του Νίκου Παλάτου

Η δεύτερη σκηνοθετική απόπειρα του άλλοτε παρουσιαστή της δημοφιλούς χιουμοριστικής εκπομπής «The Daily Show», Τζον Στούαρτ, ξεκινά με εικόνες από την εκλογική νίκη του Ντόναλντ Τραμπ. Ψύλλοι μπαίνουν στ’ αυτιά μας, πως αυτό που πρόκειται ν’ ακολουθήσει θα είναι μία «βαμμένα» Δημοκρατικής σκοπιάς σατιρική ματιά στη σύγχρονη πολιτική σκηνή της Αμερικής (με τον Τραμπ και τους οπαδούς του σαν προφανή στόχο κανιβαλισμού). Κάτι τέτοιο μπορεί να είναι ενίοτε διασκεδαστικό σε σκετσάκια του τύπου «Saturday Night Live», δύσκολα όμως θαρρώ μπορεί να υποστηρίξει από μόνο του ολόκληρη κινηματογραφική ταινία. Ευτυχώς, ο «Ακαταμάχητος» (ελαφρώς αποπροσανατολιστικός ο τίτλος) χρησιμοποιεί μόνο σαν αφετηρία το σοκ του αποτελέσματος των εκλογών του 2016, καθώς ουδόλως ασχολείται με τον Πρόεδρο Τραμπ και την απρόβλεπτη (για να το θέσω κομψά) διακυβέρνησή του.

Ο Στούαρτ αρχίζει μεν την αφήγηση από την αποφράδα για τους Δημοκρατικούς 8^η Νοεμβρίου 2016, όμως αυτό που έχει βάλει σαν στόχο του είναι να απομυθοποιήσει τις παλινωδίες και τις «υπόγειες» διαδρομές τού εκάστοτε προεκλογικού πολιτικού αγώνα, από πλευράς τόσο Δημοκρατικών όσο και Ρεπουμπλικάνων. Διακωμωδεί ο γραφιάς Στούαρτ τις αμέτρητες τρύπες του υποτιθέμενου διαφανούς συστήματος καμπάνιας των πάσης φύσεως Αμερικανών υποψηφίων, οι οποίοι, με τη βοήθεια όλων των κομματικών παρατρεχάμενων και των τεράστιων χρηματικών ποσών που μαζεύουν για την πάρτη τους, πορεύονται στον δρόμο για το Κογκρέσο (ή ακόμη και τον Λευκό Οίκο!). Και αυτό είναι κάτι που συμβαίνει σταθερά και διαχρονικά στο Αμέρικα, είτε με… Τραμπ, είτε χωρίς Τραμπ. Δεν πρόκειται, ασφαλώς, για συμπέρασμα που κρύβει από πίσω κάποιο σπουδαίο απαύγασμα σοφίας, ως εκ τούτου για να σερβιριστεί με τρόπο ψυχαγωγικό (μιας και περί κωμωδίας πρόκειται), χρειάζεται αν μη τι άλλο σενάριο σπινθηροβόλο. Το παλεύει είναι αλήθεια η ταινία, αλλά αυτό που στο τέλος πετυχαίνει είναι κάτι που θυμίζει ελαφρώς πιο χλιαρούς «Υποψήφιους» (2012), παρά το αστείρευτο κωμικό timing ενός Πρέστον Στέρτζες, του σχετικά ανάλογου «Hail the Conquering Hero» (1944).

Ο ευρισκόμενος σε πτωτική επαγγελματική πορεία επικοινωνιολόγος Γκάρι Ζίμερ ανακαλύπτει μέσω viral video του YouTube (το οποίο του επιδεικνύει νεαρός βοηθός του) πρώην στρατιωτικό και νυν αγρότη σε κωλοχώρι του Γουισκόνσιν να εκφωνεί λόγο από εκείνους που τους ακούς και δεν μπορείς παρά να παραδεχτείς το ορθόν των σκέψεων του ρήτορα. Συλλαμβάνει άμεσα λαμπρή ιδέα να κατεβάσει τον εν λόγω κύριο Τζακ Χέιστινγκς ως υποψήφιο Δήμαρχο των Δημοκρατικών σ’ εκείνη την κουκίδα του αμερικανικού χάρτη, καθώς θεωρεί πως η πιθανή του νίκη στην καρδιά της συντηρητικής Αμερικής θα λειτουργήσει σαν έναυσμα αναστροφής του εκλογικού κλίματος. Στο πρόσωπό του βλέπει ένα νέο «υβρίδιο» Δημοκρατικού υποψηφίου, ικανού ν’ ανοίξει τη δεξαμενή ψήφων του κόμματος, μιας και ο βετεράνος συνταγματάρχης είναι ένας λαϊκής καταγωγής συμπονετικός άνθρωπος, ο οποίος δείχνει θρησκόληπτος αλλά την ίδια ώρα και προοδευτικός, με ρητορικές ικανότητες που ενδεχομένως θα του επέτρεπαν ν’ ακουστεί ο λόγος του απ’ άκρου εις άκρον στις ΗΠΑ. Ο Δημοκρατικός εκλογικός σύμβουλος φεύγει σφαίρα για το «τριτοκοσμικό» Ντιρλάκεν, πλην όμως άπαξ της κυκλοφορίας του νέου για την ολόθερμη και εκ του σύνεγγυς στήριξη που προτίθεται να παρέχει στον εκλεκτό του, το αυτό κάνει και η αντιπρόσωπος των Ρεπουμπλικάνων νέμεσίς του, Φέιθ Μπρούστερ, η οποία καταφθάνει για να στηρίξει με όλες της τις δυνάμεις τον νυν Δήμαρχο του χωριού!

Στο συγγραφικό / σκηνοθετικό του ντεμπούτο «Άρωμα Ελευθερίας» (2014) ο Στούαρτ εμπνεύστηκε από ένα αληθινό γεγονός στο οποίο ο ίδιος είχε παίξει ρόλο (άθελά του) μέσω του talk show του. Και σε τούτη τη δεύτερη κινηματογραφική απόπειρά του χειρίζεται ένα πραγματικό γεγονός, καθώς η βασική του ιδέα έχει πολλές ομοιότητες με όσα συνέβησαν στην Πολιτεία της Τζόρτζια το 2017. Οι έκτακτες εκλογές που διεξήχθησαν εκεί για μια θέση στη Βουλή των Αντιπροσώπων, αντιμετωπίστηκαν από αμφότερα τα κομματικά επιτελεία σαν ο υπέρ πάντων αγώνας εν όψει της ενδιάμεσης παναμερικανικής εκλογικής μάχης της επόμενης χρονιάς. Ρεπουμπλικάνοι και Δημοκρατικοί έσπρωξαν δυσανάλογα τρελό χρήμα για να κερδίσουν την μάλλον ασήμαντη αυτή μάχη, εκθέτοντας εν πολλοίς το οικονομικό αλισβερίσι που χαρακτηρίζει όλες ανεξαιρέτως τις εκλογές. Αυτό ξεμπροστιάζει στον «Ακαταμάχητο» ο πολυπράγμων Στούαρτ, θέλοντας να συνδυάσει την καυστική σάτιρα του τηλεοπτικού του show με μια ει δυνατόν α λα Φρανκ Κάπρα προσέγγιση των πολιτικών προσώπων και πραγμάτων.

Πεδίο χιουμοριστικής δράσης και δόξας υπάρχει, αφού η διαμορφούμενη κατάσταση είναι αβανταδόρικη, το φιλμ όμως δεν εκμεταλλεύεται με ικανό τρόπο όλα του τα χαρτιά, όπως τη χαώδη διαφορά κουλτούρας που υπάρχει ανάμεσα σ’ έναν λομπίστα της Ουάσιγκτον και τον «γενναίο» αγροτικό κόσμο της αμερικανικής επαρχίας (το αστείο για την έλλειψη σύνδεσης Wi-Fi δεν είναι δα και ό,τι πιο εμπνευσμένο). Τα πηγαίνει σαφώς καλύτερα στην κόντρα ανάμεσα στα δύο κομματόσκυλα, καθώς οι Καρέλ και Μπερν δείχνουν στο συγκεκριμένο κομμάτι του φιλμ πως είναι εντελώς μέσα στο στοιχείο τους, είναι όμως το ευρηματικό προ του φινάλε twist εκείνο που διασώζει σε σημαντικότατο βαθμό το φιλμ, δίνοντάς του μάλιστα ένα (κρυφό) νόημα που έως τότε δεν φαινόταν πως (περι)είχε. Συν τοις άλλοις, η ανατροπή αυτή λειτουργεί επεξηγηματικά σε αρκετά απ’ όσα με τόσο «εύκολο» τρόπο είχαν προηγηθεί, και που σε κάποιες στιγμές τους ομολογουμένως μ’ έκαναν κάπως ν’ απορώ (όπως, λόγου χάρη, πώς γίνεται ένας ντόμπρος τύπος σαν τον συνταγματάρχη Χέιστινγκς να γοητεύεται με τόση άνεση από έναν εκ γενετής παρλαπίπα σαν τον Ζίμερ).

Η ντοκιμαντερίστικου ύφους συνέντευξη που παίζει παράλληλα με τους τίτλους τέλους (στην οποία συμμετέχει και οι ίδιος ο Στούαρτ), σαρκάζει αποκαλυπτικά βίαια όλο το «αμέμπτου ηθικής» εκλογικό οικοδόμημα των ΗΠΑ, πλησιάζοντας σε κάτι που θυμίζει το «Μεγάλο Σορτάρισμα» (2015). Εκείνο, όμως, ήταν σκηνοθετικά εμπνευσμένο από την αρχή μέχρι το τέλος, διαθέτοντας έναν κυνισμό που τσάκιζε κόκαλα. Ο «Ακαταμάχητος» ρίχνει κάποια καυστικά βέλη, στερείται όμως της ολοκληρωτικής γοητείας που ο τίτλος του (τουλάχιστον) προστάζει.