του Ηλία Φραγκούλη

Ας προσπαθήσουμε ν’ αφήσουμε πίσω μας το γεγονός ότι το «Titane» τιμήθηκε με τον Χρυσό Φοίνικα του φετινού Φεστιβάλ Καννών. Δεν έβρισκαν άλλη γυναίκα για να δώσουν το βραβείο, εντάξει; Πάμε παρακάτω. Η Ζουλιά Ντικουρνό μας είχε συστηθεί το 2017 ως η νέα ελπίδα του γαλλικού σινεμά τρόμου, με το «Raw». Εξαιρετικά ενδιαφέρουσα περίπτωση έργου είδους με κοινωνιολογική σημασία στο περιεχόμενο, με υφολογική αντίληψη που παρέπεμπε δημιουργικά (και) προς το art-house. Γενικά, μια υποσχόμενη νέα σκηνοθέτις με λόγο στη «διαφορετικότητά» της.

Στα χρόνια που πέρασαν από τότε, στην ίδια δεν μπορώ να γνωρίζω τι συνέβη. Ξέρουμε πολύ καλά, όμως, τι συνέβη στην παγκόσμια κινηματογραφία με το κίνημα του #MeToo και την (σε υστερικό βαθμό) υποστήριξη οποιασδήποτε «δημιουργίας» έφερε γυναικεία υπογραφή. Αυτή την «τυφλή» υποταγή ως προς το… φύλο (!) των ταινιών την πληρώνουμε πολύ ακριβά, πλέον, είτε με το Όσκαρ της «Χώρας των Νομάδων», είτε με την κορυφαία διάκριση των Καννών εδώ (τα υπόλοιπα βραβεία είναι μάλλον δευτερεύοντα ή μικρότερης επίδρασης). Απομονώνοντας την όλη «μόδα» της περιόδου, το «Titane» ως έργο αυτό καθαυτό κρύβει (για αρχή) μια κοριτσίστικη αθωότητα κι αντίδραση ταυτόχρονα. Αμφότερες πρόκειται να τραυματιστούν, συναντώντας το ρεαλιστικό στοιχείο. Η Αλεξιά είναι (άθελά της) η αφορμή για ένα τροχαίο, το οποίο της αφήνει δυο «κουσούρια», ένα εσωτερικό (αποκτά ένα κομμάτι τιτανίου μέσα στο κεφάλι της) κι ένα εξωτερικό (η σχετική χειρουργική επέμβαση παραμορφώνει το δεξί της προφίλ). Στην έξοδό της από την κλινική, η ανήλικη Αλεξιά χαϊδεύει, αγκαλιάζει με στοργή (αν όχι ερωτικά) και φιλά το αμάξι του πατέρα της.

Η ενήλικη Αλεξιά μας εισάγει σε μία επίδειξη αυτοκινήτων, με ημίγυμνες χορεύτριες που επιδεικνύουν πανάκριβα τετράτροχα σε σχεδόν καυλωμένους (και για τα δύο!) άνδρες. Η ίδια καταλήγει να λικνίζεται όσο πιο ερεθιστικά γίνεται πάνω σε μία εντυπωσιακή Cadillac. Ολοκληρώνει το show της, έχει ένα ευτράπελο επεισόδιο με την pierced ρώγα μιας συναδέλφου της στα douche, καταδιώκεται από έναν φανατικό θαυμαστή της μέχρι το parking. Εκείνος θα βρεθεί στα όρια της σεξουαλικής κακοποίησης, μα θα καταλήξει νεκρός από τα χέρια της. Η ηρωίδα θα μπει ξανά στον εκθεσιακό χώρο για να ξεπλύνει τα ίχνη (και την αηδία) της όλης εμπειρίας και θα εκπλαγεί από το προκλητικό «κάλεσμα» της Cadillac, με την οποία θα… «συνουσιαστεί»!

Έως εδώ, το φιλμ τείνει να ταυτίζεται με την προβληματική του «Crash» (1996) του Ντέιβιντ Κρόνενμπεργκ, μία φετιχοποίηση της σχέσης του ανθρώπινου σώματος με το μέταλλο, την «μεταμόρφωση» των σεξουαλικών οργάνων κι ένα «πάντρεμα» αυτών των χαρακτηριστικών το οποίο προσανατολίζεται σε (επανα)θεωρήσεις του body horror πιο σύγχρονες, τολμηρές ή αρρωστημένες, ανάλογα με την δεκτικότητα του θεατή. Δυστυχώς, αυτή η οπτική του «Titane» εγκαταλείπεται σε αυτό το σημείο (κι έχουν περάσει ήδη σχεδόν είκοσι λεπτά…), δίχως διάθεση συνέπειας της Ντικουρνό απέναντι στη σεναριακή δομή ενός «νορμάλ» φιλμ μυθοπλασίας.

Μία ατυχής συνεύρεση λεσβιακού χαρακτήρα, η υποψία ότι μπορεί να έχει μείνει έγκυος (προφανώς με την Cadillac, καθώς η ίδια στάζει… λάδια), η οποία ακολουθείται από μία βίαιη απόπειρα έκτρωσης κι ένα ακραίο, δολοφονικό ξέσπασμα της Αλεξιά, «εκτροχιάζουν» απόλυτα την αφήγηση της ταινίας, με την ιστορία να μεταπηδά σε ένα… «άλλο» φιλμ, όπου η ηρωίδα γίνεται αποδεκτή από έναν ώριμο άνδρα που είχε χάσει το γιο του πριν από μερικές δεκαετίες! Εδώ, πια, το «Titane» μετατρέπεται σε ένα άνευ λογικής καρναβάλι, που δεν αποκτά καμία συνοχή μέχρι το φινάλε του. Κρατάω μονάχα τη σεκάνς του χορού των πυροσβεστών, που έκπληκτοι βλέπουν τον «υιό» του προϊστάμενού τους ν’ ανεβαίνει πάνω σ’ ένα όχημα της υπηρεσίας τους και να κουνάει τους γλουτούς του, προκαλώντας τους ερεθιστικά. Είναι μία στιγμή στην οποία η Ντικουρνό (επιτυχημένα) εξευτελίζει την macho αρρενωπότητα, ακυρώνοντας το στερεότυπο της ανδρικής ισχύος, του alpha male, του γαμιά και της δύναμης εξουσίας που του προσδίδουν όλα αυτά μαζί. Και πάλι, όμως, μιλάμε μονάχα για μια στιγμή που δεν ορίζει τη θεματική αυτής της «δεύτερης ταινίας» μέσα στην ταινία της Ντικουρνό.

Με το που τελειώνει το «Titane», απλά, έχεις μείνει μαλάκας για το σπατάλημα τόσης ώρας μπροστά από την οθόνη, αναμένοντας να παρακολουθήσεις μια καλλιτεχνική δημιουργία με λόγο ύπαρξης. Μπορεί η Ντικουρνό ν’ απέκτησε μ’ αυτό το έργο ένα από τα σημαντικότερα βραβεία στον «πλανήτη σινεμά», όμως, εάν πρόκειται να συνεχίσει έτσι την καριέρα της, προτιμότερο είναι να σταθείτε για λίγο μπροστά από έναν κάδο απορριμμάτων, να τον παρατηρήσετε για μερικά λεπτά, να «θαυμάσετε» τα περιεχόμενά του και να προχωρήσετε με τη σκέψη ότι μερικές φορές και τα σκουπίδια αποκτούν «αξία», όταν κάποιοι ζουν απ’ αυτά και αγωνίζονται να πείσουν για τη σημαντικότητα της «διαφορετικότητάς» τους. Αν ζούσε ο Μάρκο Φερέρι (που η Ντικουρνό εδώ ζηλεύει σφόδρα!), δίχως δεύτερη σκέψη, θ’ ακολουθούσε το παράδειγμα της τελικής (και τόσο συμβολικής) πράξης του Ζεράρ Ντεπαρντιέ από την «Τελευταία Γυναίκα» (1976).