτογραφίες και κλισεδάκια από την ελληνική διανομή της εποχής (όταν υπήρχε τέτοια), καθιστούν το βιβλίο έναν ολοκληρωμένο και σπάνιο κινηματογραφικό οδηγό ενός genre που ουδέποτε έτυχε κριτικής αναγνώρισης (εκτός από μετρημένες στα δάχτυλα εξαιρέσεις), παρά την αντιστρόφως ανάλογη δημοφιλία του. Ο «Ντικ Μάλλοου Πράκτορας 077 Επιχείρησις Αστραπή» (1965) (φωτό) θα σας πείσει για του λόγου το αληθές, αλλά και για την τρέλα που κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του ’60 ενέσκηψε για τέτοιου είδους φιλμ. Τώρα που το ξανασκέφτομαι, μάλιστα, δεν αποκλείεται ο τρίτος μου πράκτορας να ήταν αυτός (ο… 077), που στο παιδικό μου μυαλό τον μπέρδευα με τον έναν και μοναδικό 007. Τελικά, μόνο ένας από τους «101 Μυστικούς Πράκτορες» θα μπορούσε (ίσως) να ξετρυπώσει την σωστή απάντηση!

Σε περίπτωση που σας ανοίξαμε την… πρακτορική όρεξη, μέχρι να πεταχτείτε στο πλησιέστερο βιβλιοπωλείο, τσεκάρετε και ένα σχετικό αφιέρωμα του Ηλία Φραγκούλη για το FREE CINEMA, από το 2015, το οποίο εστιάζει στις 50 πιο διασκεδαστικές περιπτώσεις ταινιών με κατασκόπους που… ζήλεψαν τον 007!