της Βικτωρίας Μιχαήλ

Αν είναι ποτέ δυνατόν ένα «Κράμερ Εναντίον Κράμερ» (χωρίς την γκιόσα μαμά) α λα αφοί Νταρντέν (χωρίς το… δούλεμα της πλοκής) στους κόλπους των υπερορθοδόξων Jews της Νέας Υόρκης, ο πρωτοεμφανιζόμενος στη μεγάλου μήκους Τζόσουα Γουάινστιν (όχι της γνωστής οικογενείας…) όντως το πέτυχε. Το αμάρτημα: είτε ως αρσενικότητας δυνητικό αμερικανικό άλλο μισό του έξοχου «Στο Κενό της», είτε ως επίδοξα διεισδυτική σπουδή στον ψυχισμό και την πραγματικότητα τού οποιουδήποτε μπουκλοφαβοριτάκια single dad, είτε ως συνηγορία τού επικρατούντος δόγματος του «μηδέν άγαν» ανάμεσα στη ρυθμιστική παράδοση και τη λάου λάου μετάλλαξή της, αυτό το ελπιδοφόρο ντεμπούτο, που στέκει πιο σίγουρα ως fresco μικροκόσμου, υπολείπεται του επιθυμητού.

Το «Η Τορά λέει: ο άνθρωπος δεν πρέπει να μένει μόνος. Πρέπει να έχει μια σύντροφο», που ακούγεται κάποια στιγμή, είναι η πηγή της δοκιμασίας του ήρωα. Καθ’ υπόδειξη του «νόμου» τους, από τότε που η σύζυγός του απεβίωσε, το αγοράκι του μένει με την οικογένεια του αδελφού της, ώσπου ο μπαμπάς να ξαναπαντρευτεί. Το πρόβλημα δεν είναι ότι ο ευσεβής τυπάκος δυσανασχετεί με το τυπικό των ηθών τους, θεματοφύλακας των οποίων συν τοις άλλοις είναι ένας κατανοητικός και προοδευτικός παρά τα γηρατειά του θρησκευτικός ηγέτης, αλλά ότι ο προσωρινός κηδεμόνας και με οικονομική άνεση θείος ανέκαθεν δεν «πήγαινε» τον Μενάσε. Όχι χωρίς λόγο, καθώς ο σπορέας τού ανιψιού του αποδεικνύεται συνεχώς, παρά τις ειλικρινείς προσπάθειές του για το αντίθετο, ένας ανασούμπαλος underachiever. Δεν φοράει παλτό και καπέλο με πλατύ γείσο κατ’ έθιμο, του χρωστάει ακόμα κάποια δανεικά, παραβιάζει το ωράριο στις επισκέψεις για τον πιτσιρίκο. Δεν σέβεται τον εαυτό του, γι’ αυτό δεν μπορεί να απαιτεί σεβασμό – κάτι που δεν έχει ούτε από τον ιδιοκτήτη του mini market όπου βιοπορίζεται σε θέση μπαλαντέρ αλλά με αφορμή καθυστερήσεις, ζημιές, ακόμη και σωστές παρατηρήσεις του, ακούει συνήθως έναν mini πικρόχολο εξάψαλμο. Ενώ για την επαναποκατάσταση που ο ίδιος απεύχεται «τρέχει» πανταχόθεν ενδιαφέρον, σε μια γκάμα από κανονισμένα ραντεβού μέχρι καλοθελητές γνωστούς που του προξενεύουν διάφορες, η απόφασή του να ξαναπάρει το σπλάχνο του στο ταπεινό του διαμέρισμα και να φιλοξενήσει εκεί το τελετουργικό in memoriam γεύμα για τη συχωρεμένη θα κλιμακώσει την ένταση, τους μπελάδες, τις αποφάσεις για τη ζωή του. Θα βρει την άκρη;

Όχι, ούτε τα άκρα, καθώς αν περιμένετε τις συναισθηματικές εκρήξεις του classic του Μπέντον, ετοιμαστείτε γι’ απογοήτευση. Καταγραφικό μιας κοινωνίας – θύλακα ανοιχτής στα ρεύματα της πόλης που ποτέ δεν κοιμάται κι ενός ερμητικού πιστεύω ανοιχτού σε ερμηνείες, όπου το decorum του σεβασμού, της ηπιότητας, του διαλόγου είναι… Θεός, το φιλμ του Γουάινστιν τα αντανακλά (και στα συνεχή εξωτερικά γυρίσματα) και, καθόλου τυχαία, μετατρέπει επίσης τον κεντρικό χαρακτήρα του σε ιδεολογικό φορέα της μέσης οδού και της ζύμωσης που σκέπουν ως άλλες Καινές Διαθήκες το αντιφονταμενταλιστικό σήμερα αυτών των παιδιών του Δαβίδ της εμιγκράτσιας, ενοριτών στον σύγχρονο ομφαλό της Γης. Ο Μενάσε εκκλησιάζεται με κάθε τρόπο αλλά δεν είναι της παλαιάς σχολής, είναι σχεδόν slacker για τα μέτρα των ομοίων του αλλά και γνήσιος βιοπαλαιστής, είναι εκ φύσεως ατζαμής κι έχει τη δικαιολογία εύκαιρη αλλά προσπαθεί για το καλύτερο, δεν θέλει δεύτερο γάμο αλλά θέλει να είναι ο καλύτερος πατέρας για το βλαστάρι του. Ποιος (του) φταίει; Η φράση μιας υποψήφιας λεγάμενης, την οποία απορρίπτει συγκαταβατικά σε date, θέτει τον δάκτυλον επί έναν ακόμα τύπον των ήλων: «Τώρα καταλαβαίνω γιατί οι χασιδικοί άνδρες είναι τόσο άβουλα όντα. Η μαμά σου σε κακόμαθε και μετά η γυναίκα σου».

Αφής στιγμής ο Γουάινστιν μαρκάρει και το αντίπαλο δέος τού Μενάσε, τον ταλιμπανικού look γυναικαδελφό του, ως μοντέρνα… αναχρονιστικό πρότυπο (συνεχώς επιτιμά τον αχαΐρευτο και διαβάζει τις ιερές γραφές αλλά οδηγεί μπερλίνα και δουλεύει στην Amazon), τα χλιαρά καθότι λελογισμένα σε τόνους και συχνότητα εμφάνισης συγκρουσιακά επεισόδια των δύο ανδρών, ουσιαστικά κόσμιες ανταλλαγές κατηγοριών και επιχειρημάτων, εναλλάσσονται προβλεπτά με την αγαπησιάρικη ρουτίνα (#diplhs) πατέρα – γιου και σε διέσεις τις σχεδόν προγραμματισμένες, χωρίς ξεχωριστή βαρύτητα αναποδιές που δοκιμάζουν όχι τόσο τη σχέση τους όσο την ικανότητα του όχι ακριβώς φερέγγυου ως τροφού βιολογικού γονιού να φανεί αντάξιος της «αποστολής» του. Εκτός της saving grace τού σχεδόν ανθρωπολογικού φυσικού αδράγματος του έμψυχου κι άψυχου habitat της ethnic γειτονιάς του Μπόροου Παρκ σε ζεστή παλέτα, με τον ίδιο τον σκηνοθέτη στη μία κάμερα, αυτές οι χαλαρά στη γύρα σκηνές του «αρκούδου» dad και του κούτσικου (τ’ οποίο λερώνεται με παγωτό, πατάει σκυλόσκατα, είναι δηλ. his father’s son και ακούει νουθεσίες γι’ αυτό απ’ τον πραγματικό υπεύθυνο!) στέκουν ως οι πιο αφιλόδοξα πετυχημένες, με συνθετικό κολοφώνα (η μεταλαμπάδευση των δοξασιών ως με-αμεριμνησία-μυητική πράξη) εκείνη του browsing στα πορτρέτα των γερο-ραβίνων.

Ενώ ωστόσο και τα υπέροχα λεπταίσθητα ορχηστρικά θέματα των Μάρτιν και Ρόζενκβιστ στίζουν (ως μη έδει αραιά) τη Yiddish ηχητική μπάντα κι ο Γουάινστιν ξεφουρνίζει καίρια τις περιστάσεις του γάμου και την αιτία θανάτου της συμβίας του, κριτικάροντας έμμεσα τις κανονιστικές ντιρεκτίβες ζωής της κουλτούρας της μειονότητας – φωλιάς τους, η περσόνα του μπόμπιρα ούτε προβάλλει αυθύπαρκτα ούτε δρα γονιμοποιητικά δραματουργικά, μια μικρή σεκάνς (της βλεμματικής επαφής με την κυρία Κλάιν στην κουζίνα) υπόσχεται μια ανέλιξη που αποδεικνύεται εκνευριστικά θνησιγενής, έχοντας προφανέστατα εξοβελιστεί κατά το μοντάζ, κι ένα sketch πιώματος με τους Latinos συναδέλφους δεν εισφέρει παρά μόνο, ευκαιριακά, στην εδραίωση του multiculti «σκηνικού» του χωνευτηριού του Μεγάλου Μήλου. Ο Μενάσε τη στιγμή που πρέπει θα ωριμάσει, θέλοντας και μη, αν όχι για να τιμήσει την κληρονομιά του, για το καλό τού junior του. Το σενάριο δεν ωρίμασε ποτέ πραγματικά. Να… παίξει παρέα με κάναν επιμελέστερο της τάξης του, «Το Μυστικό της Μέιζι» π.χ., θα το αφήσουμε, αλλά έτσι ούτε προκόβεις ούτε αγιάζεις. Mazel tov…