του Νίκου Παλάτου

Η ιστορία έχει ως εξής. Το 2015 ξέσπασε στη Γαλλία το σκάνδαλο που ονομάστηκε «Υπόθεση Φρανσουά Τιερί», από το όνομα του τότε Διευθυντή του γαλλικού Σώματος Δίωξης Ναρκωτικών. Το κουβάρι του σκανδάλου άρχισε να ξετυλίγεται όταν σε αστυνομική επιχείρηση σε διαμέρισμα του Παρισιού κατασχέθηκαν επτά τόνοι χασίς, με τα πρώτα ευρήματα να υποδεικνύουν σύνδεση του Τιερί με τον Γαλλοαλγερινό βαρόνο του εμπορίου ναρκωτικών Σοφιάν Αμπλί. Ταυτόχρονα σχεδόν, ο Ιμπέρ Αβουάν, ένας τύπος που χρησιμοποιούνταν ως μυστικός πράκτορας από το Σώμα, χάρη στο κατ’ αντιστοιχία επιτυχημένο του παρελθόν σε ό,τι είχε να κάνει με τα μεξικανικά cartel και τις αμερικανικές Αρχές, έχοντας αμφιβολίες για την αξία των ενεργειών στις οποίες συμμετείχε, άρχισε να καταγγέλλει τις μεθόδους του Φρανσουά Τιερί στη Δικαιοσύνη, καθώς και σ’ έναν δημοσιογράφο της εφημερίδας Libération ονόματι Εμανουέλ Φανστέν. Τον Μάρτιο του 2017 κυκλοφόρησε στα βιβλιοπωλεία το «L’Infiltré», ένα βιβλίο που γράφτηκε από αμφότερους τους Αβουάν και Φανστέν, στο οποίο εξιστορούνταν οι παράμετροι της θυελλώδους αυτής υπόθεσης.

Μεταφορά αυτού του βιβλίου αποτελεί τούτη η (με αλλαγμένα τα ονόματα των ηρώων) «Έρευνα» και αν η περιρρέουσα ατμόσφαιρα αφήνει να εννοηθεί πως πρόκειται για κάτι ανάλογο των αποκαλυπτικών πολιτικών θρίλερ της δεκαετίας του ‘70, τότε μια τέτοια σύγκριση λειτουργεί… μόνο στα χαρτιά. Ναι μεν, το φιλμ του Τιερί ντε Περετί έχει τις προϋποθέσεις να ενταχθεί στο είδος στο οποίο σκηνοθέτες όπως ο Άλαν Τζ. Πακούλα ή ο Κώστας Γαβράς έχουν αφήσει τη σφραγίδα τους, εν τούτοις, σχεδόν τίποτα το «πολιτικό» ή (ακόμα περισσότερο) το «θριλερικό» δεν υπάρχει εδώ. Το έργο θυμίζει προσπάθεια «διαλογικής» αναπαράστασης των συνεπειών και των κινήτρων της μυστικής αποστολής του χαφιέ της Υπηρεσίας, καθώς πλέον βρίσκεται αντιμέτωπος με το παρελθόν του, δίχως σε όλα αυτά να υπάρχει υποψία «έντασης» ή «μυστηρίου» (και πολύ περισσότερο «δράσης»…). Αντιθέτως, υπάρχει μια υπερβολικά πυκνή πλοκή, που αν και διακρίνεται για τη φερεγγυότητα της δομής της, τα άλματα στον χρόνο, και κυρίως τα πολλά παρακλάδια που εδώ κι εκεί ανοίγουν (πάντα μέσω των εκάστοτε διηγήσεων), την κάνουν ενίοτε ακατανόητη. Ειδικότερα με τη φάση της εμπλοκής της ΕΤΑ και των Ισπανών πολιτικών κρατουμένων, δεν νομίζω να υπάρξει θεατής που θ’ αντιληφθεί περί τίνος ακριβώς πρόκειται!

Το όλο κόλπο της διακίνησης ναρκωτικών από το Σώμα Δίωξης στήθηκε πάνω στη θεωρία που ανέπτυξε ο τότε Διευθυντής της, σύμφωνα με την οποία είναι αδύνατον να κατάσχονται όλες οι ποσότητες ηρωίνης και χασίς που φτάνουν στη Γαλλία μέσω (κυρίως) Ισπανίας και Μαρόκου, οπότε η ενδεδειγμένη λύση είναι το εμπόρευμα να περνάει τα σύνορα άνευ προβλήματος και η όποια αστυνομική επιχείρηση να γίνεται κατά τη διαδικασία της διανομής. Αν η θεωρία προηγήθηκε ή αν η πράξη ήταν αποτέλεσμά της (μιας και τα ναρκωτικά έφταναν πανεύκολα πια στις γαλλικές πόλεις), είναι κάτι που δεν ξεκαθαρίζεται ακριβώς, αφού το τελευταίο δικαστικό κομμάτι του φιλμ (το οποίο είναι μακράν και το πλέον ενδιαφέρον), θολώνει κάπως τα νερά τόσο των ευθυνών του Διευθυντή, όσο και της ακεραιότητας του «χαφιέ». Τα επιχειρήματα που ο κατηγορούμενος προτάσσει (αν και για την περίσταση κατήγορος, αφού είχε στραφεί κατά της εφημερίδας Libération), για τα κατά πολύ σοβαρότερα προβλήματα που προκύπτουν για τους εμπόρους ναρκωτικών από το σπάσιμο ενός (έστω) κρίκου στην αλυσίδα διανομής τους, από το να κατασχεθούν εκατό ή διακόσια κιλά «προϊόντος», αν και έχουν τεράστιο ενδιαφέρον ως υπερασπιστική γραμμή, δεν μπορούν ν’ ακυρώσουν τη δημοσιογραφική έρευνα που προηγήθηκε. Χώρια που η «καυτή πατάτα» της απώλειας σημαντικής ποσότητας ναρκωτικών, δεν δύναται να μην ληφθεί σοβαρά υπόψη.

Με τον τρόπο που παρουσιάζεται, η δημοσιογραφική ομάδα της Libération δεν διεκδικεί δάφνες τύπου Boston Globe και «Spotlight» (2015), με το αυτό να συμβαίνει και με το φιλμ στο σύνολό του, καθώς όσο περνά η ώρα αντιλαμβάνεται κανείς πως περισσότερο σ’ αυτό (θα ήθελε να) μοιάζει η «Έρευνα», παρά στο «Όλοι οι Άνθρωποι του Προέδρου» (1976). Ενώ, όμως, ο Τομ ΜακΚάρθι εστίαζε στη δράση της δημοσιογραφικής έρευνας και εν συνεχεία στην αντίδραση που προέκυπτε κατόπιν αυτής, ο ντε Περετί επιμένει αποκλειστικά στις συνομιλίες που προηγούνται ή έπονται των γεγονότων του «καρφώματος», δίχως να στρέφει το βλέμμα του στην απέναντι της δημοσιογραφικής ομάδας πλευρά, ούτε μία φορά. Αφαιρεί το κινηματογραφικό αντίβαρο τούτη η επιλογή του, οδηγώντας την ταινία σε μια μονότονη πορεία, από την οποία ξεφεύγει με σημαντικότατη καθυστέρηση.