του Δημήτρη Δημητρακόπουλου

Παρά την αγγλική γλώσσα και τους αναγνωρίσιμους ηθοποιούς, ο «Ήχος της Σιωπής» δεν παύει να είναι μια καθαρά νορβηγική ταινία. Τόσο η σκηνοθετική ματιά του Γιόαχιμ Τρίερ (γνωστού στη χώρα μας μέσω του φεστιβαλικού «Όσλο, 31 Αυγούστου») όσο και η σεναριακή προσέγγιση του Έσκιλ Βογκτ (σεναριογράφου και σκηνοθέτη του εξαιρετικού «Στο Σκοτάδι») μοιράζονται τις ίδιες βορειοευρωπαϊκές ανησυχίες, την ίδια μελαγχολική αλλά ψυχρή συναίσθηση προς τη ζωή, την ίδια ευαισθησία για τους παρεξηγημένους ανθρώπους και την ίδια ακομπλεξάριστη προσέγγιση προς τις ανθρώπινες σχέσεις με το σινεμά που έχουμε μάθει να περιμένουμε από τη σκανδιναβική σχολή. Το πρόβλημα, όμως, είναι ότι αυτή τη φορά δεν φαίνεται να υπάρχει ξεκάθαρος στόχος ή προορισμός, παρά μια συνεχής περιστροφή γύρω από τα ίδια θέματα, παρατηρώντας και αναλύοντάς τα, χωρίς ποτέ να προάγεται σαφές συμπέρασμα, ικανό να προσφέρει την κάθαρση.

Όχι ότι είναι απαραίτητο κάθε ταινία σώνει και καλά να καταλήγει εκεί. Είναι, όμως, ξεκάθαρο από την αρχή ότι αυτήν αναζητούν οι ήρωες της ταινίας. Κατά κάποιον τρόπο δε, την κατακτούν κιόλας, αν και ποτέ δεν καταφέρνουν να γίνουν πιστευτοί. Επιμέρους σεκάνς δείχνουν να λειτουργούν (η άβολη σκηνή της αρχής στο νοσοκομείο έχει μια ειρωνική κωμική οπτική, η αργή κίνηση – είτε ακολουθεί μια μαζορέτα στον αέρα είτε αποτυπώνει ένα ατύχημα – φαντάζει παράδοξα λυρική), οι ηθοποιοί φαίνεται να γνωρίζουν τις ιδιαιτερότητες των ρόλων τους (πέρα από τον για ακόμη μια φορά αποτελεσματικά νευρωτικό Τζέσι Άιζενμπεργκ, και ο νεαρός Ντέβιν Ντρούιντ αλλά και ο παραδομένος στην ευθύνη και τις πατρικές υποχρεώσεις Γκέιμπριελ Μπερν αριστεύουν στις μεταξύ τους αντιπαραθέσεις) και ο ίδιος ο προβληματισμός της ταινίας σχετικά με την ύπαρξη ενός φαντάσματος μεταξύ τους είναι εξαιρετικά ενδιαφέρων. Απλά, κάτι μοιάζει να χάνεται διαρκώς στη μετάφραση, με αποτέλεσμα το φιλμ να καταλήγει γενικόλογο και άνευρο.

Το εύρημα που χρησιμοποιούν οι δημιουργοί για την αλληλουχία των αλληλεπιδράσεων είναι ιντριγκαδόρικο. Τρία χρόνια μετά τον θάνατό της (ήταν ατύχημα ή μήπως αυτοκτονία;), μια έκθεση φωτογραφίας προς τιμήν τής πολεμικής φωτογράφου Ιζαμπέλ Ριντ (η Ιζαμπέλ Ιπέρ ως φάντασμα στοιχειώνει ταιριαστά όλους τους χαρακτήρες της ταινίας) φέρνει στην επιφάνεια όλα τα τραύματα της οικογένειας, τα κρυμμένα μυστικά και τις διαφορετικές οπτικές για τη γυναίκα που ήταν κυρίως απούσα αλλά επηρέαζε τη ζωή του καθενός με τόσο διαφορετικό τρόπο. Αυτό δίνει και τη δυνατότητα να ξεδιπλωθούν οι παράλληλες ιστορίες, όσο μερικά παιχνιδίσματα με τις οπτικές και τον χρόνο δίνουν τις αφορμές του χτισίματος τριασδιάστατων χαρακτήρων. Δυνατότητα που μένει τελικά ανεκμετάλλευτη, όσο η αφήγηση προχωρά προς γνώριμες περιοχές, που περισσότερο θυμίζουν απομίμηση τύπου «American Beauty» ή μια όχι και τόσο πετυχημένη προσπάθεια του Ατόμ Εγκογιάν (από αυτές που συνηθίζει τελευταία, δηλαδή) παρά αιχμηρό βορειοευρωπαϊκό δημιούργημα.

Αξιολογώντας τις επιμέρους θεματικές τής ταινίας, η σχέση μεταξύ των δύο αδελφών βγαίνει περισσότερο αλώβητη από το γενικό σύνολο και προβάλλει μερικές από τις λίγες γνήσια δημιουργικές πινελιές του σεναρίου (η προσπάθεια του μικρού αδελφού να ανοιχτεί στο κορίτσι που τον ενδιαφέρει αποτελεί μία από αυτές). Μέσα, όμως, στον θόρυβο κοινότοπων εξελίξεων (οι παράλληλες μυστικές σχέσεις χρησιμοποιούνται παραπάνω από μία φορά ως «εύρημα») και τον δισταγμό για ένα πραγματικό τολμηρό βήμα, «Ο Ήχος της Σιωπής» καταλήγει να ηχεί… διόλου διακριτικός. «It gets better», λέει κάποια στιγμή ο μεγάλος αδελφός Τζόνα στον μικρότερο. Έλα, όμως, που δεν γίνεται.