του Νίκου Παλάτου

Επτά ολόκληρα χρόνια πήρε στο Γάλλο σκηνοθέτη Ρεζίς Ρουανσάρ να γυρίσει τη δεύτερη ταινία της καριέρας του, έπειτα από εκείνα τα «Χτυποκάρδια στο Γραφείο» (2012). Με τούτους τους «Μεταφραστές» δείχνει εκ νέου πως τον ενδιαφέρουν σημαντικά οι άνθρωποι που εργάζονται για τις λέξεις και τα γράμματα, απομακρυνόμενος όμως από το είδος της ρομαντικής κομεντί, μέσω του οποίου συστήθηκε στο κοινό. Βουτάει, πλέον, στα νερά του θρίλερ μυστηρίου, συνδυάζοντας τη συνομωσιολογική ίντριγκα ενός Νταν Μπράουν, με το στήσιμο μιας α λα Άγκαθα Κρίστι πλοκής. Στα χαρτιά μοιάζει με κάτι κάργα ψυχαγωγικό, όμως σίγουρα δεν έχουμε να κάνουμε με το «Στα Μαχαίρια» (2019) της θερινής σεζόν, αλλά με κάτι που φέρνει περισσότερο σε μυθιστόρημα τύπου roman de gare. Εύπεπτο στην ανάγνωση, άπαξ όμως της «αποβίβασης», δεν ενδιαφέρει και τόσο να το ξαναπιάσεις στα χέρια σου.

Σκοπεύοντας να κυκλοφορήσει το τρίτο και τελευταίο μέρος του μυθιστορήματος «Δαίδαλος» την ίδια μέρα σε όλο τον κόσμο, ο Διευθυντής εκδοτικού οίκου που χάρη στην κυκλοφορία των δύο προηγούμενων τόμων της σειράς κατάφερε να πιάσει την (πολύ) καλή, μαζεύει στη έπαυλή του εννέα μεταφραστές, οι οποίοι και θα επιμεληθούν του εγχειρήματος. Υπό καθεστώς δρακόντειων μέτρων ασφαλείας (καμία επαφή με τον έξω κόσμο, ένοπλοι φρουροί), τους δίνει σχεδόν έναν μήνα καιρό ώστε να ολοκληρώσουν τη μετάφραση, έχοντας την πλήρη βεβαιότητα πως οι προφυλάξεις που έχει πάρει, αν και ελαφρώς εξεζητημένες, είναι υπεραρκετές για την επίτευξη του στόχου του. Λίγες μόλις μέρες έπειτα από την έναρξη της «επιχείρησης» και προς τεράστια έκπληξή του, όμως, λαμβάνει μήνυμα από μυστήριο αποστολέα που τον πληροφορεί πως ήδη έχει «ανεβάσει» online τις δέκα πρώτες σελίδες του βιβλίου! Το ακόμα χειρότερο είναι ο ισχυρισμός του αγνώστου, ότι έχει στην κατοχή του και τις επόμενες εκατό, τις οποίες σκοπεύει να διαρρεύσει προσεχώς, εκτός αν πληρωθεί αδρά για να κάνει πίσω. Πρόκειται για εκβιασμό του χειρίστου είδος προς τον αλαζόνα εκδότη. Ποιος, πως και γιατί κατάφερε να βγάλει εκτός της έπαυλης – φρούριο το πολύτιμο χειρόγραφο; Ή μήπως υπάρχει (και) εξωτερική χείρα βοηθείας;

Ο Ρουανσάρ στήνει την πλοκή των «Μεταφραστών» του θυμίζοντας την κλασική αφηγηματική γραμμή εκείνων των ανέκδοτων, που θέλουν έναν Έλληνα, έναν Γερμανό, έναν Ιταλό, έναν Κινέζο και… ό,τι άλλο απαιτεί το έκαστο punchline, να μπαίνουν (συνήθως) σ’ ένα bar. Εδώ δεν μπαίνουν σε ένα τέτοιο, αλλά σε υπόγειο χώρο εργασίας, έκαστος κουβαλώντας μαζί του όλα τα στερεότυπα του λαού που «εκπροσωπεί». Εύλογα, ο Ιταλός είναι ο παρλαπίπας, η Ρωσίδα η γκομενάρα, ο Έλληνας… τα περασμένα μεγαλεία, ο Κινέζος ο ορθολογιστής και ούτω καθεξής για τους υπόλοιπους, ο καθένας εκ των οποίων γίνεται ύποπτος αυτοστιγμεί, άπαξ της διαρροής των πρώτων σελίδων του χειρόγραφου. Η σεναριακή τριπλέτα (ίδια με εκείνη από τα «Χτυποκάρδια») κρατάει μεν το σασπένς για την ταυτότητα του δράστη (και για τα αίτια των ενεργειών του) μέχρι το τελευταίο σχεδόν δευτερόλεπτο, όμως, για να το επιτύχει, καταφεύγει στα κόλπα των «αμέτρητων twist» και του «τίποτα δεν είναι αυτό που φαίνεται να είναι». Δηλαδή, «Οι Μεταφραστές» ακολουθούν τα χνάρια δεκάδων ανάλογων θρίλερ των τελευταίων ετών, τα οποία φορτώνοντας συνεχώς το σενάριο επιδιώκουν μονάχα να «την φέρουν» στον θεατή, αδιαφορώντας για την αληθοφάνεια των απανωτών ανατροπών. Εκεί, όμως, που ένας «Αόρατος Επισκέπτης» (2017) την έβγαζε καθαρή στο φινάλε, εδώ σημειώνεται αποτυχία στην προσπάθεια κατάθεσης πειστικής εξήγησης ενός τόσο δαιδαλώδους σχεδίου κλοπής.

Παρ’ όλα αυτά, ο Ρουανσάρ στήνει μία σπιντάτη και καλοκουρδισμένη heist σεκάνς στο παρισινό metro, όπου κάθε δευτερόλεπτο μετράει, μετριάζει, δε, αισθητά (όσο το μυστήριο πυκνώνει) τα εθνολογικού τύπου στερεότυπα χαρακτηριστικά των ηρώων του, δίνοντας βάση στο τι κρύβεται πίσω από τον εκβιασμό. Αυτό έχει σαν συνέπεια ο χρόνος ανάμεσα στους «εννέα» να μην κατανέμεται ισομερώς από ένα σημείο κι έπειτα, καρφώνοντας εν μέρει τους βασικούς υπόπτους του κόλπου. Έτσι, ο Έλλην εκπρόσωπος των «Μεταφραστών», Μανώλης Μαυροματάκης, αποκτά σταδιακά (και ατυχώς, μιας και ξεχωρίζει ως παρουσία) έναν κατά τι διακοσμητικό ρόλο, προλαβαίνοντας πάντως να ρίξει μία από τις all-time classic ατάκες του λαού μας, εν είδει άκρως τυπικού punchline ενός multi-culti αστείου. Το κακό είναι πως το σεναριακό punchline, προσπαθώντας να ξεφύγει από τις όποιες τυπικότητες, προτάσσει για λύση κάτι εξωφρενικά απίθανο, που ελάχιστα πείθει και ούτε καν εντυπωσιάζει. Σαν εκείνους τους τύπους που μπαίνουν σ’ ένα bar…