του Ηλία Φραγκούλη

Ένα απόσπασμα από τη «Γένεση», το πρώτο βιβλίο της Αγίας Γραφής, ανοίγει το φιλμ και δίνει το στίγμα της πολυαναμενόμενης τρίτης ταινίας του Ντάρεν Αρονόφσκι. Η πτώση του Αδάμ και της Εύας προς τη θνητότητα και το μυστήριο του «δέντρου της ζωής». Ακολουθούν οι αποσπασματικές συστάσεις σε τρία παράλληλα σύμπαντα. Ένας κατακτητής από την Ισπανία του 16ου αιώνα υπόσχεται στη βασίλισσα Ισαβέλλα να βρει αυτό το δέντρο, παίρνοντας μαζί του τη μελλοντική τους βέρα. «Φόρα την όταν βρεις την Εδέμ. Κι όταν γυρίσεις, θα είμαι η Εύα σου. Μαζί θα ζήσουμε παντοτινά…», είναι τα λόγια εκείνης που θα τον συντροφεύουν ενάντια στο θάνατο, καθώς πολεμά τους ιθαγενείς της Κεντρικής Αμερικής. Μεταπηδώντας στις ΗΠΑ του σήμερα, ένας επιστήμονας βρίσκεται σε αγώνα με το χρόνο, καθώς αποπειράται να βρει μία θεραπεία κατά του καρκίνου, προτού η σύζυγός του αφήσει τούτο τον κόσμο. Και κάπου εκεί, ψηλά, σ’ ένα μακρινό μέλλον, ένας άνθρωπος ανασκαλίζει αναμνήσεις αυτής της σχέσης, της ίδιας ασθένειας, της ίδιας αγωνίας, με το ίδιο ερωτικό καρδιοχτύπι, μέσα στο νεφέλωμα που περιβάλλει ένα άστρο που πεθαίνει! Με λίγα λόγια, η «Πηγή της Ζωής» δεν είναι το εργάκι που ψάχνατε για να διασκεδάσετε δύο ωρίτσες μέσα στο weekend…

Με μία από τις πιο επεισοδιακές πορείες παρασκηνίων και γυρισμάτων των τελευταίων ετών στο Χόλιγουντ, κατακρεουργημένο από την πλειοψηφία της κριτικής παγκοσμίως και τόσο συγγενικά αλλόκοτο όσο το κιουμπρικό «2001» (μέγα κομπλιμέντο αυτό), το φιλμ του Αρονόφσκι κρύβει μέσα του δύο από τα μεγαλύτερα μυστήρια της ζωής: τον έρωτα και το θάνατο. Κρίνει τις ομοιότητές τους με γνώμονα το χρόνο. Την αθανασία. Ή το αντίστροφό της. Μπορεί μια αγάπη να ζει αιώνια; Μπορεί το ίδιο να επιτύχει και η ανθρώπινη ψυχή; Κι αν όλα μέσα μας τελειώνουν, τι γίνεται μετά το θάνατο; Ξαναγεννιόμαστε; Μέσα από τους καρπούς των δέντρων που κουβαλάνε στοιχεία από τη γη / σώμα μας; Ή ακόμη και μέσα από τ’ αστέρια που εκρήγνυνται στο γαλαξιακό κενό, δίνοντας την ίδια στιγμή ζωή σε άλλα, καινούργια, που θα φωτίζουν με υγεία τη δική μας πορεία στην ανθρωπότητα;

Το ξέρει ο Αρονόφσκι πως απάντηση δεν μπορεί να δώσει με την ταινία του, είναι προφανές. Δεν μπορείς να απαιτείς από ένα φιλμ να λύσει τα μυστήρια του σύμπαντος. Μπορείς, όμως, να απαιτείς από μια μερίδα κοινού να εισχωρήσει σε τούτο το αφηγηματικό «νεφέλωμα» και να τολμήσει να βρει το σέβας, υπό την προϋπόθεση να έχει μία βιωμένη εμπειρία των δύο συντεταγμένων της «Πηγής της Ζωής». Να έχει αγαπήσει σχεδόν… θανάσιμα ή να έχει έρθει τόσο κοντά στο θάνατο που να το θυμάται σαν χρέος ζωής. Οι υπόλοιποι, μάλλον με χλεύη θ’ αντιμετωπίσουν το πείραμα, παρόμοια μ’ εκείνη που τονίζει ο Αρονόφσκι προς τον φαρισαϊσμό της θρησκευτικής Πίστης, χρησιμοποιώντας το ακραίο παράδειγμα της Ιεράς Εξέτασης, η οποία αποκαλεί το ανθρώπινο σώμα «φυλακή» και το θάνατο «απελευθερωτή της ψυχής». Αμήν!

Σαν ένα puzzle εσωτερικό που κάποιος τόλμησε να μετατρέψει σε extravagant υπαρξιακό δοκίμιο, η «Πηγή της Ζωής» συνοψίζεται μέσα από την επαναλαμβανόμενη ατάκα της ετοιμοθάνατης Ίζι: «Τέλειωσέ το!». Εκείνη εννοεί το βιβλίο της, που χρειάζεται ένα τελευταίο κεφάλαιο. Ο Αρονόφσκι, πάλι, εννοεί εσένα. Και περιμένει από εσένα να το ψάξεις για πολύ καιρό αφού δεις το φιλμ. Για μία αιωνιότητα. Ή ως τη στιγμή που η μεγαλύτερη «ασθένεια» αυτού του κόσμου ζητήσει και τη δική σου ψυχή…