του Ηλία Φραγκούλη

«And you may ask yourself, well, how did I get here?», είναι η ακριβώς επόμενη και προφανής ερώτηση. Αισθάνομαι λίγο περίεργα για τούτο το ντοκιμαντέρ της Νικόλ Αλεξανδροπούλου. Μάλλον επειδή ήμουν κι εγώ εκεί. Όχι από το 1975 ακριβώς, λίγα χρόνια αργότερα, πριν γυρίσει εκείνη η «καταραμένη» δεκαετία του ’80. Από τον Τραβόλτα στους πρώτους δίσκους των Police κι ύστερα, σαν κεραμίδα στο κεφάλι, στο «Remain in Light» των Talking Heads. 1980, δαγκωτό. Δεν έχω σκοπό να σας πω κι εγώ την ηλικία μου (σχεδόν με τον τρόπο με τον οποίο «θίγεται» και ο Πετρίδης στο φιλμ!), όχι από κόμπλεξ και δειλία, αλλά για να αποφευχθούν σχόλια του στιλ «Σιγά, μωρέ μαλάκα, που άκουγες και Talking Heads στα τόσα…»! Τολμώ, όμως, να εξομολογηθώ ότι ο Γιάννης Πετρίδης με έμαθε πως ν’ ακούω μουσική. Πως ν’ αδιαφορώ για τα σύνορα των ειδών, πως ν’ αποτολμώ τις βουτιές στο αρτίστικο έως και το πειραματικό, πως να μη λερώνομαι από το εποχικό trash, πως να μη φοβάμαι το Billboard, πως να «ντύνω» τα τραγούδια με ένα τεράστιο domino από trivia.

Μοιραία, λοιπόν, το «Once in a Lifetime» σήμαινε για μένα μια άλλου τύπου πρόκληση, ελαφρά συγκινησιακή, μαζί με μία ελπίδα πως οι σημερινοί νεολαίοι και πιθανοί μελλοντικοί ακροατές του Πετρίδη να πάρουν μια ιδέα του τι έχασαν εδώ και μερικές δεκαετίες. Δυστυχώς, το αποτέλεσμα της δουλειάς της Αλεξανδροπούλου, χωρίς να εκθέτει το «θέμα» της, καταφέρνει να δώσει αποτυχημένες απαντήσεις σε όλα τα αρχικά ερωτήματα. Η αίσθηση πως ο Πετρίδης δεν είναι τίποτε περισσότερο από ένας επιπλέον καλεσμένος εκ των «ειδικών», οι οποίοι αραδιάζουν σκόρπιες τοποθετήσεις πάνω σε περιόδους και είδη – σταθμούς στο rock, γίνεται άμεσα αντιληπτή και σε κάνει να αισθάνεσαι γελασμένος, διότι με άλλες προσδοκίες έφτασες ως τη θέση του θεατή.

Ακόμη κι αν το χρεώσουμε σε κάποια παραπληροφόρηση (για… εμπορικούς λόγους), όμως, το φιλμ εξακολουθεί να υφίσταται και να μην αιτιολογεί ουσιωδώς τους λόγους ύπαρξής του. Η αφήγηση σχετικά με τα δρώμενα στην Ελλάδα, από τη δεκαετία του ’60 μέχρι σήμερα, πελαγοδρομεί σε αναφορές και αναζητήσεις, μπερδεύοντας μουσικά κινήματα, πολιτική και lifestyle, συχνά σε έναν ανισόρροπο συσχετισμό με τις εξελίξεις στις ΗΠΑ (λες και η χώρα μας αποτελούσε αποκομμένη Πολιτεία τους…). Όσο εξελίσσεται η δράση του Γιάννη Πετρίδη στα μουσικά πράγματα (με το Ποπ & Ροκ ή τη δισκογραφική Virgin), τόσο πιο χαοτική γίνεται και η μορφή του ντοκιμαντέρ, το οποίο επιτρέπει μέχρι και στον Πέτρο Κωστόπουλο (ανάμεσα σε μία σουρεάλ κολεκτίβα σχολιαστών) ν’ ανάβει την πουράκλα του και να μας κάνει παρελθοντικά «μαθήματα» jazz ρεπερτορίου, λες και ο ερχομός του ιδιωτικού ραδιοφώνου επιτέλεσε έργο ιερό (το οποίο εν καιρώ θυσίασαν οι εργοδότες και επιχειρηματίες εις τον βωμό του playlist και της διαφήμισης, αμήν)!

Το τελευταίο μέρος του «Once in a Lifetime» διχάζει ακόμη περισσότερο τα πράγματα, καθώς ο Γιάννης Πετρίδης ξεναγεί τη σκηνοθέτιδα (και εμάς) σε μια «τσόντα» από road trip Λος Άντζελες – Σαν Φρανσίσκο, με παντελώς τυχαίες στάσεις (από τους Doors και τους U2, μέχρι το χιτσκοκικό «Vertigo» και τον Κέρουακ!). Από τη στιγμή που και η ίδια η Αλεξανδροπούλου δηλώνει πως δεν γνώριζε και πολλά για τον Πετρίδη προτού ασχοληθεί με αυτό το ντοκιμαντέρ, ίσως θα ήταν πιο τίμιο να βλέπαμε μονάχα την ανάπτυξη του road trip που κάνουν μαζί, όσο «τουριστικό» και να έβγαινε το αποτέλεσμα. Αντ’ αυτού, έχουμε μία ταινία που δεν κολακεύει σαν τέχνη το είδος της, δεν είναι ικανή να μας μάθει έστω και τα τυπικά για τη σημαντικότερη μορφή που πρόβαλε το ξένο μουσικό ρεπερτόριο στη χώρα μας (ραδιοφωνικά και όχι μόνο), και ούτε το ρόλο του διδασκάλου της Ιστορίας του rock (σε λιγότερο από μιάμιση ώρα;) καλύπτει επαρκώς. Με άλλα λόγια, αν έβγαινε on air, θα έπαιζε κομμάτια… στο γάμο του Καραγκιόζη και θα «μικροφώνιζε» πέρα από τα όρια του ανεκτού.

Ας ελπίσουμε πως κάποτε θα γίνει ένα σωστό ντοκιμαντέρ για τον Πετρίδη, με ή χωρίς αυτόν (περισσότερο επειδή δεν είμαι σίγουρος για το αν θελήσει ποτέ ν’ «ανοιχτεί» και να εκτεθεί ολοκληρωτικά ο Γιάννης…). Το αξίζει.