AMERICAN MADE (2017)
- ΕΙΔΟΣ: Πολιτική Σάτιρα
- ΣΚΗΝΟΘΕΣΙΑ: Νταγκ Λίμαν
- ΚΑΣΤ: Τομ Κρουζ, Ντόνολ Γκλίσον, Σάρα Ράιτ, Κέιλεμπ Λάντρι Τζόουνς, Αλεχάντρο Έντα
- ΔΙΑΡΚΕΙΑ: 115'
- ΔΙΑΝΟΜΗ: UIP
Πιλότος της TWA με τάση προς την παρανομία προσεγγίζεται από τη CIA για να βοηθήσει τη χώρα του στον αγώνα κατά των «κακών κομμουνιστών» της Λατινικής Αμερικής, φωτογραφίζοντας βάσεις επαναστατών από αέρος. Θα τον πάρει χαμπάρι το κολομβιανό cartel ναρκωτικών, θα του κάνει μια πρόταση που δεν μπορεί να αρνηθεί και… καλώς ήρθατε στον κόσμο της εξωτερικής πολιτικής των ΗΠΑ στα 80’s!
Δεν φανταζόμουν ποτέ ότι μπαίνοντας σε μια αίθουσα για να δω την καινούργια ταινία «του Τομ Κρουζ», θα ερχόμουν αντιμέτωπος με το πιο απολαυστικό, κυνικό, πολιτικό έργο των τελευταίων ετών! Μερικώς βασισμένο σε αληθινή ιστορία, το «American Made» αποτελεί ένα από αυτά τα ισχυρότερα παραδείγματα φιλμικού σεναρίου που δεν θα μπορούσε να είχε προκύψει ως γέννημα της φαντασίας ανθρώπινου νου, απλούστατα διότι η πραγματικότητα συμβαίνει να είναι (συχνότατα) πιο εξωφρενική από οτιδήποτε το fictional.
Προσπερνώντας την ειρωνεία που θέλει τον Κρουζ να υποδύεται… πιλότο (πετάγεσαι για μια αναδρομή στο 1986 και επιστρέφεις), βρισκόμαστε στην Αμερική των 80’s, ίσως την περίοδο κατά την οποία το αμερικάνικο – made – όνειρο έλαμψε περισσότερο από ποτέ, και ο Μπάρι Σιλ εργάζεται ως κυβερνήτης σε πτήσεις της TWA. Είναι ικανότατος στη δουλειά του, αλλά έχει ένα τρωτό σημείο: εμπορεύεται λαθραία μικρές ποσότητες πούρων (ή και άλλων αγαθών που μπορεί να μην βλέπουμε επί της οθόνης, όμως μπορούμε να υποψιαστούμε), άρα έχει μια κάποια έφεση προς την παρανομία ή την περιπέτεια. Αυτή η «παρασκηνιακή» του δράση θα εντοπιστεί από ανθρώπους της CIA, που θα τον εκβιάσουν… ευγενικά, ώστε να δεχτεί τη νέα επαγγελματική του ιδιότητα: πιλότος για την… μάλλον ανύπαρκτη εταιρεία Independent Aviation Consultants (IAC, καλό, ε;). Το μικρό ελικοφόρο που του παρέχουν δεν αναλαμβάνει τη μεταφορά επιβατών, αλλά έχει κύριο σκοπό την από αέρος φωτογράφιση βάσεων και κρησφύγετων που χρησιμοποιεί στη Νικαράγουα το Μέτωπο Εθνικής Απελευθέρωσης, οι Σαντινίστας!
Ως εξαιρετικός πιλότος, ο Σιλ πετυχαίνει στις αποστολές του, προμηθεύοντας τη CIA με οπτικό υλικό που αυτή δεν φανταζόταν ποτέ ότι θα έπαιρνε στα χέρια της (αρκετά χρόνια πριν από τα «μαγικά» κατορθώματα του διαδικτύου και του… Google Earth!), όμως η συχνότητα των πτήσεων και των ανεφοδιασμών του δεν θα περάσει απαρατήρητη από το κολομβιανό cartel ναρκωτικών, που πονοκεφαλιάζει για να βρει νέα «τρικ» ασφαλούς μεταφοράς γενναίων ποσοτήτων κοκαΐνης προς το Μαϊάμι. Το deal θα είναι εξωφρενικά δελεαστικό, ο Σιλ θα τους προτείνει ένα εναλλακτικό δρομολόγιο παράδοσης του «stuff» στο εσωτερικό των ΗΠΑ και όλοι θα είναι ευτυχισμένοι – ώσπου ο ήρωάς μας θα συλληφθεί σε ξένο έδαφος και θα διασωθεί… φυσικά από τις μυστικές υπηρεσίες της πατρίδας του, που πλέον θα του ζητήσουν να μεταφέρει και όπλα για την αντι-κομμουνιστική πλευρά των «επαναστατών», τους Κόντρας, με τους οποίους συνδέεται η αμερικανική κυβέρνηση ώστε να πολεμήσει τον «κόκκινο εχθρό»!
Από εκείνο το σημείο και μετά, η πένα του Γκάρι Σπινέλι οργιάζει, η κάμερα του Νταγκ Λίμαν γλεντάει κάθε κομμάτι του αμερικανικού βίου και της πολιτικής της εποχής, και το «American Made» μετατρέπεται σε ένα αριστοτεχνικά και σατιρικά στημένο «όπλο» χαβαλέ προς όφελος της pop κουλτούρας, με ιδανικό πρωταγωνιστή τον αφοπλιστικά χαμογελαστό Κρουζ που σαρώνει με χαρακτηριστική άνεση την οθόνη. Προφανώς, για να μπεις καλύτερα στο «κόλπο», χρειάζεται να γνωρίζεις και να κατανοείς στοιχειωδώς κώδικες, πληροφορίες, φιγούρες και ονόματα της ιστορικής περιόδου, μιας και το φιλμ δεν διαχωρίζει ποτέ το «φανταστικό» από τα ρεαλιστικά γεγονότα. Έτσι, η ταινία του Λίμαν γίνεται ένα ανελέητα καυστικό κωμώδραμα για την άνοδο και την (προφανώς επερχόμενη κάποτε) πτώση ενός αμοραλιστή τυχοδιώκτη που θα μπορούσε να είναι ο κάθε μέσος Αμερικανός, τότε ή και σήμερα ακόμη.
Το χάος της πλοκής, αν και ουσιαστικά στενάχωρο, φτάνει να γίνεται τόσο ξεκαρδιστικό που αγγίζει τα όρια μιας σουρεαλιστικής παρωδίας, των Μόντι Πάιθον φερ’ ειπείν, με την οικογένεια του ήρωα να ζει εντελώς ξαφνικά μέσα σε χλιδή επιπέδου «Δυναστείας» σε ένα… «τελευταίο» βλαχοχώρι των ΗΠΑ, το οποίο αποκτά αμέτρητα παραρτήματα τραπεζών που κανείς δεν έχει ξανακούσει στη ζωή του, απλά γιατί ο Σιλ δεν έχει πού να πρωτοβάλει τις αμέτρητες δεσμίδες χαρτονομισμάτων, οι οποίες ξεφυτρώνουν από στάβλους, ντουλάπες και από τη γη (κυριολεκτικά) ακόμη! Μπορεί να μην υπάρχει κανένα υπαρξιστικό βάθος στο έργο, όμως αυτό ακριβώς είναι που ταιριάζει στην περίσταση για να αποδώσει την παράνοια της ιστορίας, εμπλέκοντας με τον γελοιωδέστερο τρόπο τις τακτικές του Λευκού Οίκου, όχι μονάχα της περιόδου Ρέιγκαν, αλλά τοποθετώντας ύπουλα links και με τους Προέδρους που ακολούθησαν, κάνοντάς σε να πιστεύεις πως αυτή είναι μια πάγια… «American Made» κατάσταση που ανακυκλώνεται αέναα!
Δεν το καταλαβαίνεις πέρα από το… πετσί σου, αλλά όλο αυτό το θαυμάσιο κατασκεύασμα εξαρτάται και πετυχαίνει κυρίως γιατί πρώτη μούρη παντού είναι ο Τομ Κρουζ. Ο φρενήρης ρυθμός τού φιλμ (που δεν σε κάνει να βαριέσαι ποτέ!) φαινομενικά μειώνει πόντους από αυτό που συνήθως παρατηρείς στην υποκριτική ενός ηθοποιού, η ίδια η ταινία «κλέβει» την παράσταση. Σε δεύτερο επίπεδο, όμως, ξαφνιάζεσαι αν σκεφτείς το «American Made» χωρίς τον Κρουζ! Μπορεί να υπάρχουν αρκετοί άνθρωποι (ή και κριτικοί) που αμφισβητούν το ταλέντο του, με το ενδιαφέρον των Ελλήνων (για παράδειγμα) γι’ αυτόν να έχει πέσει υπερβολικά και ανεξήγητα τα τελευταία χρόνια. Ναι, υπάρχουν αδιάφορες στιγμές στην καριέρα του, υπάρχουν ρόλοι στους οποίους δεν έβαλε τίποτα περισσότερο από… το χαμόγελό του. Υπάρχει, όμως, στη φιλμογραφία του ένα σοκαριστικό εύρος γκάμας, σε ερμηνείες, σε συνεργασίες με σπουδαίους σκηνοθέτες, για να καταλάβεις ότι δεν χωρά αμφιβολία: ο Κρουζ γεννήθηκε με ένα χάρισμα. Γι’ αυτό και (δίκαια) η κινηματογραφική οθόνη τού ανήκει. Από την εποχή που φόρεσε τα Ray-Ban του Τζόελ μέχρι το παράδοξα γελοίο φινάλε του Μπάρι, σήμερα. Σ’ αρέσει, δεν σ’ αρέσει. Και, by the way, δεν γίνεται να μην σου αρέσει το «American Made». Έτσι, απλά. Όπως Αμερική…