του Ηλία Φραγκούλη

«Κατατονία», ψιθύρισε από την πίσω σειρά καθισμάτων μια κυρία σε ξένη γλώσσα, με το που τελείωσε η επίσημη προβολή του φιλμ στο 58^ο Φεστιβάλ Κινηματογράφου της Θεσσαλονίκης (συμμετοχή στο Διεθνές Διαγωνιστικό, παρακαλώ). Μπορεί και να ανήκε στην Κριτική Επιτροπή. Δεν τόλμησα να γυρίσω το κεφάλι μου προς τα πίσω. Δεν ήθελα να εκθέσω κανέναν, αν και βαθιά μέσα μου ήθελα να σφίξω το χέρι της και να της πω ότι δεν ήταν η μόνη που αισθάνθηκε έτσι εντός της αιθούσης…

Τέσσερα χρόνια μετά την «Αιώνια Επιστροφή του Αντώνη Παρασκευά», η Ελίνα Ψύκου επιστρέφει με τη δεύτερη μεγάλου μήκους ταινία της, εξακολουθώντας να… μην έχει επαφή με κάποια πραγματικότητα, πέραν των φεστιβαλικών συμμετοχών (ενίοτε και βραβεύσεων) που εξασφάλισε ο «Γιoς της Σοφίας». Υποτίθεται ότι ένας «δημιουργός» δεν θα έπρεπε να ασχολείται με αυτά, όμως θα βρεθώ στη δυσάρεστη θέση να υπενθυμίσω πως η προηγούμενη δουλειά της Ψύκου, υποστηριζόμενη από μια τεράστια (και αρκετά εμπνευσμένη) καμπάνια διάρκειας μηνών, κατέληξε να κάνει καριέρα 924 εισιτηρίων (εδώ μπορείς να διαβάσεις και το τότε σχόλιό μου για το «άνοιγμα» του φιλμ), συναντώντας την πλήρη αδιαφορία του κοινού. Εκ του αποτελέσματος, ήταν σαφές ότι ο «Αντώνης Παρασκευάς» αποτελούσε ένα εύρημα – φούσκα, το οποίο δεν αφορούσε. Σήμερα, λοιπόν, αντί να σταθεί με προσοχή πάνω από το σενάριό της (και ουχί μόνο σε κάποιες ιδέες έξυπνης εικονογραφίας και σχετικής πρωτοτυπίας), η Ψύκου επαναλαμβάνει τα ελαττώματα εκείνης της ταινίας, με μια σαφώς επιδεικτική αδιαφορία προς τον θεατή, φτάνοντας στο σημείο να κάνει και «inside joke» αναφοράς στον χαρακτήρα του Αντώνη Παρασκευά («αστείο» το οποίο ελάχιστοι θα αντιληφθούν, προφανώς…)!

Τοποθετώντας τη δράση στο (σχεδόν πολιτικό, πλέον) πλαίσιο της τελευταίας περιόδου ευδαιμονίας της σύγχρονης Ελλάδας, τους Ολυμπιακούς Αγώνες του 2004, η Ψύκου στέκει αμήχανη στο τι θέλει να πει με αυτήν της την επιλογή, σχεδόν όπως η Σοφία Εξάρχου «έκαψε» το θέμα του ρημαδιού που αφήσαμε πίσω μας με τις αθλητικές εγκαταστάσεις που μαράζωναν στο «Park». Ο ερχομός του γιου της Σοφίας «στολίζεται» από ένα συνονθύλευμα pop στοιχείων που αγωνιούν για να δημιουργήσουν ένα χιουμοριστικό κλίμα στην ταινία (με πιο χτυπητό το παράδειγμα της χρήσης του τραγουδιού της Ρουσλάνα από τη Eurovision εκείνης της χρονιάς) απέναντι σε μια «κόντρα» αναφοράς των mascots από διάφορους Αγώνες, με τον Μίσα της Μόσχας του 1980 να κερδίζει ακόμη την ψυχή του ανήλικου ήρωα σε σύγκριση με την άδοξη μοίρα των δικών μας, ανθρωπόμορφων Φοίβου και Αθηνάς, που επισημαίνουν τη μη επικοινωνία αυτής της χώρας με τον παιδικό κόσμο και τη φαντασία.

Γρήγορα, βρισκόμαστε στο εσωτερικό της οικίας του κυρίου Νίκου (Θανάσης Παπαγεωργίου), ενός γερασμένου «παραμυθά» της τηλεόρασης (κάτι σαν τον Νίκο Πιλάβιο) που κρύβει στο υπόγειό του έναν μαγικό κόσμο από props. Η Σοφία δεν έχει αποκαλύψει ακόμη στον μικρό Μίσα ότι αυτό είναι το καινούργιο του σπιτικό και όχι μια σύντομη στάση της ζωής του, αφήνοντας να εννοηθεί πως η αποκάλυψη της πραγματικότητας, κάποτε, θα προκαλέσει τη δραματική σύγκρουση μάνας και γιου. Κάπου εκεί ολοκληρώνεται και το σενάριο του φιλμ. Δυστυχώς. Ο θεατής αντιμετωπίζει αρκετές ευχάριστες στιγμές του… πολιτισμικού σοκ το οποίο βιώνει το παιδί μέσα σε αυτό το σπίτι, με έναν καινούργιο «πατέρα» που κανονικά θα μπορούσε να είναι και παππούς του, χωρίς να υπάρχει τρόπος λεκτικής επικοινωνίας μεταξύ τους (ο Μίσα δεν ξέρει ελληνικά, ο κύριος Νίκος δεν ξέρει ρωσικά). Αλλά μιλάμε για στιγμές και μόνο. Το υπόλοιπο φιλμ αναλώνεται σε μια συρραφή σκηνών που ακολουθούν η μια την άλλη δίχως να δίνουν την ευκαιρία στον «Γιο της Σοφίας» να οδηγείται κάπου, με το χιούμορ να χάνεται σταδιακά εντός της πλήξης τεσσάρων τοίχων που, έστω, εικαστικά τραβούν την προσοχή (χωρίς, όμως, να θυμίζουν κάτι από… Ελλάδα!). Η ονειρική παρουσία πλασμάτων από το ζωικό βασίλειο επίσης χάνει γρήγορα το νόημά της διότι… ποτέ δεν το αποκτά!

Κι αν όλα αυτά φαντάζουν όμορφα στο μάτι (αν και πληκτικά, μην ξεχνιόμαστε…), η «ανατροπή» του party γενεθλίων του κυρίου Νίκου επιχειρεί να προσθέσει στο έργο το στοιχείο της βίας εντελώς σπασμωδικά, ακολουθώντας μια αδικαιολόγητη (και σχεδόν αστεία, με την κακή έννοια) τροπή που δεν αφήνει πολλά περιθώρια για την όποια ολοκλήρωση. Ανίκανη να αποδράσει από αυτό το κλειστοφοβικό και «κούφιο» σύμπαν που δημιούργησε, η Ψύκου έχει μονάχα μια επιλογή: να «απογειωθεί» με όχημα τον… μαγικό ρεαλισμό. Φοβούμαι πως (και πάλι) ελάχιστοι θα είναι εκείνοι που θα την ακολουθήσουν σε αυτό το «ανυψωτικό» φινάλε. Είμαι μαζί τους.