του Ηλία Φραγκούλη

«Αναρωτιέμαι, πως ξεκίνησαν όλα αυτά;»

Ο Τσάου μετακομίζει με τη σύζυγό του σ’ ένα μικρό, συνηθισμένο διαμέρισμα, στο Χονγκ Κονγκ του 1962. Ταυτόχρονα, στο διπλανό διαμέρισμα, μετακομίζει η Λι-ζεν με το σύζυγό της. Εκείνος λείπει διαρκώς σε ταξίδια για δουλειές. Το ίδιο και η σύζυγος του Τσάου. Το ταίρι, και στις δύο περιπτώσεις, είναι απών. Στα ελάχιστα, φευγαλέα πλάνα τους, είναι απρόσωπες φιγούρες ή μονάχα φωνές που έρχονται από ένα ακουστικό τηλεφώνου. Η απουσία του έρωτα από τη ζωή του Τσάου και της Λι-ζεν γίνεται εντονότερη μέσα σε χώρους ελάχιστων τετραγωνικών μέτρων, νοσταλγικά στιλάτους αλλά και ασφυκτικούς, σαν τον ψυχισμό των δύο ηρώων.

Η νύχτα δείχνει να τους ανήκει. Εκείνος ζητά παρηγοριά μέσα στο σκοτάδι. Εκείνη, κάποιες μοναχικές στιγμές, μακριά από κάθε σκέψη. Και οι δύο αποδρούν μέσα στη νύχτα. Και οι δύο μετατρέπουν τη θλίψη τους σε σύμβολο ερωτισμού, με τις σκιές τους, ανάμεσα σε υποφωτισμένα σοκάκια. Οι πρώτες τους νυχτερινές συναντήσεις θα είναι τυχαίες. Οι επόμενες θα είναι σχεδόν κρυφές. Στα ενδιάμεσα, αποσπασματικά πλάνα δε μας αποκαλύπτουν τίποτα περισσότερο από μία επαναλαμβανόμενη ρουτίνα της καθημερινότητας. Μέχρι να ‘ρθει η νύχτα, ο καθένας στο γραφείο του «πολεμάει» τη μοναξιά του και περιμένει την έξοδο σαν «τελετουργία» ιδιωτικής ελευθερίας.

Ο Τσάου και η Λι-ζεν δεν θ’ αργήσουν ν’ ανακαλύψουν πως οι σύζυγοί τους είναι εραστές. Κι αυτό θα τους φέρει ακόμη πιο κοντά, στα χνάρια μιας ερωτικής επιθυμίας που κανείς τους δεν παραδέχεται πως είναι δική του. Από εδώ και πέρα, οι δύο απατημένοι σύζυγοι προσπαθούν να λυτρώσουν τον πόνο όχι εκφράζοντας τον δικό τους – πλατωνικό – έρωτα, αλλά ακολουθώντας τα σενάρια που στήνουν σε σχέση με τα αίτια που οδήγησαν τους – απόντες – συντρόφους τους στο να γίνουν εραστές. Δίνουν ραντεβού σε εστιατόρια, περπατάνε μαζί μέσα στη νύχτα, δε διστάζουν να βρεθούν μαζί σ’ ένα δωμάτιο ξενοδοχείου ή στα διαμερίσματά τους. Αυτά που μοιράζονται; Πιθανές κινήσεις των συντρόφων τους, γεύσεις που λες και μαρτυρούν ενοχή, λόγια που γίνονται όλο και πιο ερωτικά, αλλά δε μοιάζουν να είναι δικά τους… Ο Τσάου και η Λι-ζεν «προβάρουν» μια σχέση απιστίας που θα μπορούσε να ήταν η δική τους. Μία σχέση που δε μπορεί να γίνει δική τους, γιατί, όπως λέει η Λι-ζεν, «δεν θα γίνουμε σαν αυτούς». Κανείς τους δεν έχει το κουράγιο…

Το τελευταίο, βραβευμένο στο Φεστιβάλ των Καννών φιλμ του Γουόνγκ Καρ Γουάι είναι μία κυριολεκτική επίθεση στις αισθήσεις του θεατή, που επί μιάμιση ώρα θα παραδοθεί… «in the mood for love», για να εγκαταλείψει την αίθουσα αναζητώντας το κουράγιο να επιστρέψει στην όποια πραγματικότητα και να δώσει το «παρών» σε μια εποχή δίχως έρωτα, ερωτισμό και ερωτική διάθεση. Η «Ερωτική Επιθυμία» είναι μία ταινία που μας φέρνει στο μυαλό αυτά που ίσως αποχωριστήκαμε. Είναι ένα «φαντεζί», επίπονο ταξίδι στο παρελθόν, σε ότι αγαπήσαμε από αυτό, και στην ψευδαίσθηση πως εκείνες οι αναμνήσεις μας «ζουν» – μονάχα επειδή έχουμε καταφέρει να κρατηθούμε στη ζωή; Πόσο χαμένοι είμαστε στ’ αλήθεια…

Παραδόξως, μιλάμε για την πιο ολοκληρωμένη δουλειά του σκηνοθέτη, που μ’ αυτό το φιλμ έγινε… συνείδηση στο κοινό ολόκληρου του κόσμου. Παραδόξως, διότι η «Ερωτική Επιθυμία» αφηγηματικά είναι μία… ανολοκλήρωτη ταινία! Ένα αποσπασματικό «ξεφύλλισμα» επάνω σε καταστάσεις, στιγμιότυπα, συναισθήματα και «απόπειρες» ζωής, που αφήνουν μια αίσθηση κενού να αιωρείται και να στοιχειώνει την ατμόσφαιρα. Κι όμως, εκεί είναι που ο Καρ Γουάι αποδεικνύει ένα μοναδικό ταλέντο, αφήνοντας αυτό το «κενό» να καλυφθεί από την ψυχοσύνθεση του θεατή, ο οποίος θα «ανοιχτεί» σε τούτο τον φιλμικό κόσμο, αναζητώντας τη θέση του ή (στο φινάλε) δίνοντας μια θέση (στην ψυχή και στο μυαλό του) σ’ αυτό που απορρόφησε με πάθος και πρωτόγνωρη λαγνεία απ’ την οθόνη.

Η «Ερωτική Επιθυμία» αναδεικνύει την κομψότητα σε τραυματικό φετιχισμό και μετατρέπει το lounge σε κίνημα αισθητικής! Είναι, όμως, και μία από τις ελάχιστες φορές όπου η «carte postale»-ική εικαστική τελειότητα δεν απευθύνεται ψυχρά και μόνο προς την οπτική απόλαυση, αλλά σε ότι πιο βαθύ και εσωτερικό διαθέτει (ή κρύβει σαν μυστικό) ο θεατής. Ένα σκύψιμο του κεφαλιού της Λι-ζεν, για να δώσει μια ευκαιρία στο αρσενικό να πλησιάσει, είναι ικανό να σου φέρει έναν κόμπο στο λαιμό. Οι αργές κινήσεις που τονίζουν το λίκνισμα του γυναικείου κορμιού, ο τρόπος που τα δάχτυλα ακουμπούν τις γάμπες για να στρώσει το καλσόν, φτάνουν για να σου προκαλέσουν ρίγη. Οι σταγόνες της βροχής που ακουμπούν το δέρμα ή «λερώνουν» τα υφάσματα των ρούχων πάνω σ’ αυτές τις πανέμορφα θλιμμένες φιγούρες, «παίζουν» συνειρμικά με τα δάκρυα που μαζεύονται στα μάτια μας…

Το βλέμμα του Καρ Γουάι είναι ένα «μικροσκόπιο» που εντοπίζει, αναλύει και αποτυπώνει λεπτομέρειες πάνω στην παραμικρή κίνηση ή επαφή των δύο ηρώων, καταγράφοντας ταυτόχρονα ρυθμό αναπνοής, σφυγμό και χτύπους καρδιάς, λες και τα σώματα αυτά (που αισθανόμαστε ακόμη κι όταν τα βλέπουμε σαν σκιές) είναι transparent «οντότητες», ερωτικές αύρες από φιγούρες που νομίζουμε πως βλέπουμε στην οθόνη.

Όλα αυτά, μαζί με την αδιανόητη εικαστικά δουλειά του διευθυντή φωτογραφίας Κρις Ντόιλ (σε συνεργασία με τον Λι Πινγκ Μπιν), του καλλιτεχνικού διευθυντή και μοντέρ Γουίλιαμ Τσανγκ, αλλά και τη μουσική του Μάικλ Γκαλάσο (μαζί με τις αθεράπευτα ερωτικές μελωδίες των τραγουδιών που ερμήνευσε ο Νατ Κινγκ Κόουλ – ο αγαπημένος της μητέρας του σκηνοθέτη!), κάνουν την «Ερωτική Επιθυμία» ένα πραγματικό αριστούργημα που μένει μέσα σου… μακάρι για πάντα. Αφήνοντας την αίθουσα, νιώθεις τη λύπη γι’ αυτό που αφήνεις πίσω και ελπίζεις σ’ αυτό που πήρες μαζί σου. Ας κρατήσει…