του Νίκου Παλάτου

Δεύτερο ισπανικό θρίλερ της σεζόν, μετά την «Απαγωγή», που καταφέρνει πολύ σοβαρό χτύπημα στο δημοφιλές τα τελευταία χρόνια στη χώρα μας (κατά τη θερινή περίοδο, τουλάχιστον) genre – εάν δεν του βάζει (και) οριστική ταφόπλακα. Αστοχίες από ταινίες του είδους (πάντα από τη συγκεκριμένη χώρα παραγωγής) έχουν υπάρξει ασφαλώς από τον καιρό που ενέσκηψε η σχετική μόδα χάρη στο «Μικρό Νησί» (2105), με την προηγούμενη ταινία του σκηνοθέτη Ντανιέλ Καλπαρσόρο «Ποιος Κλέβει Ποιον;» να αποτελεί χαρακτηριστικό παράδειγμα. Η διαφορά είναι πως εκείνη, κινούμενη στο πλαίσιο του αστυνομικού θρίλερ, είχε να προσφέρει σχετική ψυχαγωγία στον θεατή, παρά τα προβλήματα ρυθμού που αντιμετώπιζε, ενώ ετούτη (όπως και η προαναφερθείσα «Απαγωγή») το μόνο που καταφέρνει είναι να ευτελίζει το είδος το οποίο υπηρετεί. Όπως λέει και ο σοφός λαός, του είπαν του Ισπανού να γυρίσει θρίλερ κι αυτός… το παράχεσε.

Το σενάριο, που βασίζεται στο ομότιτλο βιβλίο του συγγραφέα Πολ Πεν, διαδραματίζεται βασικά σε δύο χρονικές περιόδους με μια δεκαετή απόσταση μεταξύ τους. Η αρχή γίνεται το 2008, όταν ο ελαφρώς διαταραγμένος και εμμονικός με τα μαθηματικά Γιον γίνεται αυτόπτης μάρτυρας του πυροβολισμού του καλύτερού του φίλου, Πάμπλο, σε διανυκτερεύον βενζινάδικο. Μέσω παλαιών εφημερίδων, θα ανακαλύψει πως παρόμοια περιστατικά έχουν ξανασυμβεί εκεί. Συνδυάζοντας, δε, μεταβλητές όπως οι ημερομηνίες των γεγονότων ή οι ηλικίες των μαρτύρων, καταλήγει στο συμπέρασμα πως το επόμενο πιστολίδι στο ίδιο μέρος θα πέσει σε ακριβώς δέκα χρόνια!

Παράλληλα με αυτά τα γεγονότα, ο Καλπαρσόρο πηγαίνει στο παρόν τού 2018 συστήνοντας τον μικρό Νίκο, ο οποίος πέφτει θύμα bullying από τους συμμαθητές του μπροστά στο ίδιο αυτό βενζινάδικο, καθώς εκείνοι μεταξύ άλλων του ζητάνε να μπει στο κατάστημα και να βουτήξει για αυτούς ένα… πορνοπεριοδικό (μια εικόνα που παραπέμπει πιο πολύ στο 1988 και ουχί στο 2018…). Όταν ο (εκ)φοβισμένος πιτσιρικάς βρίσκει στην τσάντα του σημείωμα που τον προειδοποιεί να μην ξαναπατήσει το πόδι του στο συγκεκριμένο πρατήριο γιατί η ζωή του κινδυνεύει, η μητέρα του πείθεται πως μάλλον πρόκειται περί κακόγουστης φάρσας των τυπάδων που τυραννάνε το παιδί της.

Σε αντίθεση με άλλα θρίλερ της σύγχρονης ισπανικής σχολής που βασίζονται κυρίως στην εξωφρενική ανατροπή του φινάλε, τούτο βουτάει στα νερά τού… αδιανόητου από πολύ νωρίς, προσπαθώντας να μοιάσει σε χολιγουντιανά νεανικά θρίλερ του τύπου «Βλέπω τον Θάνατο σου». Πατώντας σε μια αλληλουχία τραβηγμένων από τα μαλλιά συμπτώσεων, οι οποίες διαπερνούν τη σεναριακή του ραχοκοκαλιά, προτάσσει παράλληλα ένα δήθεν πιο ψαγμένο, intellectuel σκηνοθετικό ύφος, ξεσηκώνοντας ακόμα και την ιδέα του «Se7en», της αντιπαραβολής του ηλιόλουστου παρόντος έναντι του βροχερού παρελθόντος. Προσπαθεί έτσι να συνδέσει τα ασύνδετα ώστε να εντυπωσιάσει ένα απαίδευτο κοινό, επί της ουσίας όμως σκάβει τον ίδιο του τον λάκκο, καθώς αυτά που γίνονται (και περισσότερο ο τρόπος με τον οποίο γίνονται) είναι αδύνατον να παρθούν στα σοβαρά.

Καθώς παρουσιάζονται δύο φαινομενικά άσχετες μεταξύ τους ιστορίες, γίνεται σαφές εξαρχής πως πρέπει να βρεθεί ένα «κόλπο» ώστε οι δύο πλοκές κάπως να ενωθούν. Το trick στη προκειμένη περίπτωση έχει να κάνει με το σημείωμα που βρίσκει ο Νίκο στην τσάντα του (που με έναν μαγικό τρόπο έχει διατηρηθεί ίδιο και απαράλλαχτο με την πάροδο των ετών), την ίδια στιγμή που τα διαρκή μπρος-πίσω στο παρόν και το παρελθόν αρχίζουν σταδιακά να περιέχουν flashback μέσα στα flashback εν είδει ντοκουμέντου από τα περασμένα έτη, καθώς ο Γιον ψάχνει να βρει στοιχεία των παλαιών εγκλημάτων ώστε να στοιχειοθετήσει (γέλια στο βάθος) τη θεωρία του. Εν μέσω σχιζοφρενικών κρίσεων και οραμάτων με πεταλούδες (απ’ όπου άντλησε έμπνευση ο ελληνικός τίτλος, αν και με όσα γίνονται εδώ θα ταίριαζε ως σημείο αναφοράς η… αποδόμηση της θεωρίας του χάους αναφορικά με τις μεταβολές που μπορεί να προέλθουν από το πέταγμα και μόνο μιας πεταλούδας), ο Καλπαρσόρο προσπαθεί να κλιμακώσει το μυστήριο που χτίζει, τα θεμέλιά του όμως είναι τόσο σαθρά, με αποτέλεσμα οι «εγκληματικές» αριθμητικές ακολουθίες του Γιον να μοιάζουν περισσότερο με φάρσα (που δεν έχει και πολλά να ζηλέψει από το «Number 23» του Τζόελ Σουμάχερ). Τα δε twist, που κρατά σαν φυλαγμένους άσσους στο μανίκι του, έχει φροντίσει να τα «κάψει» από μόνος του, έτσι ώστε όταν πια πέφτουν στο τραπέζι, το στοιχείο της έκπληξης να έχει ήδη πια πετάξει μακριά. Σαν πεταλούδα…