του Ηλία Φραγκούλη

Πηγαίνεις στο βιογραφικό του Ρίτσαρντ Κέρτις και κοιτάς το τηλεοπτικό του παρελθόν, από το «Not the Nine O’Clock News» των τελών της δεκαετίας του ’80 μέχρι το κινηματογραφικό μπουμ του «Τέσσερις Γάμοι και Μία Κηδεία» (1994). Συνεχίζεις να διαβάζεις τίτλους ταινιών και καταλήγεις στο φετινό «Yesterday». Παύση. Δέος. Και κάπου στο τέλος, ή ζηλεύεις το απίστευτο ταλέντο αυτού του σεναριογράφου ή θαυμάζεις τη δουλειά του και απλά τον ευχαριστείς που υπάρχει, βλέποντας ξανά και ξανά τα φιλμ που έχει υπογράψει. Στο μέλλον, το ίδιο θα συμβεί και με τούτο εδώ. Θα επιστρέφεις στο «Yesterday» για να ξαναζήσεις την απόλαυση της πρώτης φοράς. Το γέλιο, τις συγκινήσεις, τις σκέψεις που σε βάζει να κάνεις. Καταλαβαίνω τους «κυνικούς» που θα ειρωνευτούν (όπως συνήθως) κι αυτό το έργο, κατηγορώντας το για την εξυπνάδα τού concept του «και μόνο…», όμως ας σοβαρευτούμε λιγάκι κι ας το πάρουμε… αλλιώς, με το σκεπτικό του συγκεκριμένου σεναρίου: πώς θα ήταν ένας κόσμος δίχως τα κινηματογραφικά (τουλάχιστον) σενάρια του Ρίτσαρντ Κέρτις; Αν η απάντησή σου συνοδεύεται από ένα σκυθρωπό συναίσθημα, είσαι «ένας από εμάς».

Τι έχουμε στο «Yesterday», λοιπόν; Ένα ειλικρινά εξαιρετικό εύρημα (το οποίο πιστώνεται και στον Τζακ Μπαρθ, που μοιράζεται το credit του story με τον Κέρτις). Ο ήρωας της ταινίας βρίσκεται ξαφνικά (κατόπιν ατυχήματος) σε ένα είδος «παράλληλου σύμπαντος», στο οποίο τα πάντα είναι ίδια με την καθημερινότητα που γνωρίζουμε, όμως απουσιάζουν εντελώς τα τραγούδια των Beatles! Είναι σαν να μην υπήρξαν ποτέ, να μην γράφτηκαν, να μην… αγαπήθηκαν. Ο Τζακ, ένας άσημος τραγουδοποιός που για τα προς το ζην εργάζεται σε supermarket, είναι έτοιμος να εγκαταλείψει κάθε προσπάθεια ν’ αποκτήσει καριέρα ως μουσικός και αυτή η εξωφρενική διαπίστωση σε σχέση με τα… ανύπαρκτα τραγούδια του δημοφιλέστερου βρετανικού συγκροτήματος ever θα του δώσει την ευκαιρία να τεστάρει τις δυνατότητες που θα μπορούσαν να έχουν στο παρόν συνθέσεις όπως αυτή του… «Yesterday». Αρχικά, θα συγκεντρώσει μία λίστα με τα tracks των Beatles που θυμάται πλήρως (και μουσικά και στιχουργικά) κι ύστερα θ’ αρχίσει να τα παίζει μπροστά σε κόσμο για να δει αντιδράσεις, ελπίζοντας να είναι… δημοφιλή (γέλια στο βάθος)!

Φυσικά, υπάρχει και το romantic story. Ο Τζακ ήταν πάντα ερωτευμένος με την Έλι, από την παιδική τους ηλικία κιόλας, όμως ποτέ δεν το παραδέχτηκε, δεν το μοιράστηκε, δεν το εξωτερίκευσε. Η ενήλικη Έλι, πια, είναι η καλύτερή του φίλη, επίδοξη «ατζέντισσά» του, στήριγμα στα όνειρά του. Ίσως να είναι επίσης ερωτευμένη μαζί του, αλλά κι εκείνη δεν τόλμησε να κάνει ποτέ το επόμενο βήμα. Φοβισμένοι από την πιθανότητα της απόρριψης, ο Τζακ και η Έλι είναι τόσο κοντά όλη τους τη ζωή, χωρίς να έχουν γίνει ποτέ «ένα».

Καθώς τα (υποτιθέμενα) τραγούδια του Τζακ αρχίζουν να αναγνωρίζονται ως συνθετικά αριστουργήματα, η μουσική βιομηχανία, ο Τύπος και ο… Εντ Σίραν αγκαλιάζουν το «φαινόμενο» και από αυτό το σημείο το «Yesterday» μετατρέπεται σε μία ανελέητη παρωδία που φανερώνει με απίστευτο κυνισμό τη φτώχεια της σημερινής pop κουλτούρας, της μαζικής και «fast food» κατανάλωσης μουσικών (και όχι μόνο) προϊόντων τα οποία παράγονται σε εταιρικά meetings πολυεθνικών. Η συμμετοχή του Σίραν φαντάζει από αυτοσαρκαστική (μπορεί να έχει τόσο χιούμορ αυτός ο τύπος;) μέχρι και… βλακώδης (το καταστασιακό τον εκθέτει ανεπανόρθωτα) και η σύγκριση ενός σημερινού star της μουσικής βιομηχανίας με το πολυετές χτίσιμο μιας παγκόσμιας και μυθικής καριέρας, η οποία είναι σεβαστή στη μνήμη όλης της ανθρωπότητας μέχρι και σήμερα, αποτελεί το μεγαλύτερο χάρισμα τούτου του φιλμ. Είναι τόσο πολλές οι σκηνές ανθολογίας και οι εκπλήξεις που κρύβει το σενάριο, και ειλικρινά δεν θέλω να προχωρήσω σε spoilers, απλά θα πρέπει να προσθέσω ότι δεν είναι μονάχα το συγκρότημα των Beatles που θα Google-άρει ο Τζακ και δεν θα βρίσκει στο search. Κοινώς, να είστε προετοιμασμένοι για δυνατά γέλια (αρκεί να έχετε και μία στοιχειώδη γνώση περί του κόσμου στον οποίο ζούμε, καθώς και της κουλτούρας του, επίσης…).

Στο βάθος του «Yesterday», όμως, κρύβεται η μαγική ουσία της «συνταγής» του Κέρτις, αυτό που θα κάνει τους θεατές να συγκινηθούν ακόμη περισσότερο κι από το άκουσμα των τραγουδιών των Beatles. Μπορείς να σκεφτείς τη ζωή χωρίς την αγάπη; Και τι μπορεί να σου φέρνει καλύτερα τις αναμνήσεις μιας αγάπης (παλιάς, τελειωμένης ή καινούργιας, μέχρι και μεγάλης σε διάρκεια); Πώς θα ήσουν σαν άνθρωπος χωρίς «εκείνο» το refrain, τη μελωδία που μουρμουρίζεις ενίοτε, τους δίσκους που κρατάς σαν κάτι ιερό ή εκείνους που σου πήρε όταν έφυγε, ακόμη κι εκείνους που πέταξες για να διώξεις από πάνω σου κάθε σύνδεση; Πόσο αγαπάς το… χθες; Και γιατί έχει σημασία να το τιμάς; «Αρκεί να… αγαπάς», είναι η απάντηση της ταινίας (που σκηνοθέτησε μεν ο Ντάνι Μπόιλ, όμως δεν θα μιλούσαμε καν γι’ αυτόν σήμερα αν δεν υπήρχε το σενάριο του Κέρτις). Έτσι κι αλλιώς, επίσης, την ίδια απάντηση είχαν δώσει προ πολλού και οι Beatles. Και ήταν τόσο δυνατό κι αγέραστο το μήνυμά της, που είναι λες και μας έρχεται από το κυριολεκτικό… «yesterday».