του Νίκου Παλάτου

Πάντα γυρίζονταν ταινίες βιογραφικού περιεχομένου, όμως, θαρρώ πως η μεγάλη εμπορική και καλλιτεχνική επιτυχία της «Ζωής σαν Τριαντάφυλλο» (2007) έδωσε (στο γαλλικό σινεμά ειδικότερα) νέα ώθηση στο συγκεκριμένο είδος. Δεν είναι τυχαίο πως μόνο τα τελευταία χρόνια έχουμε δει βιογραφίες πολλών και διαφόρων σπουδαίων προσωπικοτήτων της Γαλλίας, όπως το «Γκοντάρ, Αγάπη μου.» (2017), το «Ντε Γκωλ» (2020), το «Μαρία Κιουρί: Η Γυναίκα που Άλλαξε τον Κόσμο» (2020), το «Αϊφέλ» (2021) και πάει λέγοντας. Από την άλλη, ο σκηνοθέτης Ολιβιέ Νταάν, ορμώμενος από το οσκαρικό σουξέ του προαναφερθέντος φιλμ του, θεώρησε πιθανότατα εαυτόν ειδικό στις πάσης φύσεως ανάλογες ταινίες, σπάζοντας εν τούτοις τα μούτρα του με ιδιαιτέρως άγριο τρόπο την επόμενη φορά που το επιχείρησε, με την «Γκρέις του Μονακό» (2014). Έπειτα από σχεδόν μία δεκαετία, ο Γάλλος auteur επανέρχεται με την τρίτη βιογραφικού περιεχομένου ταινία της καριέρας του, ξεκαθαρίζοντας πια με τον πλέον βέβαιο τρόπο πως η επιτυχία του «Τριαντάφυλλου» οφειλόταν αποκλειστικά και μόνο στην επίδειξη ερμηνευτικής δύναμης από πλευράς Μαριόν Κοτιγιάρ (και στα τραγούδια της Πιάφ) και όχι στις σκηνοθετικές ή σεναριακές ικανότητές του. Τούτη η «Σιμόν Βέιλ», λοιπόν, πιστεύω πως θα πείσει και τον πιο άπιστο θεατή!

Ως όνομα, η Σιμόν Βέιγ μπορεί να μην λέει σχεδόν τίποτα στον Έλληνα θεατή, για την Γαλλία, όμως, αποτελεί μια καθόλα σπουδαία και αξιοσέβαστη προσωπικότητα. Αφού ολοκλήρωσε τις νομικές σπουδές της, στα μέσα της δεκαετίας του ‘50 εισήλθε στον χώρο της πολιτικής, πρώτα ως υπεύθυνη σωφρονιστικών υποθέσεων του Υπουργείου Δικαιοσύνης κι έπειτα (κατά τη δεκαετία του ‘70) ως Υπουργός Υγείας επί προεδρίας Βαλερί Ζισκάρ ντ’ Εστέν. Ο ουμανιστικός, πρωτοποριακός τρόπος σκέψης της άφησε ανεξίτηλο στίγμα και στις δύο κυβερνητικές θέσεις τις οποίες κατείχε, με βασικότερη παρακαταθήκη της το νομοσχέδιο του 1975, μέσω του οποίου νομιμοποιούνταν οι αμβλώσεις. Η επιβράβευση της πολιτικής της σταδιοδρομίας ήρθε με την εκλογή της στη θέση της Προέδρου του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου (η πρώτη γυναίκα που κατάφερε κάτι παρόμοιο), έπειτα από τις εκλογές του 1979. Αν όλα αυτά σας μοιάζουν αρκούντως ενδιαφέροντα και μάλλον άγνωστα ως γεγονότα, ώστε να σταθούν ικανά να προκαλέσουν την προσοχή σας, τότε… θα απογοητευτείτε! Από τα πολλά και πρωτοποριακά που η Γαλλίδα πολιτικός πέτυχε στην καριέρα της, ο Νταάν στρέφει (σε σημαντικά μεγαλύτερο βαθμό) τα φώτα της ταινίας του σ’ ένα θέμα που στο σινεμά το έχουμε παρακολουθήσει σε βαθμό εξαντλήσεως: το Ολοκαύτωμα.

Η Βέιγ ήταν μία από τις χιλιάδες εβραϊκής καταγωγής Γαλλίδες οι οποίες στάλθηκαν στα ναζιστικά στρατόπεδα συγκέντρωσης και μία από τις ελάχιστες που βγήκαν ζωντανές από την κόλαση του Άουσβιτς. Δεν θυμάμαι επ’ ευκαιρίας ποιου φιλμ (νομίζω ήταν τα «Μαθήματα Περσικών») είχα καταθέσει την (αδιαπραγμάτευτη) θέση μου, πως το θέμα «Ολοκαύτωμα» έχει προ πολλού εξαντληθεί στον κινηματογράφο. Όσα φαντάζεστε πως θα δείτε σε μια ταινία που καταπιάνεται με τη συγκεκριμένη τραγική περίοδο, αυτά ακριβώς θα παρακολουθήσετε κατά κύριο λόγο (και) στη «Γυναίκα του Αιώνα», με τον Νταάν να επιστρέφει (δυστυχώς κατ’ επανάληψη) στη μη γραμμική αφήγηση του για να απεικονίσει την ανθρώπινη εξαθλίωση της ναζιστικής θηριωδίας, ξεπετώντας όλα τα υπόλοιπα που σημάδεψαν τη ζωή της Βέιγ ως (μάλλον) δευτερευούσης σημασίας γεγονότα.

Η υποψία πολιτικού θρίλερ που δημιουργεί η εναρκτήρια σεκάνς της θυελλώδους συζήτησης του Γαλλικού Κοινοβουλίου, προ της ψήφισης του περί αμβλώσεων νομοσχεδίου, δίνει τη θέση της σε μία αφόρητα ακαδημαϊκή προσέγγιση του είδους «βιογραφία», με τα συνεχή μπρος-πίσω στον χρόνο και το γλυκανάλατο voice-over να δημιουργούν τη βεβαιότητα πως ο Νταάν στην προσπάθεια του να τα πει όλα για την Βέιγ, στο τέλος καταφέρνει να μην λέει τίποτα. O παραλληλισμός των στρατοπέδων συγκέντρωσης του Γιουγκοσλαβικού Εμφυλίου μ’ εκείνα των Ναζί σηκώνει μεγάλη κουβέντα (για να το θέσω κομψά…), όμως, αναδεικνύει τον έντονο προβληματισμό της Βέιγ (από το βήμα του Ευρωκοινοβουλίου) για την πορεία που φοβόταν πως (θα) έπαιρνε η Ευρωπαϊκή Ένωση από τη στιγμή που αδυνατούσε να δράσει ακόμα και για τόσο σοβαρές υποθέσεις εντός του οίκου της. Είναι ίσως η μοναδική στιγμή όπου στο φιλμ αναδεικνύεται με ξεκάθαρο και ουσιαστικό τρόπο η πολιτική σκέψη μίας κατά κύριο λόγο πολιτικής προσωπικότητας. Υπό αυτό το πρίσμα, θα είχε ενδιαφέρον να μαθαίναμε ποια ήταν η άποψη της Βέιγ για την Ευρώπη του 21^ου αιώνα (πέθανε πλήρης ημερών στα 2017), αλλά κάτι τέτοιο… δεν αφορά το έργο! Αντ’ αυτού, έχουμε φλυαρίες μηδαμινής αξίας, οικογενειακές χαρές και λύπες, καθώς και αυθαίρετες αναγωγές των διεκδικήσεων του σύγχρονου φεμινιστικού κινήματος σε παρελθούσες δεκαετίες. Και πολύ Άουσβιτς, ασφαλώς.