του Ηλία Φραγκούλη

Μερικές ταινίες δεν είναι απλά αριστουργηματικές. Γεννιούνται για να μείνουν κλασικές. Η κριτική του «Ραντεβού στον Αέρα» θα μπορούσε να τελειώνει εδώ. Το κείμενο συνεχίζεται μονάχα για τους πιο «περίεργους» και αναποφάσιστους θεατές που μπορεί να βρίσκονται ακόμη… στον αέρα.

«This land was made for you and me», τραγουδά στα opening credits η Σάρον Τζόουνς, ενώ ο φακός ξεδιπλώνει τοπία από διάφορες Πολιτείες της Αμερικής. Τα πλάνα είναι εναέρια. Κάποτε θα τα βλέπαμε ή θα τα αντιμετωπίζαμε ως οπτιμιστικά. Σε τούτη την ταινία, όμως, παίρνουν διαστάσεις αιμοβόρου σαρκασμού. Αντιπροσωπεύουν τον ήρωά μας, ο οποίος αισθάνεται σαν στο σπίτι του μονάχα όταν πετάει. Εκεί, ψηλά στον ουρανό, χαμένος ανάμεσα στα σύννεφα, το απρόσωπο της κάθε αεροσυνοδού και το ουτοπικό όνειρο των δέκα εκατομμυρίων μιλίων στον αέρα. Πιο πολλών κι από την απόσταση που διένυσε ένας αστροναύτης για να φτάσει στο φεγγάρι!

Ο Ράιαν Μπίνγκαμ δεν ξέρει από τι είναι φτιαγμένη η γη που βρίσκεται κάτω από τα πόδια του. Δεν ξέρει γιατί πρέπει να «σχολάει» τον κάθε υπάλληλο που δεν έφταιξε σε κανέναν ή δεν έκανε ποτέ λάθος, μόνο και μόνο επειδή μία ολόκληρη οικονομία καταρρέει. Δεν νοιώθει τίποτα. Δεν έχει σπίτι, δεν έχει οικογένεια, ούτε κάποιον να τον περιμένει στις αφίξεις. Σε μια πιο ρεαλιστική, δική μας πραγματικότητα, ο Ράιαν Μπίνγκαμ έχει ένα θλιβερό διαμέρισμα στην Όμαχα, δύο αδελφές στο Μιλγουόκι, με τις οποίες αποφεύγει να επικοινωνήσει ακόμη και μέσω τηλεφώνου, χιλιάδες ανθρώπους που τον τριγυρίζουν σε κάθε terminal, αλλά… κανέναν δικό του για να τον περιμένει στις αφίξεις. Το motto του για μία πρότυπη ζωή έχει τη μορφή ενός backpack, που για να μην σε βαραίνει πρέπει να μην περιλαμβάνει σχέσεις με άλλους ανθρώπους. Έτσι αποφεύγεις τη δέσμευση, τον πόνο, τους συμβιβασμούς, τα μυστικά, την οργή, την αποτυχία. Το ταξίδι του Ράιαν Μπίνγκαμ σ’ αυτή τη ζωή δεν μπορεί να έχει περιττά βάρη. Μια αποσκευή χειρός του αρκεί για να κινείται πιο άνετα. «The slower we move, the faster we die», λέει παρατηρώντας την ουρά στον έλεγχο του αεροδρομίου. Παραγνωρίζοντας τους κινδύνους που εγκυμονούν σε κάθε στάση…

Για να πάρει μπρος το σενάριο του Τζέισον Ράιτμαν, χρειάζονται μερικά εμπόδια… εδάφους. Μια γυναίκα «σαν εσένα, αλλά με μουνί», μια συνάδελφος που θα… του κόψει τα φτερά, απολύοντας τον κοσμάκη μέσω διαδικτύου, ο επερχόμενος γάμος της αδελφής του, στον οποίο πρέπει να παραστεί. Και, σ’ έναν ευρύτερο κύκλο, η προσγείωση του πάλαι ποτέ «αμερικανικού ονείρου». Σαν σκηνοθέτης, ο Ράιτμαν δείχνει να τα κουμαντάρει όλα αυτά λες κι έχει βάλει τον αυτόματο πιλότο. Σταδιακά, όμως, συνειδητοποιείς την επιδέξια τέχνη του σε όλα τα επίπεδα. Χωρίς φιγούρες και υπερβολές στο στυλιζάρισμα της εικόνας, με ολοκληρωμένη άποψη στην σκιαγράφηση χαρακτήρων, τις αλά ντοκουμέντο ενθέσεις πραγματικά απολυμένων κοινών θνητών ανάμεσα στο καστ, το ξεγλίστρημα από τις αναταράξεις γνώριμων κλισέ στην ιστορία. Τα πάντα ενορχηστρωμένα με τη φινέτσα του κλασικού Χόλιγουντ, την τέχνη του ψυχαγωγείν, σε ένα αρμονικό πάντρεμα με τη… σφαλιάρα της πραγματικότητας. Το «Ραντεβού στον Αέρα» έχει τ’ αρχίδια να πετυχαίνει κάτι σπάνιο, αν όχι μοναδικό: γραπώνει το timing των καταστάσεων εκεί έξω, το μετατρέπει σε κινηματογραφικό συστατικό και, με μία αγγιχτική φυσικότητα στις ερμηνείες, σε παρασύρει μέσα σ’ ένα τραγικό κοινωνικό σχόλιο, με το άλλοθι (ή την επικάλυψη αν προτιμάς) του… εκ του ασφαλούς είδους της ρομαντικής κωμωδίας!

Αν έβαζα μονάχα μία ταινία στις αποσκευές μου για φέτος, δεν νομίζω πως θα έβρισκα κάτι τελειότερο από το «Ραντεβού στον Αέρα».