της Βικτωρίας Μιχαήλ

Πρώτα βγαίνει η ψυχή και μετά το χούι. Βέβαια, δύσκολα θα μπορούσε να μην έχει καταφύγει εκ νέου στην τεχνική τού… multi με τέτοιου όγκου (600 ώρες πρωτογενούς footage) κι ετερογένειας (από συναυλιακά και παρασκηνιακά ή κατ’ ιδίαν γυρίσματα μέχρι επίκαιρα του ΥΠΕΞ και DIY άτυπα music promos) υλικό ο δημιουργός του «Ανακυκλώνοντας τη Μήδεια» (που μερικά ρεπριζάρεται εδώ), στην αποτυχημένη απόπειρά του να συνθέσει κάτι μεταξύ ανθολογικού tour movie και ιδιοσυγκρασιακού v.a. tribute στο έργο του καλλιτέχνη τού οποίου τις ανά τον κόσμο περιοδείες φρόντιζε για δεκαετίες. Αλλά το να εκθέτει εαυτόν περαιτέρω, ξανά, και μέσω ενός επενδεδυμένου από τις θεοδωράκειες όπερες εμπεριεχόμενου fiction αφηγήματος που από κάθε άποψη (σεναριακά, σκηνοθετικά, εικαστικά, υποκριτικά) συνιστά, αξιολύπητα ή καταγέλαστα, την πρώτη εγχώρια κινηματογραφική Φλόρενς Φόστερ Τζένκινς της σεζόν, σημαίνει ότι ούτε μαθαίνει από τα φάλτσα του ούτε «το έχει». Όχι το format, το σινεμά γενικά.

Τω όντι πρέπει να δει κανείς τον αλλοτινό πρωταγωνιστή τού Κωνσταντίνου Γιάνναρη, Στάθη Παπαδόπουλο, να «χορεύει για τη ζωή του» ζεϊμπεκιές και breakdance, να «τα δίνει όλα πριν από το γάμο» με ημίγυμνα ο-Θεός-να-τα-κάνει mannequin, να πυγμαχεί σε ring ενώ οι κομπάρσες κάνουν πασαρέλα στο επιγραφόμενο «Πόλεμος και Έρωτας. Απόλλωνας ή Διόνυσος;» sketch, και να βγαίνει από τεθωρακισμένο φρεναρισμένο ενώπιον της καλής του με σμόκιν, για να αναρωτηθεί για το αν λειτουργούν έστω στοιχειωδώς τα αντανακλαστικά τής αισθητικής τού Αστέρη Κούτουλα, ο οποίος έχει το θράσος να κάνει οπτικά λόγο για την «αισθητική της αντίστασης» της περιόδου 1963 – 1967, μπροστάρης της οποίας στάθηκε ο Θεοδωράκης.

Τέτοιες κι ακόμα πιο ποιητικά πομπώδεις ή/και αδόκιμες λεζάντες είναι το δεύτερο «κουφό», μετά το (θα’ θελε εμπνευσμένο από την αυτοβιογραφία τού Μίκη «Οι Δρόμοι του Αρχάγγελου», με κάτι extra από «Βασιλιά Ροδολίνο») νταραβεράκι του Ακάρ και της Μαρίνα που ψάχνεται μεταμοντέρνα ανάμεσα σε reportage μόδας, video dance, video clip και μικρού μήκους πρωτοετούς της Σταυράκου, συχνά εν είδει casting για όλα τα παραπάνω. «1967 – 1973. Δικτατορία σε όλα τα γονίδια» (;!) μας πληροφορεί μια άλλη, «Βραχάτι Κορινθίας 1994» όχι στο πρώτο αλλά κατόπιν εορτής στο δεύτερο σχετικό απόσπασμα μιας λήψης η τρίτη, «Εξάρχεια. Σκοτεινή Ελλάδα» μια ακόμα, προτού τη χαριστική βολή δώσει εκείνο το «ΕΝΑΣ ΟΜΗΡΟΣ ΤΟΥ ΜΠΡΕΝΤΑΝ ΜΠΙΑΝ», όπου ο στιχουργός γίνεται μέρος του τίτλου του έργου.

Αν δεν κουρδιστεί το νεύρο σου κι από την Άννα Ρεζάν που «σκάει» στο άσχετο με υφάκι για πόζες ή ατάκες, ή μιξαρίσματα όπως το επικά ό,τι να ’ναι της διεύθυνσης του «Κάντο Χενεράλ» απ’ τον μουσουργό, μπαχάλων στο Σύνταγμα και της κόρης της Βίκυ Λέανδρος, Σάντρα φον Ρουφίν, να πλέκει ως Μαρίνα έγκυος στο παιδί τού Ακάρ, σ’ αυτό το και (ερασι)τεχνικής υποστάθμης 60 στάσεων View-Master artistique ή προσωπικών στιγμών απαθανατισμένων (που λέει ο λόγος) στο πόδι κυρίως επί τη ευκαιρία των ανά τον πλανήτη εμφανίσεων του Ψηλού, θα αρπάξουν κάτι κυρίως το ους και μετά οι οφθαλμοί σου.

Τα εντελώς στοιχειώδη μολονότι όχι πολυχρησιμοποιημένα περιστασιακά πλάνα αρχείου, instrumental κυρίως για την απόδοση του πολιτικού κλίματος των καιρών που εν πολλοίς ενέπνευσαν στον Θεοδωράκη το oeuvre του, απλώς σαπορτάρουν μαζί με Σεφέρη, Ρίτσο κ.λπ. Αλλά το «Ξημερώνει» απ’ τη Μαρία Παπαγεωργίου στην Αθήνα, τα «Δακρυσμένα Μάτια» απ’ τους Ισραηλινούς Anna RF στα Ιμαλάια, η Καλλιόπη Βέττα κι ο Φραντσέσκο Ντίαζ να Ιμπιζά-ρουν, «Το Σφαγείο» απ’ τους Bejeranos & Microphone Mafia στη Γερμανία, η Τσιγκντέμ Ασλάν στο Λονδίνο, ακόμη κι ο ίδιος ο Θεοδωράκης να προβάρει το «Χιονίζει Μέσα στη Νύχτα» σε εκδοχή σχεδόν cocktail jazz ξεχωρίζουν απ’ το bill των διασκευαστών, που όμως ο Κούτουλας μοιραία ανεβάζει στην ad hoc σκηνή τού φακού του για εμφανίσεις – αστραπή, πλάι στους αναμενόμενους (Νταλάρας, Φαραντούρη, Λιβανελί) ή μη (ο Άντονι Κουίν on stage!) καλεσμένους.

Όταν τα animated graphics σιγοντάρουν δημιουργικά (το «The Jet» των Deerhoof ντύνεται από αστερίες) ή το θεαμακρόαμα προσφέρει κάτι απρόσμενο (ο γιος και συνάδελφος του Μίκη, Γιώργος Θεοδωράκης, τραγουδάει σε χωριάτικο live), η σταχυολόγηση σκεπάζει προς στιγμήν τις παραφωνίες ή την ανικανότητα τού Κούτουλα να καναλιζάρει ακόμη και μέρη που φωνάζουν «ύμνος», όπως του απαράδεκτα flat ζωντανού «Ρέκβιεμ». Η μεγαλύτερη αδυναμία του, ωστόσο, αποδεικνύεται σε αυτό που συνιστά το κλειδί του sol ενός πορτρέτου, ακόμη και τόσο ακραία καλειδοσκοπικού: στην ενορχήστρωση του παιξίματος των tutti γνωρισμάτων τού σολίστα ώστε να ακούγεται πολύπλευρα η ιδιαίτερη φωνή του.

Για όσους δεν γνωρίζουν τη ζωντάνια και το παιγνιώδες (αμφότερα έμφυτα) του Μαθουσάλα του πενταγράμμου μας, τα πρίμα τους στις πιο ανεπιτήδευτες και καθημερινότερες των σκηνών του ίσως αποτελέσουν μια μικρή αποκάλυψη. Αυτά, όμως, εκτός φυσικά της επαγγελματικής περιωπής του, είναι και τα μόνα ιδιώματά του που θα διακρίνουν, και μη διακρινόμενα από το καλλιτεχνικό μεγαλείο του (τελικά, μήπως ο Μίκης είναι… μόνο οι νότες του και οι κοινωνικοί αγώνες του;) συμβάλλουν στην απομάγευση του θεατή, ενώ το προϊόντος του χρόνου ταλέντο του στα φληναφήματα, απ’ τα οποία ο Κούτουλας θα έπρεπε να τον έχει (μαζί κι εμάς) προφυλάξει στο μοντάζ, χτυπάει άσχημα στο αυτί σε μεταξύ τυρού και αχλαδίου εκμυστηρεύσεις. Το σε μεταξύ ανφάς και προφίλ γκρο τού ανδρός ως μνημειακό φινάλε στο σήμερα, το μοναδικό με πραγματικό αντίλαλο πλάνο αλλά ερήμην τού ό,τι έχει προηγηθεί, έρχεται ως κύκνειο άσμα αυτού του απογοητευτικού gig. Ζωή να ‘χει το act, αλλά επουδενί encore έτσι…