του Ηλία Φραγκούλη

Προσοχή στο κενό ανάμεσα στο καλλιτεχνικό κριτήριο και την αναγνώριση ενός φιλμ το οποίο υπηρετεί συγκεκριμένο σκοπό στο genre που ανήκει. Ως γνωστόν, ειδικά στη χώρα μας, το σινεμά τρόμου δεινοπαθεί από τους κριτικούς κινηματογράφου. Δεν αρέσει ως είδος. Και κατακεραυνώνεται διαρκώς, με σπανιότατες εξαιρέσεις, που ενίοτε βασίζονται σε συμπάθειες προς ονόματα σκηνοθετών. Το (σταθερό) «θάψιμο» των ταινιών του franchise του «Saw» δεν αποτελεί εξαίρεση, αλλά… κανόνα. Και εξηγείται.

Χωρίς να μιλάμε για μια σειρά ταινιών που ανέβασαν σε άλλο level το είδος και με αρκετά από τα sequels ν’ αποτελούν… εγκληματική ενέργεια κατά του σινεμά (ναι, τα πιο πρόσφατα «Spiral: Ο Μύθος του Saw» και «Saw: Legacy» δεν βλέπονταν!), τα «Saw» ξεχείλωσαν σταδιακά ένα ενδιαφέρον σεναριακό εύρημα ανατροπής της λογικής της αυτοδικίας, προσφέροντας στο (αληθινά) φανατικό κοινό του horror μερικές αξέχαστες gore απολαύσεις. Αυτό ήταν πάντα το βασικό ατού σε τούτο το franchise και όσο περισσότερο μπορούσε να κοντράρει τη «λογοκρισία» του rating, τόσο περισσότερους λόγους είχες για να ξαναμπείς στις αίθουσες και να παρακολουθήσεις τα κάθε επόμενα tricks… διαμελισμών που σχεδίαζε ο Jigsaw.

Το «Saw X» αποτελεί ένα «back to basics» prequel, που μας πηγαίνει πριν από τον θάνατο του Τζον Κρέιμερ / Jigsaw, με τον ήρωα ν’ αντιμετωπίζει σοβαρά προβλήματα υγείας, καθώς βρίσκεται στα τελευταία στάδια εξάπλωσης του καρκίνου μέσα του. Από ένα μέλος σχετικού group therapy, πληροφορείται για την ύπαρξη μιας επαναστατικής θεραπείας που κάνει θαύματα και αποτολμά να ταξιδέψει μέχρι το Μεξικό, ελπίζοντας να παραμείνει στη ζωή. Η διαδικασία είναι κρυφή και ολίγον παράνομη, καθώς δεν είναι αναγνωρισμένη από κανένα κράτος του κόσμου. Όταν ο Κρέιμερ ανακαλύπτει πως έπεσε θύμα καλοσκηνοθετημένης απάτης (το εύρημα με τη χειρουργική επέμβαση είναι πανέξυπνο) για να του φάνε λεφτά (και μόνο), ο Κρέιμερ σκαρφίζεται νέα «παιχνίδια» για να δείξει στα μέλη αυτής της συμμορίας ότι έπεσαν στον πιο λάθος άνθρωπο που θα μπορούσαν να βρουν για να κοροϊδέψουν.

Ίσως περισσότερο από κάθε άλλη φορά στα «Saw», εδώ έχουμε μία ιδιαίτερα αντικρουόμενη παραδοξότητα. Ο στοιχείο που θέτει σε ενέργεια τη δράση είναι απόλυτα τίμιο και ηθικό! Και προσφέρει τροφή στη σκέψη για… νοσηρά διλήμματα. Τι είναι πιο καταδικαστέο; Το να παίζεις με την ψυχολογία ενός καταρρακωμένου καρκινοπαθούς που θα δοκίμαζε τα πάντα, ελπίζοντας να μην πεθάνει, ή το να σχεδιάσεις και να υλοποιήσεις δολοφονικές πράξεις που θα τιμωρήσουν δίχως ίχνος ελέους εκείνους που επιχείρησαν να εξαπατήσουν έναν ασθενή, πουλώντας του πλαστή ελπίδα; Η απάντηση είναι σαφώς αμοραλιστική και ενδεχομένως επικίνδυνη για τους καιρούς που ζούμε, καθώς οι πολίτες του κόσμου πέφτουν θύματα εξαπάτησης ακόμα και από κυβερνήσεις ή τους νόμους που υποτίθεται πως τους προστατεύουν, καταλήγοντας σε σκέψεις και ενέργειες βίας για να βρουν το… δίκιο τους. Αν, λοιπόν, ο Κρέιμερ αντιπροσωπεύει την κοινωνία του σήμερα, με τι επιλέγει να ταυτιστεί ο θεατής απέναντι σ’ ένα τέτοιο καταστασιακό;

Πέραν αυτής της πιο… θεωρητικής ματιάς απέναντι στο «Saw X», το φιλμ γλεντάει αγρίως την έννοια του body horror, με θεαματικές σεκάνς βίας και αίματος που θα δοκιμάσουν τις αντοχές του κοινού… ακριβώς όπως πρέπει! Εδώ δεν παίζουν «μπου!» και ξαφνικά τινάγματα σε πλαίσιο δημιουργίας ατμόσφαιρας τρόμου. Εδώ χρονομετράται η δοκιμασία του βλέμματος που έρχεται αντιμέτωπο με… επερχόμενες εικόνες φρίκης, με ανθρώπινα μέλη που πρόκειται να γίνουν κομμάτια. Εδώ ο θεατής γίνεται μάρτυρας της πλήρους διαδικασίας ενός σαδιστικά στημένου φονικού. Η ίδια η σκέψη απογειώνει τον τρόμο, διότι αυτός προέρχεται από κάτι άμεσα αναγνωρίσιμο και ταυτόσημο: το ανθρώπινο σώμα. Σε αυτό το επίπεδο, το «Saw X»… «it delivers» (όπως λένε στην αλλοδαπή).