του Νίκου Παλάτου

Σύμφωνα με τη λογική που είχε επικρατήσει στη χώρα μας κάμποσα χρόνια πριν, ο «Νοέμβρης»… δεν θα έπρεπε να διανεμηθεί στους ελληνικούς κινηματογράφους! Στα 1996, η χολιγουντιανή περιπέτεια «Executive Decision» είχε κριθεί «ακατάλληλη» για διανομή στα σινεμά μας, καθώς στο ξεκίνημά της παρουσίαζε ομάδα «αδίστακτων τρομοκρατών», οι οποίοι είχαν αποφασίσει να προβούν σε αεροπειρατεία ενός Boeing 747 με κατεύθυνση προς Γουόσινγκτον, να επιβιβάζονται σ’ αυτό από το αεροδρόμιο του… Ελληνικού (σε μία άκρως χαριτωμένη λεπτομέρεια, μάλιστα, ένας εξ αυτών έκρυβε το όπλο του σε φύλλο της εφημερίδας ΤΟ ΒΗΜΑ!). Η ελληνική εμπλοκή σε ένα ολότελα μυθοπλαστικό σενάριο είχε θεωρηθεί άκρως προσβλητική για τη χώρα, οπότε υπό τον φόβο πιθανών αντιδράσεων (;), το μπλοκμπαστερικών προδιαγραφών φιλμ της Warner Bros. πήρε την ετικέτα… straight to DVD.

Τα θυμήθηκα όλα αυτά διότι η εναρκτήρια σεκάνς του «Νοέμβρη» είναι ικανή να στείλει κόσμο στα κάγκελα. Το διόλου μυθοπλαστικό σενάριο του φιλμ, παίρνει ως δεδομένη τη φήμη που αναπτύχθηκε μετά τα τρομοκρατικά χτυπήματα του Παρισιού, πως ο εγκέφαλος των επιθέσεων πέρασε από την Αθήνα, ευρισκόμενος καθ’ οδόν για Βέλγιο και Γαλλία, αφήνοντας να εννοηθεί πως η αποτυχημένη επιχείρηση σύλληψής του από την Ελληνική Αστυνομία στάθηκε ως η βασική αιτία του αιματοκυλίσματος στη γαλλική πρωτεύουσα! Για να είμαι ειλικρινής, δεν αισθάνθηκα διόλου άβολα ή προσβεβλημένος από το δίχως αποτέλεσμα αστυνομικό ανθρωποκυνηγητό εντός και πέριξ της Βαρβακείου Αγοράς, μιας και εξέλαβα την όλη φάση των αθηναϊκών γυρισμάτων σαν μια πρώτης τάξεως ευκαιρία των παραγωγών να δώσουν στο φιλμ έναν κάπως πιο «εξωτικό» τόνο (αφήνοντας άνευ σχολιασμού τις πιθανές συγκρίσεις με το «Zero Dark Thirty», διότι ελλοχεύει ο κίνδυνος λιθοβολισμού). Σε δεύτερη ανάγνωση, βέβαια, η συγκεκριμένη σεκάνς μπορεί με άνεση να ενταχθεί στο γενικότερο tricolore πατριωτικό πλαίσιο που πρεσβεύει ο «Νοέμβρης»: για όλα φταίνε οι άλλοι, αφού εμείς τα κάνουμε όλα σωστά!

Η έλλειψη αυτοκριτικής, η πλήρης απουσία ενδιαφέροντος για μια κάποια ανάλυση των αιτιών των χτυπημάτων, καθώς και η ανυπαρξία της «απέναντι» πλευράς, αφενός δίνουν στο έργο ένα ολοκληρωτικό docudrama ύφος, αφετέρου αφαιρούν (εν τη γεννέση της) την οποιαδήποτε δυνατότητα δημιουργίας πλοκής. Το μόνο που ενδιαφέρει εδώ είναι η όσο το δυνατόν πιο πειστική καταγραφή της γιγαντιαίας αστυνομικής επιχείρησης που ακολούθησε του μακελειού, σχεδόν αδιαφορώντας για τα υπόλοιπα συστατικά μιας κινηματογραφικής ταινίας. Υπό αυτό το πρίσμα, η σύγκριση με το παρόμοιας λογικής «Η Μέρα των Ηρώων» (2016), θέτει το φιλμ στο περιθώριο του genre, όχι από πλευράς ιδεολογίας (στο ίδιο μήκος κύματος κινούνται και οι δύο ταινίες, άλλωστε), αλλά από πλευράς ψυχαγωγίας στο πλαίσιο του είδους της αστυνομικής περιπέτειας. Ο Πίτερ Μπεργκ είχε καταφέρει να εντάξει στο φιλμ του ολόκληρη την πόλη της Βοστώνης, σε αντίθεση με τον Σεντρίκ Χιμένεζ ο οποίοας αδυνατεί να πιάσει τον αντίκτυπο της σφαγής στους δρόμους του Παρισιού, αφού πρωτίστως τον ενδιαφέρουν τα…γραφεία της Αστυνομίας.

Η αλληλουχία λήψης πληροφοριών, τηλεφωνημάτων, έρευνας στο διαδίκτυο, λανθασμένων εκτιμήσεων, ορθών εκτιμήσεων, ανάκρισης υπόπτου και φτου κι απ’ την αρχή, σχηματιζει την ευθεία γραμμή στην οποία βαδίζει το φιλμ, με μοναδική του παρέκκλιση την εμφάνιση μουσουλμάνας πληροφοριοδότισσας, που ενδεχομένως γνωρίζει δυο-τρία πράγματα για τον διαβόητο Αμπντελχαμίντ Αμπαουάντ. Η αντιμετώπισή της ως ύποπτης από την Αστυνομία, παρά το γεγονός πως η οικειοθελής της κατάθεση παρέχει ζωτικής σημασίας πληροφορίες, ουδεμία έκπληξη συνιστά, αποδεικνύοντας πως ο ρατσισμός είναι βαθιά ριζωμένος στα Σώματα Ασφαλείας των απανταχού δυτικών χωρών. Το άγριο πιστολίδι του φινάλε, όπου οι ζωές ενόχων και αθώων αντιμετωπίζονται με τον ίδιο κι απαράλλαχτο τρόπο, προτάσσει το δίλημμα του αντιτρομοκρατικού πολέμου έναντι των αναγκαστικών παράπλευρων απωλειών, εξιλεώνοντας στα μάτια του θεατή τους «καλούς». Και οι «κακοί», βέβαια, τον ίδιο ακριβώς τρόπο σκέψης είχαν προηγουμένως, ανοίγοντας πυρ… κι όποιον πάρει ο χάρος στο Μπατακλάν και αλλού. Εξιλέωση, ασφαλώς, δεν υπάρχει γι’ αυτούς – και δικαίως. Θεωρώ, όμως, ότι ουδείς μπορεί να πιστέψει πως η πολιορκία του κρυσφήγετου των τρομοκρατών από τη Γαλλική Αστυνομία στις 18 Νοεμβρίου του 2105, σήμανε την οριστική της νίκη έναντι της τρομοκρατίας. Δέκα μήνες πριν, άλλωστε, είχε προηγηθεί το επεισόδιο του Charlie Hebdo. Και όπως με νόημα δηλώνει πριν το τέλος ο αρχηγός της αστυνομικής επιχείρησης, «αυτό για εμάς δεν είναι παρά μόνο η αρχή», υπονοώντας σαφέστατα την εκδίκηση. Διότι για τις αποτυχίες της πρόληψης, ας είναι καλά οι άλλοι!