του Ηλία Φραγκούλη

Από τις σημειώσεις τής Αθηνάς Ραχήλ Τσαγγάρη για το «Chevalier» ξεχώρισα, στο τμήμα «Η Εμπειρία», αυτή την ιδέα τού «να κλειστούμε σε ένα σκάφος καταχείμωνο, το συνεργείο και οι ηθοποιοί, και να δούμε πώς θα πάει…». Κράτησα και τα αποσιωπητικά. Προφανώς. Κατά κάποιον τρόπο, τούτο το απόσπασμα θα μπορούσε να συνοψίζει και την κριτική ολόκληρης της ταινίας. Χωρίς ειρωνεία.

Η ειρωνεία βρίσκεται κάπου ανάμεσα στη σύγκριση του προηγούμενου project της Τσαγγάρη, του πειραματικά μινιμαλιστικού «The Capsule» (2012), στο οποίο πρωταγωνιστούσαν μονάχα γυναίκες, με το «Chevalier», ενός φιλμ που μας έρχεται με τη φήμη ενός αποκλειστικά ανδρικού καστ και κάποιες θεματικές «ανησυχίες» περί ψυχοσύνθεσης του ισχυρού φύλου και παιχνιδιών εξουσίας. Η σεναριακή «ένθεση» του Ευθύμη Φιλίππου στο συνήθως πιο εικαστικό και όχι και τόσο… ομιλούν κινηματογραφικό σύμπαν της Τσαγγάρη προϊδέαζε (εμένα προσωπικά) για ελαφρές… αναταράξεις. Τελικά, δεν υπέστην «ναυτία», αλλά ένα εγκεφαλικό teasing που, στην τελική, με άφησε μάλλον απορημένο. Αν όχι κενό.

Ίσως και να διαφωνώ με την πλειοψηφία των όσων βρήκαν ή έγραψαν ότι πρόκειται για μια ανδρική ταινία. Δεν υπάρχει τίποτε που θα μπορούσε να ενδιαφέρει πραγματικά έναν άνδρα στο «Chevalier»! Το φιλμ είναι «υπόγεια» γυναικείο, όχι σαν ματιά, αλλά στον προσανατολισμό του προς ένα target group. Οι γυναίκες είναι εκείνες που θα ενδιαφερθούν να το παρακολουθήσουν περισσότερο, ίσως σχεδόν κρυφά, με μια ψευδαίσθηση ότι εισχωρούν στα άδυτα ενός φαλλικού κόσμου, για να κατανοήσουν «μυστικά» τα οποία ένας άρρεν δεν θα μοιραζόταν ποτέ μαζί τους. Μοιάζει με μια γυναικεία «ονείρωξη» επάνω στον ορισμό του σύγχρονου άνδρα το φιλμ και η συν-υπογραφή του Φιλίππου εδώ προσθέτει κάτι το αμφίσημα… ειρωνικό. Δημιουργεί έναν «διάλογο» που επιχειρεί να βυθίσει τα πάντα στο χιούμορ, για να καλύψει μια αβεβαιότητα, τη θεματική ανασφάλεια της ταινίας περισσότερο και όχι τον ανταγωνισμό ανάμεσα στον σχεδιασμό και την υλοποίηση αυτού που παρακολουθείς.

Το «Chevalier» αναλύει την ανοησία ή και την… κενότητα του ανδρισμού, σαν ένα παιδιάστικο παιχνίδι στο οποίο εκείνος που έχει την καλύτερη στύση κερδίζει ή ο πιο χρήσιμος στο να… συναρμολογεί πιο γρήγορα μια ραφιέρα απ’ το ΙΚΕΑ μπορεί να είναι ο «αρχηγός», ο καλύτερος! Η φαρσικότητα της αντιπαλότητας αποσυνθέτει ίσως κάθε έννοια σοβαρότητας, μια screwball διάθεση υποσκάπτει τις προθέσεις να πάρει κανείς στα σοβαρά την ταινία ή να αντιληφθεί την πραγματική σημασία των όποιων συμβολισμών. Εάν υπάρχουν! Γιατί το πιο ύπουλο (ή μήπως δυσλειτουργικό;) πράγμα εδώ είναι η ελαφρότητα του σεναρίου απέναντι σε μεταφορές μιας ελληνικής πραγματικότητας που θα μπορούσαν να μιλάνε για κοινωνικές δομές και τάξεις, για πολιτικές που ασκούνται και διαπροσωπικά και γενικευμένα, για μια χώρα που χρησιμοποιεί διαρκώς τη λέξη «κρίση» αλλά, χωρίς πλάκα, δεν έχει καταλάβει ουσιαστικά με τι πρέπει να την (πρωτο)ταυτίσει.

Η Τσαγγάρη δεν προσπαθεί, φυσικά, να σε καθοδηγήσει κάπου. Ο θεατής βρίσκεται σχεδόν ακυβέρνητος στα νερά του «Chevalier», μόνος κι αντιμέτωπος με την ίδια τη μοναξιά τού καθενός από τους χαρακτήρες του φιλμ, που σπάνια επικοινωνούν με τον έξω κόσμο, με συνανθρώπους ή οικογένειες δικές τους. Ακόμη κι ένα τηλεφώνημα προς αυτούς αποτελεί μέρος του παιχνιδιού και συμπεριλαμβάνει δόσεις ψεύδους, αφού πραγματοποιείται από μια marina στην οποία έχει δέσει πια το σκάφος, τόσο κοντά στα σπίτια όλων τους! Ίσως στην πιο «ιδιαίτερη» στιγμή των συμμετεχόντων, ο Χρήστος (Σάκης Ρουβάς) επιδίδεται σε μιας κάποιας μορφής «cybersex» μέσω Skype, με τρόπο, όμως, τόσο αυτάρεσκο και ναρκισσιστικό που αφαιρεί από την απόπειρα έκφρασης της ανάγκης του για «επαφή» κάθε επικοινωνιακή σημασία.

Στον τομέα των ερμηνειών, παρά το ελαφρώς ασαφές τού χαρακτηρολογικού των ηρώων, μιλάμε για θαυμάσια δουλειά συνόλου και συνύπαρξης του καστ, η φωτογραφία του Χρήστου Καραμάνη λύνει και δένει εντός και εκτός σκάφους αποφεύγοντας τον «τουριστικό» χαρακτήρα του ελληνικού τοπίου και η επιλογή των τραγουδιών που χρησιμοποιούνται είναι από τα πιο εμπνευσμένα στοιχεία της ταινίας. Ειρωνικά, όπως ξεκίνησα και τούτο το κείμενο, οι S.W.I.M. κλείνουν το φιλμ με τη διασκευή «Αναζήτηση (Never Find It)», η οποία βασίζεται στο παιδικό στιχάκι του… «Πού’ν’το πού’ν’το το δαχτυλίδι, ψάξε, ψάξε, δε θα το βρεις». Και αυτό από μόνο του θα μπορούσε να… αντικαταστήσει ολόκληρη την κριτική για το «Chevalier»!