του Νίκου Παλάτου

Στο φινάλε της ταινίας, η ινδικής καταγωγής σκηνοθέτις Γκουρίντερ Τσάντα αφιερώνει το φιλμ στη γιαγιά της, η οποία υπήρξε μία από τα εκατομμύρια των ανθρώπων που βρέθηκαν στη «λάθος» πλευρά των συνόρων όταν η Ινδία διχοτομήθηκε, έχοντας όμως κερδίσει την ανεξαρτησία της από τους Βρετανούς, το αποικιοκρατικό καθεστώς των οποίων διήρκεσε σχεδόν τρεις αιώνες. Αφήνει να εννοηθεί πως η ερωτική ιστορία που διηγείται παράλληλα με την αμιγώς πολιτική σκοπιά της υπόθεσης είναι εμπνευσμένη από εκείνην, αποτίνοντας παράλληλα φόρο τιμής σε όλους αυτούς που έχασαν τη ζωή τους εξαιτίας των ταραχών αλλά και των δυσβάσταχτων κακουχιών του ξεριζωμού. Γίνεται συγκινητική στα τελευταία λεπτά, με τον τόνο όμως να διαφέρει αισθητά σε σχέση με τα όσα προηγήθηκαν, καθώς στο μεγαλύτερο μέρος της ταινίας δίνει την εντύπωση πως περισσότερο… αναπολεί την εποχή της βρετανικής διοίκησης παρά την επικρίνει.

Ο Λόρδος Μαουντμπάτεν, έχοντας τη φήμη ανθρώπου που ολοκληρώνει τη δουλειά που αναλαμβάνει, καταφθάνει συν γυναιξί και τέκνοις στο Νέο Δελχί, έχοντας πλήρη συναίσθηση του ρόλου τού τελευταίου Αντιβασιλέα της Ινδίας. Το βασικότερο δίλημμα που αντιμετωπίζει είναι εάν θα παραχωρήσει την ανεξαρτησία στους Ινδούς σε ένα ενιαίο πολυθρησκευτικό κράτος ή εάν θα συναινέσει στις αποσχιστικές πιέσεις της μουσουλμανικής μειονότητας, χαράζοντας μια νέα γραμμή συνόρων στα βόρεια της Ινδίας, δημιουργώντας έτσι εκ του μηδενός το νέο κράτος του Πακιστάν. Ξεκινά αμέσως σειρά συνομιλιών με τους ηγέτες των δύο πλευρών, των ινδουιστών Μαχάτμα Γκάντι και Τζαβαχαράλ Νέρου από τη μια και του μουσουλμάνου Μοχάμεντ Αλί Τζίνα από την άλλη, προσπαθώντας να βρει τη χρυσή τομή. Αναγκάζεται να επιταχύνει τη διαδικασία της αποχώρησης των Βρετανών από τη χώρα, θέλοντας έτσι να πετύχει τον περιορισμό των αιματηρών συγκρούσεων που ξεσπούν παντού ανά την επικράτεια, καλώντας χαρτογράφο από το Λονδίνο, ειδικά επιφορτισμένο με το έργο της χάραξης νέων συνόρων.

Όσο η διήγηση της Τσάντα μένει σε αυστηρά πολιτικό πλαίσιο, με τις διαβουλεύσεις και τους απαιτούμενους λεπτούς πολιτικούς χειρισμούς που χρειάζονται σε κάτι τόσο δύσκολο και μεγάλο, η ταινία της χωρίς να διεκδικεί και κάποιο ειδικό βραβείο σε ό,τι έχει να κάνει με την απογύμνωση των ακολουθούμενων διεργασιών, πετυχαίνει τουλάχιστον να παρουσιάσει μια σχετικά πειστική εικόνα των όσων διαδραματίστηκαν στα πολυτελή δωμάτια και τους κήπους της έπαυλης του Αντιβασιλέα. Με την υπό μορφή δραματοποιημένων επικαίρων της εποχής εξιστόρηση της υπόθεσης, δίνει μια αίσθηση ειδησεογραφικής καταγραφής της πορείας της Ιστορίας, διεκδικώντας μια άτυπη σφραγίδα γνησιότητας των όσων παρουσιάζει. Δεν τα καταφέρνει και τόσο καλά στη σκιαγράφηση των ένθεν και ένθεν Ινδών ηγετών (αν και η ομοιότητα των ηθοποιών με τα αληθινά πρόσωπα που υποδύονται είναι εκπληκτική), μην μπορώντας να αποδώσει (πέραν των πολύ βασικών πεποιθήσεών τους) τις βαθύτερες προθέσεις τους. Τα πηγαίνει καλύτερα σε ό,τι έχει να κάνει με τους Βρετανούς πολιτικούς, αφού (ειδικά) ο Μάικλ Γκαμπόν στον ρόλο του πρωτεργάτη του σχεδίου διχοτόμησης Λόρδου Ίσμεϊ είναι εντελώς μέσα στο πνεύμα του ρόλου ενός πανούργου Άγγλου πολιτικού. Το σχέδιο, βέβαια, που όπως αναφέρεται εδώ είχε απεργαστεί ο Τσόρτσιλ μήνες πριν αναλάβει δράση ο Μαουντμπάτεν, δεν τυγχάνει κάποιας εμπεριστατωμένης επισκόπησης, αφού (όπως και όλη η ταινία, άλλωστε) μένει στην επιφάνεια των πραγμάτων.

Εκεί που χάνει πολλά το φιλμ της Τσάντα, είναι στην (απαραίτητη;) αισθηματική υποπλοκή, η οποία ξεχειλίζει από γραφικότητα α λα Bollywood (χωρίς τραγούδια και χορούς, ευτυχώς!). Ο ινδουιστής από τη μια πλευρά, η μουσουλμάνα από την άλλη, ο απαγορευμένος όπως τα γεγονότα υπαγορεύουν έρωτας και στο βάθος η προσφυγιά και οι επακόλουθες συμφορές. Φροντίζει, μάλιστα, να τοποθετήσει το ζεύγος εντός του παλατιού, εργαζόμενο στην Αυλή του Αντιβασιλέα, χαρίζοντάς μας έτσι μια ενδελεχή (στα όρια του θαυμασμού) μελέτη της διαβάθμισης σε πατρικίους και πληβείους των δεκάδων εκείνων ανθρώπων που υπηρετούσαν τον πλούτο της Αυτής Εξοχότητάς του. Τα γυρίσματα στους αυθεντικούς χώρους της νυν προεδρικής κατοικίας της Ινδίας προσφέρουν ένα αναγόμενο σε άλλες εποχές μεγαλείο, η αποδόμηση του οποίου αφήνει μια, όπως παρουσιάζεται εδώ, αίσθηση θλίψης, ισάξιας με… αυτήν της προσφυγιάς.