του Ηλία Φραγκούλη

Αισθάνθηκα μια κάποια αμηχανία παρακολουθώντας αυτό το ντοκιμαντέρ για την Κατερίνα Γώγου. Είχα βιώσει ξανά ένα παρόμοιο συναίσθημα κατά τη διάρκεια της προβολής ενός ντοκιμαντέρ για το Νίκο Νικολαΐδη, προ ολίγων ετών. Το αναφέρω επειδή και τα δύο έπασχαν από το ίδιο ακριβώς πρόβλημα: την εξιδανίκευση των cult ηρώων τους μέσα από ένα πλαίσιο περιθωριοποίησής τους, λες και μόνο εκεί έπρεπε να ανήκουν για να τιμηθούν δεόντως. Ενώ το πραγματικό ζητούμενο είναι να τους θυμόμαστε όλοι μας.

Εξαιρετική περίπτωση καλλιτέχνη, με σπάνια και ιδιότυπη παρουσία στο χώρο των γραμμάτων και των τεχνών, η Κατερίνα Γώγου διέγραψε δύο απόλυτα ξεχωριστές πορείες στην καριέρα της, δεν επέτρεψε σε καμία να συγκρουστεί με την άλλη, πολέμησε για χρόνια με τα δικά της θεριά εκ των έσω κι έχασε το νόημα αυτού που λέμε ζωή το 1993. Από εκεί και πέρα, και με αφορμή τον «rock’n’roll» θάνατό της ή τα βιβλία που έγραψε και άφησε πίσω της, μεταμορφώθηκε σε ένα ιδανικό στοιχειό για την κουλτούρα των Εξαρχείων – και κάπως έτσι προτιμά να την αντιμετωπίζει, μονοκόμματα, το ντοκιμαντέρ του Αντώνη Μποσκοΐτη, το οποίο αντιλαμβάνεται την πρώτη περίοδο της καριέρας της ως ηθοποιού σαν… υλικό αρχείου, σκηνές από παλιές ταινίες τόσο περαστικές όσο και οι εμφανίσεις της σε αυτές. Κι επειδή το κλίμα πρέπει να ταυτιστεί με μνημόσυνο ή εκείνη τη rock (και καλά) μαυρίλα που φοριέται καλύτερα με το underground (μην τα ξαναλέμε…), το φιλμ είναι και ασπρόμαυρο.

Διαφωνώ με την αλλοίωση των εικόνων μνήμης, ειδικά όταν αυτές προέρχονται από κινηματογραφικές ταινίες, για χάρη – και μόνο – αυτής της «μουντίλας» που πρέπει να εκφράζει το καταραμένο, το έξω από το στερεότυπο του κοινωνικού πλαισίου, το οποίο, ναι, εξέφρασε η Γώγου μέσα από τα γραπτά της, όμως, πρέπει να καταλαβαίνει και ένας δημιουργός πόσο αφελής καταντά όταν κι εκείνος παγιδεύεται μέσα από άλλου τύπου στερεότυπα. Το «μαύρο» δεν είναι ούτε ιδέα, ούτε μια σκέτη απόχρωση. Πρέπει να γνωρίζεις και από πού έρχεται και πού πατάει και τι κρύβει μέσα του.

Φυσικά, ο Μποσκοΐτης δεν επιχειρεί μια ψυχαναλυτική διερεύνηση στο χαρακτήρα – ή τον εκτροχιασμό της πορείας – της Γώγου, και ούτε έχει την πρόθεση να κρίνει τον άνθρωπο που μελετά. Η απόσταση, όμως, είναι ενοχλητικά προφανής, το ίδιο και η λατρεία προς την ποίησή της, η οποία ενίοτε φοράει το… φέσι του στόμφου της απαγγελίας του εκάστοτε guest – φίλου – συνεργάτη ή, ακόμη χειρότερα, αποκτά διαστάσεις δραματοποίησης με τη Λουκία Μιχαλοπούλου να υποδύεται τη… ζοχαδιασμένη με τους πάντες και τα πάντα Γώγου!

Το λιγότερο που έχεις να πεις είναι ότι πρόκειται περί χαμένης ευκαιρίας. Και, ειλικρινά, είναι άδικο για μια τόσο ιδιαίτερη φιγούρα που πέρασε από τη ζωή σα μια μυστηριώδης ύπαρξη αντίστασης. Σε τι, δεν καταλάβαμε ποτέ ακριβώς. Όχι ότι ελπίζαμε, κιόλας. Μερικά πράγματα στη ζωή – οφείλουν και – κρατάνε το μύθο τους καλύτερα έτσι…