του Δημήτρη Δημητρακόπουλου

Σίγουρα η ιδέα της ταινίας δεν προϊδεάζει για μια feelgood, διασκεδαστική προβολή, ούτε σε προετοιμάζει για την πιο ανάλαφρη ταινία του καλοκαιριού κάτω από τα αστέρια. Παρ’ όλα αυτά, προς τιμήν του, ο Σεσκ Γκάι καταφέρνει να μην αφήσει το θέμα του να βαρύνει υπέρμετρα ή να παρασυρθεί σε ακραίες (μελο)δραματικές περιοχές παρά, αντιθέτως, να βρει εκείνα τα στοιχεία που θα προδώσουν έναν απρόσμενα εύθυμο τόνο στην ιστορία του και θα αποκαλύψουν τις γνήσια συγκινητικές προοπτικές της αφήγησης εκεί που το περιμένεις λιγότερο.

Γιατί ουσιαστικά το «Truman» είναι μια ταινία για δύο φίλους που αποφασίζουν να περάσουν μαζί τέσσερις τελευταίες κοινές μέρες. Αυτό είναι το πραγματικό πλαίσιο πάνω στο οποίο δομείται ολόκληρο το εγχείρημα και μέσα από αυτό πηγάζουν όλες οι υπόλοιπες διαστάσεις της αφήγησης. Ο ίδιος ο άρρωστος πρωταγωνιστής, εξάλλου, αρνείται να ακολουθήσει τις ενδεδειγμένες θεραπείες που μαθηματικά θα οδηγήσουν στο πιο μίζερο κομμάτι της ζωής του και ο σκηνοθέτης φαίνεται να ακολουθεί και στην αφήγηση το ίδιο ακριβώς μοτίβο. Ειρωνικά, τον βάζει ακόμα και να ενδιαφέρεται για το… υπόλοιπο της ζωής τού σκύλου του, ο οποίος χαρίζει και το όνομά του στην ταινία, τη στιγμή που ούτε το τετράποδο φαίνεται να έχει ιδιαίτερο μέλλον ζωής μπροστά του αλλά ούτε και ο ίδιος δείχνει να έχει κλείσει όλες τις προσωπικές του εκκρεμότητες.

Αυτές οι εκκρεμότητες είναι που προσδίδουν τις πιο γλυκόπικρες πινελιές της ταινίας. Ο τρόπος που ο κόσμος αντιμετωπίζει τον Χουλιάν («Μυρίζουν τον θάνατο και, μετά, δεν ξέρουν τι να πουν», ομολογεί σε μια από τις πιο χαρακτηριστικές ατάκες της ταινίας), τα βλέμματα των παλιών γνωστών στις τυχαίες συναντήσεις και ο απρόσμενος τρόπος που εξελίσσονται αυτές κάθε φορά, τα δακρύβρεχτα συλλυπητήρια του αφεντικού του στο θέατρο (τα οποία ισοδυναμούν με… απόλυση) αλλά και μια με το ζόρι… αυθόρμητη συνάντηση με τον γιο του στο Άμστερνταμ, αποκαλύπτουν σταδιακά έναν άνθρωπο που ναι, μεν, έχει αποδεχτεί ότι θα «φύγει» αλλά όχι πριν αποφασίσει ο ίδιος την τελική του εικόνα και τον τρόπο που οι υπόλοιποι θα τον θυμούνται. Η σκηνή στην οποία ο Χουλιάν ετοιμάζεται να οργανώσει την ίδια του την κηδεία είναι παραδόξως η πιο αστεία αλλά και ταυτόχρονα η πιο συγκινητική στιγμή της ταινίας, μαζί με εκείνη όπου λαμβάνει μία ετεροχρονισμένη πληροφορία σχετικά με τον γιο του, η οποία βάζει σε ένα ολόκληρο νέο συναισθηματικό πλαίσιο μια προηγούμενη σκηνή. Όλα αυτά δημιουργούν μια αφηγηματική γραμμή που μπορεί να παραείναι γνώριμη ή αναμενόμενη στο σύνολό της, όμως σθεναρά αντιστέκεται να παραδοθεί στον φτηνό συναισθηματισμό, διατηρώντας την προσοχή της στην ουσία των πραγμάτων.

Ισχυρά χαρτιά σε αυτή την προσέγγιση αποδεικνύονται τόσο ο έμπειρος Ρικάρντο Νταρίν (γνώριμη αργεντίνικη φάτσα, που εδώ κλείνει το μάτι στους θαυμαστές του, υποδυόμενος έναν Αργεντίνο ηθοποιό που έκανε επιτυχία στην Ισπανία) όσο και ο περισσότερο εκφραστικός Χαβιέρ Κάμαρα, οι οποίοι αρνούνται να προσφύγουν σε ερμηνευτικά δραματικά κλισέ για να κάνουν αληθινούς τους ήρωές τους. Ο Χουλιάν του πρώτου δεν είναι καν το δείγμα συμπαθητικού χαρακτήρα και η συμπεριφορά του επί της οθόνης δικαιολογεί τη δύστροπη φήμη που έχει ο ήρωάς του. Ο Τομάς του Κάμαρα, από την άλλη, είναι σαφώς πιο χαμηλών τόνων, με ένα δικό του προσωπικό βάρος στους ώμους, που η ταινία δεν ενδιαφέρεται ορθά να εξερευνήσει, προσφέροντας ένα απαραίτητο ηθικό αντίβαρο που αρνείται να εκδηλωθεί με ευκολία, παρά μόνο προς το τέλος, σε μία στιγμή κυριολεκτικής και συναισθηματικής γύμνιας.

Ο Γκάι παίζει με τη δικαιολογημένη άβολη αλήθεια της σχέσης αυτών των δύο ανδρών, αφήνει όμως το ειλικρινές ενδιαφέρον τού ενός για τον άλλο να βάλει στην άκρη όλες τις διαφορές τους και να εστιάσει στην πραγματική τους φιλία. Οι δε γυναικείοι χαρακτήρες της ταινίας δεν λαμβάνουν καν υποτυπώδη ανάπτυξη, παρά βοηθούν μόνο διαδικαστικά στην εξέλιξη της ιστορίας, γιατί η αφήγηση λίγα περιθώρια αφήνει σε κάποιον τρίτο να παρεισφρήσει σε αυτήν. Εκτός από τον ίδιο τον Τρούμαν, ο οποίος, τελικά, είναι αυτή η ιστορία, ακόμα κι αν το κλείσιμο του φιλμ παρουσιάζει εξαιτίας του μια melo διαρροή που μέχρι τότε με επιτυχία είχε αποφευχθεί.