του Ηλία Φραγκούλη

Μονάχα σεβασμό μπορώ να δείξω απέναντι σε ένα έργο που φτιάχτηκε για παιδιά και μιλά για τον θάνατο. Όχι ακριβώς με τον (μακάβρια γοτθικό) τρόπο του Τιμ Μπέρτον στη «Νεκρή Νύφη» (2005), του νεκροζώντανου «ParaNorman» (2012) ή του συγγενούς αισθητικής και θεματικής «The Book of Life» (2014). Τούτο εδώ το έργο φέρει το σήμα της εταιρείας Pixar. Που όσο κι αν έχει προσπαθήσει να την «αφομοιώσει» με τα δικά της μαρκετίστικα πλάνα η «μαμά» (πλέον) Disney, η σπίθα της διαφορετικότητάς της υπάρχει. Και ενίοτε λαμπαδιάζει το σύμπαν με κάτι το εικαστικά ανώτερο, που υπολογίζει περισσότερο στην ψυχή που παραδίδει στη μεγάλη οθόνη παρά τον… οβολό του οικογενειάρχη ο οποίος αναζητά τη στερεοτυπική ασφάλεια και τον διδακτισμό του animated genre. Μια τέτοια περίπτωση είναι το «Coco».

Γελάς με το που ξεκινά το φιλμ, με το μουσικό θέμα του studio της Disney να (αυτο)παρωδείται μέσω μιας… mariachi ενορχήστρωσης. Ακολουθεί η ευρηματικότατη εξιστόρηση του παρελθόντος του σογιού του ανήλικου Μιγκέλ, που μας εξηγεί την αφορμή για την οποία η οικογένεια σχεδόν «καταράστηκε» και απαγόρευσε να ξαναμπεί μουσική στο σπιτικό της, χρησιμοποιώντας… σεμεδάκια αντί ενός πιο τυποποιημένου σχεδιαστικά flashback! Αισθάνεσαι ότι πρόκειται να παρακολουθήσεις ένα έργο ξεχωριστό, ήδη. Όσο «προκατασκευασμένη» και να μοιάζει η ιστορία του Μιγκέλ, ο οποίος πιστεύει στο ταλέντο του ως μουσικού, ονειρεύεται καριέρα μεγάλη σαν του Ερνέστο ντε λα Κρουζ, ειδώλου θρυλικού για τον απλό λαό τού Μεξικού, που απεβίωσε στο μακρινό παρελθόν με τρόπο κωμικοτραγικό (μια τεράστια καμπάνα… προσγειώθηκε πάνω του κατά τη διάρκεια ενός show!). Είναι, λοιπόν, η Μέρα των Νεκρών, και το σόι μνημονεύει εκείνους που «έφυγαν» από κοντά του, τηρώντας τις παραδόσεις που θέλουν τους ζωντανούς να θυμούνται τους νεκρούς, τοποθετώντας φωτογραφίες τους σαν «εικονίσματα», μαζί με αντικείμενα ή και τροφές που οι μακαρίτες αγαπούσαν και θα βρουν αντί «ταμάτων» στις οικίες τους. Η μνήμη γίνεται εδώ το «διαβατήριο» για τις ψυχές που μονάχα εκείνη τη μέρα γιορτής μπορούν να περάσουν στη δική μας διάσταση, εκτός κι αν έχουν λησμονηθεί από τα συγγενικά τους πρόσωπα.

Ο Μιγκέλ θα επιδιώξει να λάβει μέρος σε έναν διαγωνισμό ταλέντων, όμως η γιαγιά του θα σπάσει την κιθάρα του και όλο του το σόι θα προσπαθήσει να τον εμποδίσει, επιφυλάσσοντας για εκείνον το μέλλον του παπουτσή, στην οικογενειακή επιχείρηση που αλλάζει χέρια από γενιά σε γενιά, από την εποχή της μεγάλης συμφοράς που τους βρήκε (περισσότερα στο φιλμ) και η μουσική μπήκε… στη μαύρη λίστα. Ο πιτσιρικάς θα σκαρφιστεί να κλέψει την κιθάρα του Ερνέστο ντε λα Κρουζ από τον τάφο του, αλλά έτσι φαίνεται πως ξυπνά μια κατάρα που μπορεί να του κοστίσει την ίδια του τη ζωή, εκτός αν πάρει την ευλογία από ένα νεκρό μέλος του σογιού του, που ταυτόχρονα θα του ευχηθεί να πραγματοποιήσει και το μεγάλο του όνειρο. Γι’ αυτό, θα χρειαστεί να περάσει… στην «άλλη» πλευρά.

Αν και κατά σημεία υπάρχουν άλλες παραγωγές της Pixar που υπερέχουν του «Coco» (προσωπική προτίμηση το κορυφαίο «Ratatouille» του 2007), ο Λι Άνκριτς (προ επταετίας σκηνοθέτης του επίσης εξαιρετικού «Toy Story 3») έχει δημιουργήσει μια φαντασμαγορία παραμυθένια που δεν ευτελίζει την έννοια της θνητότητας, μπολιάζοντας στην πλοκή κινηματογραφικές αναφορές (από τη σταδιακή μεταμόρφωση του Μιγκέλ σε σκελετό, όπως αντίστοιχα «έσβηνε» από το… δικό του παρόν ο Μάρτι ΜακΦλάι του «Επιστροφή στο Μέλλον», μέχρι την extravaganza χλιδής του «Υπέροχου Γκάτσμπυ» του Μπαζ Λούρμαν και τους χορευτές… σκελετούς του πρώτου Silly Symphony από τα τέλη της δεκαετίας του ‘20) και αναπάντεχα twists ή και καθαρά ενήλικα homage (όπως εκείνο στη Φρίντα Κάλο). Ο «άλλος» κόσμος είναι ένα κυριολεκτικό «χάσιμο» εικόνων και χρωμάτων, με design όσο πιο πιστό γίνεται προς τις μεξικανικές παραδόσεις. Τα αυτονόητα, δηλαδή, μιας και το επίπεδο δουλειάς των animators της Pixar αποτελεί από μόνο του ένα είδος επιστήμης.

Ποιο είναι, όμως, το μεγάλο μυστικό του «Coco»; Η ψυχαγωγία είναι κάτι το αναμενόμενο. Η ποιότητα της τεχνικής για το genre, επίσης. Δεν θέλω να κάνω κάποιο spoiler. Απλά, συμβουλεύω τους θεατές (που αξίζει να παρακολουθήσουν τούτη την ταινία, ασχέτως ηλικίας) να θυμούνται και να κάνουν focus στο όνομα του τίτλου. Όταν θα βγαίνετε από το σινεμά με δάκρυα στα μάτια (εντάξει, λίγο λιγότερο… πνιγμένοι από το κλάμα που είχατε ρίξει το 2009!), σε περίπτωση που συνοδεύετε μικρά παιδιά, φροντίστε να τους μιλήσετε με τον πιο όμορφο τρόπο για το αληθινό θέμα του «Coco». Γιατί έτσι είναι η ζωή.