του Νίκου Παλάτου

Τρίτη φορά, μέσα σε λιγότερο από δέκα χρόνια, που το ομότιτλο βιβλίο του Ολλανδού συγγραφέα Χέρμαν Κοχ, από το 2009, μεταφέρεται στον κινηματογράφο. Εάν αυτό σημαίνει πως καμία από τις δύο προηγούμενες ταινίες, του 2013 και 2014 (ολλανδική και ιταλική παραγωγή, αντίστοιχα), δεν ενθουσίασαν με αποτέλεσμα να υπάρχει έδαφος για εκ νέου πειραματισμούς πάνω στο ίδιο θέμα, τότε πρέπει να περιμένουμε και… τέταρτο φιλμ βασισμένο στο ίδιο μυθιστόρημα, καθώς ούτε τούτη η αμερικάνικη εκδοχή σηκώνει πανηγυρισμούς.

Ο καθηγητής Ιστορίας σε λύκειο Πολ και η γυναίκα του, Κλερ, ετοιμάζονται να συναντήσουν τον Γερουσιαστή αδελφό του, ονόματι Σταν, επίσης μετά της συζύγου του, Κέιτλιν. Οι σχέσεις των δύο εξ αίματος συγγενών δεν είναι οι καλύτερες δυνατές, με τον Πολ να δείχνει φανερά πως δεν έχει καμία διάθεση να παρευρεθεί στο δείπνο στο οποίο είναι καλεσμένοι. Κάτι η επιθυμία της γυναίκας του, καθώς το εστιατόριο στο οποίο πρόκειται να δειπνήσουν έχει αναμονή μηνών για να κλείσει κάποιος τραπέζι, κάτι η σοβαρότητα του θέματος που πρόκειται να συζητηθεί, και κάμπτονται οι αντιστάσεις του. Τα παιδιά των δύο ζευγαριών έχουν μπλέξει σε ένα έγκλημα που έχει να κάνει με μία άστεγη γυναίκα, η οποία είχε βρει καταφύγιο σε τραπεζικό θάλαμο ανάληψης μετρητών. Οι πράξεις τους έχουν καταγραφεί από την κάμερα ασφαλείας, κάτι το οποίο όχι μόνο τους απειλεί με φυλάκιση, αλλά θέτει σε κίνδυνο την πολλά υποσχόμενη πολιτική καριέρα του Σταν.

Ένα φιλμ με το οποίο θα μπορούσε εύκολα να συγκριθεί «Το Δείπνο» είναι «Ο Θεός της Σφαγής» (2011): δύο παντρεμένα ζευγάρια, ένα πρόβλημα που αφορά τα παιδιά τους, ένας κλειστός χώρος. Η διαφορά είναι πως σε αντίθεση με τον Ρομάν Πολάνσκι, που κρατούσε τη δράση (ή έστω την… απουσία αυτής) αποκλειστικά εντός ενός δωματίου, πετυχαίνοντας όμως ένα παραδόξως συμπαθές (προσωπική γνώμη) αποτέλεσμα, ο Μόβερμαν, θέλοντας ίσως να αποφύγει τον σκόπελο της άκρατης θεατρικότητας, το ρίχνει στα flashback. Μέσω συνεχόμενων τέτοιων μαθαίνουμε τι ακριβώς έχουν κάνει τα τέκνα των δύο ζευγαριών, αλλά όχι μόνο αυτό, καθώς κρίνεται σκόπιμο μέσω ατελείωτων αναδρομών στο παρελθόν (ακόμα και από τα παιδικά χρόνια των αδελφών) να εξεταστούν όλες οι παράμετροι των κακών τους σχέσεων, σε κάτι που μοιάζει με ψυχολογικό οικογενειακό δράμα – πλην όμως εντελώς άτσαλου τύπου και διόλου ουσιαστικού. Η σεκάνς που θέλει τους δυο τους να επισκέπτονται το μνημείο του Αμερικάνικου Εμφυλίου στο Γκέτισμπεργκ (περίοδος η οποία αποτελεί αντικείμενο μεγάλου ενδιαφέροντος για τον ιστορικό Πολ) θα δοκιμάσει τις αντοχές πολλών θεατών, ενώ έτσι κι αλλιώς εγείρει σημαντικά ερωτήματα σχετικά με τη χρησιμότητά της.

Οι σκηνές που η ταινία διαδραματίζεται εντός του εστιατορίου, με τους τέσσερις συνδαιτημόνες καθισμένους γύρω από το ίδιο τραπέζι, λειτουργούν σαφώς καλύτερα, καθώς δείχνουν ότι υπάρχει ένας κάποιος στόχος, έστω. Βέβαια, κι αυτός αργεί χαρακτηριστικά να τεθεί πραγματικά επί τάπητος, καθώς το άκουσμα ατακών του στιλ «Απόψε θα μιλήσουμε για τα πάντα, χωρίς να κρύψουμε τίποτα», σπάνια οδηγεί σε μια στοιχειώδη εξέλιξη. Πότε η υπεύθυνη του πολιτικού γραφείου του Σταν πρέπει να διακόψει διότι υπάρχει επείγον τηλεφώνημα, πότε θα διακόψει ο ένας τον άλλον μιας και η ένταση είναι διάχυτη στο δείπνο, πότε θα αναγκαστούν να σταματήσουν την προσπάθεια επίτευξης ουσιαστικού διαλόγου εξαιτίας της ιεροτελεστίας του σερβιρίσματος των εκλεκτών εδεσμάτων. Αυτό το τελευταίο έχει γούστο, πάντως, χάρη στον Μάικλ Τσέρνους, ο οποίος υποδύεται με ιδιαίτερο μπρίο τον αγχωμένο αλλά και τσαχπίνη maître που επιμένει να εξηγεί τα πάντα για τα πιάτα του εστιατορίου.

Ένα άλλο σημαντικότατο πρόβλημα του φιλμ είναι πως ο Μόβερμαν επιλέγει να διηγηθεί την ιστορία μέσω του χαρακτήρα του Στιβ Κούγκαν (δηλαδή του Πολ), ήρωα που γίνεται φανερό πως αντιμετωπίζει μια σειρά ψυχολογικών προβλημάτων, τα οποία τον έχουν καταστήσει διανοητικά ασταθή, δίνοντας εύλογα τον ανάλογο τόνο στην ταινία, μιας και έχει αναλάβει τον ρόλο του αφηγητή. Κάπως έτσι, το όλο πράγμα εκτροχιάζεται, αφού το επιθυμητό σχόλιο πάνω στην υποκρισία της συμπεριφοράς των γονιών, η οποία συχνά καθρεφτίζεται και σε αυτήν των παιδιών τους, υποβαθμίζεται εξαιτίας των αχρείαστων μαθημάτων αμερικανικής ιστορίας, καθώς και της άτυπης, δήθεν μελέτης μιας ψυχικά διαταραγμένης υγείας.