του Ηλία Φραγκούλη

Πέντε τελειόφοιτοι συγκάτοικοι δέχονται στο τραπέζι τους έναν απρόσκλητο επισκέπτη που είχε την καλοσύνη να μεταφέρει ως το σπίτι ένα μέλος της παρέας, κατά τη διάρκεια μιας βροχερής νύχτας. Πάνω στην κουβέντα, οι πέντε φίλοι συνειδητοποιούν ότι έβαλαν μέσα στο σπίτι τους έναν πρώην πεζοναύτη, οπαδό της άκρας δεξιάς, ο οποίος πιστεύει πως ο Χίτλερ δεν σκότωσε κανέναν Εβραίο και άλλα παρόμοια ανατριχιαστικά! Εξαιτίας της παρουσίας μαχαιριών στο τραπέζι, η συζήτηση παρεκτρέπεται και ο άγνωστος δολοφονείται. Σαφής περίπτωση αυτοάμυνας, αλλά ποιος πείθει την αστυνομία; Για να αποφύγουν τις συνέπειες από το Νόμο, αποφασίζουν να αποσιωπήσουν το γεγονός και να θάψουν το πτώμα στην πίσω αυλή, φυτεύοντας επιπλέον και μία τοματιά! Το αρχικό σοκ, όμως, ακολουθείται από ένα αίσθημα απόδοσης δικαιοσύνης! Μετά από μια σειρά «συμβουλίων», η φιλελεύθερη πλειοψηφία αποφασίζει να καθιερώσει τη διοργάνωση δείπνου, μια φορά την εβδομάδα, με καλεσμένους εκπροσώπους της συντηρητικής κοινωνίας, έμμεσα επικίνδυνους για το μέλλον όλων μας. Φυσικά, το δείπνο συνοδεύεται από μία τελευταία πρόποση με κρασί και… αρσενικό.

Υπάρχουν πολλοί λόγοι για να ενθουσιαστεί κανείς μ’ αυτή την ταινία. Αναλογιστείτε: γυρίστηκε μέσα σε 18 μέρες, με κόστος 500.000 δολάρια και πρόκειται για σκηνοθετικό ντεμπούτο! Η Στέισι Τάιτλ, με μία διάθεση να γυρίσει το «Αρσενικό και Παλιά Δαντέλα» (1944) ως πολιτικό σχόλιο για τα ‘90s, έφερε εις πέρας μία αξιομνημόνευτα προκλητική ταινία που… βάζει ιδέες στο κοινό. Κι αν δεν έχετε σκοπό να εγκληματίσετε για το καλό του κόσμου (!), τουλάχιστον θα έχετε ένα έναυσμα για πολύ εποικοδομητικούς διαλόγους, έστω κι αν γνωρίζετε εξαρχής ότι αυτοί δεν οδηγούν πουθενά. Το «Καλή Όρεξη και… Αντίο» σημαίνει το τέλος του πολιτικού διαλόγου. Η Τάιτλ, με ένα πανούργο σενάριο στα χέρια της, χρίζει την πενταμελή παρέα της (με εμφανείς συγγένειες από τη «Μεγάλη Ανατριχίλα» του 1983) σε μικρογραφία «άρχουσας τάξης», η οποία μετατρέπει ένα τραπέζι σε λαϊκό δικαστήριο για να δικαιώσει με την πιο ακραία τιμωρία τον φιλελευθερισμό! Μη γελάτε ακόμα, γιατί η θέση σας είναι δύσκολη.

Το σκηνοθετικό «trick» της Τάιτλ σας δίνει δύο επιλογές. Οι ήρωες της ταινίας έχουν στραμμένο το βλέμμα τους πάνω σ’ ένα ευρυγώνιο υποκειμενικό πλάνο. Πάνω στο υποψήφιο θύμα ή – αν το θέσουμε πιο άμεσα – πάνω σας! Αν ανήκετε στους ιδεολογικά επικίνδυνους, θα νιώσετε έναν κόμπο στο λαιμό… Ποιος είναι ο εναλλακτικός ρόλος σας; Η Τζέιντ, ο Πιτ, η Πόλι, ο Μαρκ και ο Λουκ ζητάνε τη συγκατάθεσή σας. Ένα θετικό νεύμα. Την καταδικαστική ψήφο των ενόρκων / θεατών. Οδηγούν τη σκέψη σας στα όρια και λυτρώνουν με τις πράξεις τους το μένος που κρύβετε μέσα σας. Όταν ένας Αμερικανός νεοναζί αγροίκος καρφώνεται θανάσιμα μ’ ένα μαχαίρι στην πλάτη, όταν ένας παχύσαρκος ιερέας αφήνει την τελευταία του πνοή με την πίστη ότι «η ομοφυλοφιλία είναι μία φρικτή ασθένεια και το AIDS η θεραπεία της», τότε ως θεατής και ως πολίτης δεν έχεις παρά να… χειροκροτήσεις. Τι μπορεί να συμβεί, όμως, όταν μία ανήλικη μαθήτρια «δικάζεται» γιατί ξεκίνησε εκστρατεία κατά του μαθήματος της σεξουαλικής διαπαιδαγώγησης στα δημόσια σχολεία; Πώς ορίζεται η έννοια της δημοκρατίας και ποια «δημοκρατία» έχει το αλάνθαστο δικαίωμα να εγκληματεί εν λευκώ, μετατρέποντας την ελευθεριότητα σε θανάσιμο σαρκασμό; Μοιραία, ακόμα και στα καλά, πάντα υπάρχει μια παγίδα που δημιουργεί άλυτα προβλήματα…

Το σενάριο του Νταν Ρόουζεν, έτοιμο για θεατρικό ανέβασμα, είναι ένας κεραυνός που δεν χτυπά μόνο τα κακώς κείμενα της κοινωνικής «αφασίας», αλλά κοντράρεται επίπονα και με τους χαρακτήρες που μετατρέπει σε ήρωες – εξαγνιστές. Η ηθική ικανοποίηση βαραίνει σχεδόν όσο και οι ενοχές, σ’ αυτό το πολιτικό debate που ξεκινά ως ένα διασκεδαστικό ανέκδοτο, για να πάρει πολύ επικίνδυνες τροπές. Η Τάιτλ, χάνοντας στο ελάχιστο το ενδιαφέρον και τον ρυθμό της ταινίας, στήνει με βιτριολικό χιούμορ τον «Μυστικό Δείπνο» μιας εποχής που βρίσκεται στο χείλος του γκρεμού και μας «σερβίρει» στο πιάτο μία από τις πιο αμαρτωλές γεύσεις της χρονιάς. Μια ταινία που θα συζητηθεί, θα ενοχλήσει ή θα προκαλέσει το αβίαστο γέλιο και θα ξεχαστεί (;) σαν όνειρο απατηλό. Και για να ευλογήσουμε τα γένια μας, μία ταινία που βρήκε διανομέα στη χώρα μας μετά την ενθουσιώδους αποδοχής πρεμιέρα της στις περσινές Νύχτες Πρεμιέρας. Βοn appétit και… που πουλάνε αρσενικό;