του Νίκου Παλάτου

Δεν έχουν τελειωμό οι κρίκοι στην αλυσίδα ταινιών του αμερικάνικου κινηματογράφου που καταπιάνονται με τις αντιξοότητες προσαρμογής των στρατιωτών στην «κανονική» ζωή, μακριά από τις φλόγες του πολέμου. Η αθωότητα εκείνων που αφορούσαν τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, τύπου «Οι Καλύτερες Μέρες της Ζωής Μας» (1946), αλλά και η έντονη κριτική ματιά στη μη αναγκαιότητα του πολέμου αυτού καθεαυτού, όπως έχει καταγραφεί στις ανάλογες που γυρίστηκαν για το Βιετνάμ (είναι αμέτρητοι και πασίγνωστοι οι σχετικοί τίτλοι), δίνουν τις θέσεις τους σε όσες ασχολούνται με τους πρόσφατους πολέμους ενάντια στην τρομοκρατία, οι οποίες ακολουθούν κατά κανόνα το εξής πανομοιότυπο και κουραστικό, πια, μοτίβο: πηγαίνουμε να πολεμήσουμε σε χώρες όπως το Ιράκ και το Αφγανιστάν, σκοτώνουμε όποιον λάχει χωρίς καλά-καλά να ξέρουμε ποιον πολεμάμε, γυρίζουμε πίσω έχοντας αξεπέραστα προβλήματα εξαιτίας του συνδρόμου μετατραυματικού στρες.

Αυτό ακριβώς συμβαίνει στους τρεις φίλους στρατιώτες Σούμαν, Αγιέτι και Γουόλερ, που επιστρέφουν στο Κάνσας μετά τη λήξη της οδυνηρής τους θητείας στη Βαγδάτη και προσπαθούν να βάλουν τη ζωή τους σε μια τάξη. Αυτό, όμως, κάθε άλλο παρά εύκολο είναι, καθώς ο πρώτος εξ αυτών νιώθει εντελώς απομακρυσμένος από τη γυναίκα και τα παιδιά του, ο δεύτερος εκτός όλων των άλλων έχει να ξεπεράσει το γεγονός του μαύρου χρώματος του δέρματός του, ενώ ο τρίτος ανακαλύπτει πως η αρραβωνιαστικιά του τον έχει εγκαταλείψει, οδηγώντας τον έτσι στην απόγνωση.

Από τις τρεις επιμέρους ιστορίες, η σχέση του Σούμαν με τη σύζυγό του Σάσκια είναι αυτή που κυριαρχεί στο μεγαλύτερο μέρος του φιλμ, με τη φιλεύσπλαχνη προσπάθεια της δεύτερης να βοηθήσει με κάθε τρόπο τον άντρα της να επανέλθει, ώστε να ξεπεράσει τον εφιάλτη τού ολέθριου τραυματισμού ενός συμπολεμιστή (για τον οποίο αισθάνεται υπεύθυνος) που τον βασανίζει, με την ελπίδα να αρχίζει να θυμίζει (έστω) τον άνθρωπο που κάποτε ερωτεύτηκε. Σε ό,τι αφορά τον Αγιέτι, ο τρόπος με τον οποίο το αδιέξοδο όπου βρίσκεται τον κάνει να μπλέξει με συμμορίες διακίνησης ναρκωτικών, παρουσιάζεται με έναν απλουστευμένο και αφελέστατο τρόπο, ενώ η απελπισία του Γουόλερ εξαιτίας της διάλυσης της σχέσης του δεν προλαβαίνει να αναπτυχθεί επαρκώς. Όλες οι προσωπικές ιστορίες, πάντως, ουδόλως βοηθιούνται από την ύπαρξη συνεχόμενων flashbacks από το πεδίο της μάχης του Ιράκ, τα οποία ενώ θα έπρεπε να ρίχνουν φως στο ψυχολογικό αδιέξοδο των στρατιωτών, περισσότερο εκτροχιάζουν την ούτως ή άλλως προβληματική αφήγηση.

Ο πρωτοεμφανιζόμενος στη σκηνοθεσία Τζέισον Χολ (σεναριογράφος του παραπλήσιου, βασισμένου – όπως και τούτο – σε πραγματική ιστορία, πλην όμως πιο ουσιαστικού «Ελεύθερος Σκοπευτής») εξαντλεί την ειρωνεία του απέναντι στον πόλεμο και την ανεπάρκεια των αμερικανικών υπηρεσιών να αποκαταστήσουν τους βετεράνους πολέμου σχεδόν μόνο… στον τίτλο της ταινίας του! Η κριτική του στάση απέναντι στη σκοπιμότητα της εξαρχής ύπαρξης των τριών ηρώων του στην εμπόλεμη Βαγδάτη του 2007 είναι ανύπαρκτη, ενώ σε ό,τι αφορά την έλλειψη ουσιαστικής βοήθειας από τις αρμόδιες υπηρεσίες ώστε να ξεπεράσουν τους εφιάλτες που τους στοιχειώνουν, μόνο ξύνει την επιφάνεια των πραγμάτων, χωρίς να υπάρχει διάθεση για κάτι πέραν τούτου. Όλοι όσοι εμπλέκονται με αυτού του είδους την ανακούφιση, θέλουν να βοηθήσουν, κάνουν το καλύτερο που μπορούν, όμως τις περισσότερες φορές τα χέρια τους είναι δεμένα, μιας και το σύστημα έτσι όπως είναι δομημένο δεν είναι σύμμαχός τους.

Ούτε, όμως, σε ό,τι έχει να κάνει με τη σκιαγράφηση του συναισθηματικού κόσμου των νεαρών αγοριών, που φεύγουν να πολεμήσουν για έναν σκοπό που κατά κανόνα δεν κατανοούν, το φιλμ πετυχαίνει κάτι το καίριο. Η στρατιωτική συντροφικότητα που συνοδεύει τους βετεράνους πλέον στρατιώτες και η οποία στέκει ως στενός συνδετικός κρίκος αναμεταξύ τους, είναι μεν ορατή, αλλά εκ των ων ουκ άνευ. Δεν έχουν πουθενά αλλού να στραφούν οι τρεις τους παρά ο ένας στον άλλον, με την ανάγκη για επανένταξη σε μια πατρίδα που φαίνεται ανίκανη να αποφασίσει τι πρέπει να κάνει μαζί τους, να μην τυγχάνει εξερεύνησης ικανής στα όσα δραματικά βιώνουν.

Στους τίτλους τέλους ακούγεται το original τραγούδι με τίτλο «Freedom Cadence», που έγραψε για την ταινία ο Μπρους Σπρίνγκστιν. Το σπουδαίο «Born in the U.S.A.» του ιδίου, σύνθεση που μετρά παραπάνω από τριάντα χρόνια πλέον, έχει καταφέρει σε μόλις τέσσερα λεπτά και σαράντα δευτερόλεπτα να είναι πολύ πιο εύστοχο και ζουμερό στον σχολιασμό του Γολγοθά που πρέπει να ανέβει ένας βετεράνος, τόσο όταν έρχεται η στιγμή της επιστροφής στο σπίτι, όσο και κατά τον ίδιο τον πηγαιμό στον πόλεμο, από ό,τι τα εκατόν εννέα λεπτά της ταινίας του Χολ. Δεν το λες και επιτυχία αυτό…