του Ηλία Φραγκούλη

Η πέμπτη ταινία μεγάλου μήκους του Άγγελου Φραντζή (μετά το «Σύμπτωμα», ένα «πειραματικό» χάος από το 2015) μας παρουσιάζει μια «επανατοποθέτηση» του σκηνοθέτη στο πλαίσιο της παραδοσιακής κινηματογραφικής αφήγησης (ευτυχώς!), με το «Ακίνητο Ποτάμι» να πετυχαίνει σε μεγάλο βαθμό τους στόχους του, παρά τις απαιτήσεις μιας τόσο υπερφιλόδοξης παραγωγής. Με άλλα λόγια, ο Φραντζής κάνει ένα έργο που μέχρι και τη «ρετσινιά» του χαρακτηρισμού «ελληνική ταινία» αποτινάσσει από πάνω του!

Ο Πέτρος και η Άννα ζουν εδώ και λίγο καιρό σε μια βιομηχανική πόλη της Σιβηρίας, με εκείνον να ανήκει σε ομάδα μηχανικών που αναζητούν λύσεις για την αποφυγή οικολογικής καταστροφής σε παραπλήσιο ποταμό. Η Άννα περνά τις ώρες της τριγυρίζοντας στην περιοχή, βγάζοντας φωτογραφίες, εξερευνώντας το τοπίο και τη φύση. Μια ξαφνική αδιαθεσία της φανερώνει ότι είναι έγκυος, όμως η έναρξη της κύησης τοποθετείται σε ένα διάστημα στο οποίο δεν είχαν κάνει σεξ. Η Άννα έχει αναφερθεί σε ένα σεξουαλικό όνειρο που είχε, και σε μια επίσκεψη στο σπίτι της γυναίκας που της διδάσκει τη ρωσική γλώσσα θα δει μια φωτογραφία του άνδρα που ονειρεύτηκε! Ο Πέτρος θα υποψιαστεί ότι πρόκειται περί απιστίας και θα της προτείνει την έκτρωση, εκείνη θα το σκεφτεί, αλλά μια ντόπια ομάδα φανατικών θρησκόληπτων θα την παρασύρει στην ιδέα του «θαύματος» που συντελέστηκε μέσα της και η Άννα θα αποφασίσει να κρατήσει το παιδί σαν «δώρο Θεού». Η κρίση στη σχέση του ζευγαριού μάλλον δεν έχει γυρισμό…

Πολιτικές ισορροπίες, συγκρούσεις επιστημονικής βάσης, οικολογία, θρησκεία (και σκοταδισμός), μεταφυσική, τοπικές παραδόσεις και ήθη, συντροφικά δεσμά και υπαρξιακά προβλήματα, είναι πολλά τα layers του σεναρίου των Φραντζή και Σπύρου Κρίμπαλη, το οποίο ο σκηνοθέτης χειρίζεται με διάθεση μυστηρίου και σασπένς, «σπάζοντάς» το με έντονες δραματικές συγκρούσεις σχεσεακής θεματολογίας. Πέραν των αμφιβολιών και της εμπιστοσύνης σε δεσμούς αγάπης, ο Φραντζής τολμάει να φτάσει το στοιχείο της Πίστης μέχρι τα θρησκευτικά λημέρια μιας κοινωνίας που ζει με μη ορθολογιστικές παραδόσεις, κρίνοντας χωρίς βαριές «κορόνες» την ανθρώπινη ανάγκη για τη σωτηρία. Έχει γίνει καλό repérage, το φυσικό σκηνικό προσθέτει πολλά ως επιπλέον «πρωταγωνιστής» στο φιλμ, αλλά η μεγάλη φυσική δύναμη εδώ προκύπτει να είναι η Κάτια Γκουλιώνη, η οποία εξελίσσεται (σταθερά) σε σημαντική φιγούρα για το ελληνικό σινεμά του σήμερα. Έχει ρόλο για να πατήσει πάνω του, ελέγχει τις διακυμάνσεις της ηρωίδας που υποδύεται, ανεβάζει (αρκετά, όπως στην «Δεν έχω να πω κάτι» σπαρακτική έκρηξη της Άννας) και κατεβάζει σωστά τους τόνους της κατά στιγμές, φέρνοντας εις πέρας ίσως την πιο απαιτητική αποστολή του «Ακίνητου Ποταμιού». Ο Ανδρέας Κωνσταντίνου είναι (όπως συνήθως) ένας καλός ερμηνευτής, απλά στην παρούσα περίπτωση δεν μου έδωσε την εντύπωση πως επρόκειτο για λειτουργικό casting. Ο χαρακτήρας του Πέτρου απαιτούσε τη δημιουργία μιας κάποιας αντίθεσης, μια πιο στιβαρή ανδρική παρουσία (σαν physique, κυρίως), που σχεδόν κρυφά θα «κάλυπτε» στο εσωτερικό της τα ευάλωτα χαρακτηριστικά του ήρωα, ο οποίος μοιραία μετατρέπεται σε παρατηρητής της εξέλιξης της ιστορίας, αδύναμος να ελέγξει την Άννα (άπαξ και εκείνη παγιδεύεται στην «παραμύθα» τής θρησκευτικής προφητείας του ερχομού «Της»).

Αναμενόμενο (λόγω του όγκου των θεμάτων του σεναρίου) ή όχι, αν και η αφήγηση του «Ακίνητου Ποταμιού» κρατά αμείωτο το ενδιαφέρον (δίχως να βλάπτεται από τη μεγάλη διάρκεια), το «φινάλε» της ταινίας βρίσκει τον Φραντζή αμήχανο, ίσως και δειλό ακόμη, στο να επιλέξει ένα ουσιαστικό κλείσιμο «λογαριασμών» με ρίσκα, ακριβώς όπως (θα) το άξιζε το βάρος της όλης προσπάθειας (από την παραγωγή και το σύνολο των συντελεστών). Ακόμη κι αν σε εκείνη την περίπτωση το έργο κατέληγε σε μια κορύφωση… φιάσκο, θα λέγαμε πως ο δημιουργός της ταινίας υπήρξε τολμηρός και υποστήριξε αυτό που πίστευε. Ακόμη και με την τωρινή κατάληξη της ιστορίας, όμως, δεν παύει να στέκει σαν ένα φωτεινό παράδειγμα μέσα στη μιζέρια και τη δίχως όραμα αντίληψη των Ελλήνων σκηνοθετών. Ο Φραντζής έχασε πολύτιμο χρόνο (από το 2005 περιμέναμε…) μέσα από «καλλιτεχνικές» αναζητήσεις, ενώ μπορούσε να έχει καλύτερη εξέλιξη. Ας είναι αυτό το πρώτο μεγάλο βήμα προς πιο σημαντικά πράγματα.