του Ηλία Φραγκούλη

Τι είναι στ’ αλήθεια η… αλήθεια; Και μπορεί να μας δώσει την απάντηση σ’ αυτό ο κινηματογράφος, η Τέχνη που υπηρετεί πρωτίστως την απάτη; Ενδιαφέρον το ερώτημα και αναπάντεχα έξυπνος ο τρόπος που το προσεγγίζει ο Ξαβιέ Τζιανολί, βάζοντάς σε να πιστέψεις, αρχικά, ότι θα παρακολουθήσεις μια κωμωδία ευτράπελων καταστάσεων γύρω από αυτή την απίστευτα φάλτσα ηρωίδα (εμπνευσμένη από την ιστορία τής, φυσικά, ερασιτέχνιδος αλλά τόσο πλουσίας ώστε να μην την πάρουν με τα ζαρζαβατικά κυρίας Φλόρενς Φόστερ Τζένκινς, η οποία έδρασε σε παρόμοιους κύκλους στην Αμερική του ’40), για να καταλήξει να σου παραδώσει ένα κοινωνικο-πολιτιστικό μάθημα πολλαπλών layers με θέμα την κακοήθεια του ψεύδους και την πονετική έως εξολοθρευτική ισχύ τής αλήθειας.

Η βαρόνη Μαργκερίτ Ντιμόν ζει μέσα σε μια «γυάλα», στην οποία το χρήμα εξουσιάζει, καλλωπίζει και «θολώνει» την πραγματικότητα. Η ίδια δεν έχει συναίσθηση, φυσικά, απολαμβάνοντας την εύνοια των «αυλικών» και του ευρύτερου κύκλου της, που ενίοτε υποχρεώνεται να την ακούει να τραγουδά σε φιλανθρωπικά recital, εντός της ασφάλειας της οικίας της. Το «ανέκδοτο» αυτό θα διαρρεύσει μέσω ενός νεαρού δημοσιογράφου και του αναρχίζοντος απατεωνίσκου φίλου του, οι οποίοι θα επιχειρήσουν να τοποθετήσουν το εύρημα – «αξιοθέατο» της Μαργκερίτ στο πλαίσιο μποέμικων καλλιτεχνικών υπογείων των Παρισίων της εποχής, μέχρι τη στιγμή που εκείνη θα επιδιώξει να εμφανιστεί σε ένα μεγάλο θέατρο, για πρώτη φορά αντιμέτωπη με πραγματικό (και μάλλον φιλόμουσο) κοινό.

Ο Τζιανολί ποτέ δεν προσεγγίζει την ηρωίδα του σαν ένα «περίεργο φρούτο». Αντιθέτως, με ένα εξαιρετικό κάστινγκ προσώπων, σατιρίζει τον κύκλο τής Μαργκερίτ, δημιουργώντας μια πινακοθήκη χαρακτήρων που ελάχιστα διαφέρουν από το freak show ενός τσίρκου (κάτι που ενισχύεται προφανέστατα με την εμφάνιση της… γυναίκας με το μούσι, συνεργάτιδος του δασκάλου φωνητικής ο οποίος θα αναλάβει να «τιθασεύσει» στο κατά δύναμιν τις χορδές της πελάτισσάς του, κατόπιν στυγνού εκβιασμού περισσότερο και ουχί για το χρήμα!). Η Μαργκερίτ γίνεται έτσι μια συμπαθής φιγούρα που… φωνασκεί βιαίως όταν τραγουδά, προκαλεί το γέλιο, όμως αποκτά μαζί και την ψυχή που κανείς σε ολόκληρο το φιλμ δεν τολμά να έχει. Μπορεί να «εγκληματεί» επάνω σε παρτιτούρες, το κάνει, όμως, από αγάπη. Και αυτό θα το νιώσεις, όταν αρχίσεις να καταλαβαίνεις τον χαρακτήρα της, ενός βαθιά πληγωμένου ανθρώπου.

Ρόλο – κλειδί δίπλα της δεν παίζει τόσο ο… μοιχός σύζυγός της, ένας ξεπεσμένος βαρόνος που την παντρεύτηκε για τα λεφτά της, όσο ο Μαντελμπός, ένας πελώριος, έγχρωμος butler με αινιγματική φυσιογνωμία, ο οποίος στέκει τόσο πιστός όσο κανείς άλλος κοντά της, πραγματοποιεί ή μανιπουλάρει το σύμπαν όλο ώστε να επιτυγχάνονται οι επιθυμίες της, όμως, κατά βάθος, είναι εκείνος που κινεί τα νήματα, σαν ένας σκηνοθέτης στη ζωή τής κυρίας του! Η έφεση του Μαντελμπός προς τη φωτογραφία αποκαλύπτει κάποια στιγμή την έμμεση αναφορά που κάνει τούτο το φιλμ επάνω στην κινηματογραφική τέχνη, με τρόπο… μεταφορικά ευρηματικό.

Ο ίδιος ο σκηνοθέτης τής «Μαργκερίτ», από την άλλη, αποδεικνύεται μαέστρος στην εξαπάτηση του θεατή, ρίχνοντας την αυλαία της ταινίας με τρόπο μοιραία θλιμμένο και ποιητικό, μέσα από το δαιμόνιο βλέμμα… ενός φακού που υποτίθεται πως καταγράφει την αλήθεια, αλλά πραγματικά την ειρωνεύεται, μαζί με το σύνολο των χαρακτήρων του έργου που στέκουν σαν τραγικές φιγούρες σε επίλογο οπερατικού δράματος.

Ελάχιστος ο σεναριακός ψόγος για υποπλοκές που δεν αναπτύσσονται ποτέ (η άβγαλτη αλλά υπέροχη τραγουδίστρια που γνωρίζουμε από την αρχή του φιλμ θα «χαθεί» γρήγορα από την ιστορία, μέχρι που θα καταλάβουμε πως δεν είχε καν λόγο ύπαρξης), το θέμα της μοιχείας του συζύγου έχει προστεθεί απλά… για να υπάρχει και να μας κάνει να συμπαθήσουμε περισσότερο τη Μαργκερίτ, αλλά όλα τα υπόλοιπα στοιχεία του φιλμ συντελούν στο τελικό αποτέλεσμα μιας πραγματικής έκπληξης για τούτη την κινηματογραφική σεζόν. Περιττό να γίνει αναφορά στο πόσο άξια ερμηνεύτρια είναι η Κατρίν Φρο, που σχεδόν «ενορχηστρώνει» τους τόνους ολόκληρης της ταινίας, πότε προς το ξεκαρδιστικό και πότε προς το συγκινητικό, με την υποστήριξη των Ντενί Μπουνγκά (στον ρόλο τού Μαντελμπός) και Μισέλ Φαού (ο ξεπεσμένος τενόρος που υποχρεώνεται να γίνει δάσκαλος φωνητικής της Μαργκερίτ).