του Δημήτρη Δημητρακόπουλου

Στο πρώτο τέταρτο από τα «Τερατοκουτάκια» (όπως αποδόθηκε… παιχνιδιάρικα στα ελληνικά το πρωτότυπο «Boxtrolls»), δεν υπάρχουν σχεδόν καθόλου λόγια και διάλογοι παρά μόνο η έντονων ηχοχρωμάτων μουσική του Ντάριο Μαριανέλι να συνοδεύει τις υπέροχες εικόνες, που διηγούνται το origin της ιστορίας, πανέμορφο, γοτθικό, σκοτεινό, όπως θα ήταν ένα παραδοσιακό παραμύθι των αδελφών Γκριμ. Είναι μια φανταστική εκκίνηση που τονίζει όλα εκείνα τα στοιχεία της Laika, που έκαναν το «ParaNorman» τόσο ιδιαίτερη ταινία (σωστή αίσθηση timing, απόλυτα κινηματογραφική αισθητική, προσοχή στη λεπτομέρεια, ακριβείς δόσεις χιούμορ, έμφαση στο κινηματογραφικό παρελθόν, κυρίως, των ταινιών τρόμου) και επιβεβαιώνει ότι, στις προθέσεις των δημιουργών, η καρδιά της ταινίας είναι εξίσου σημαντική με την (άψογη) τεχνική της.

Επιβεβαιώνει, επίσης, τη διάθεση των δημιουργών να συνδυάσουν το λεγόμενο «παιδικό» θέαμα με πιο σκοτεινές θεματικές, να ισορροπήσουν ανάμεσα στο υλικό για όλη την οικογένεια και την υποψία περισσότερο ενήλικων επιρροών και να τονίσουν κυρίως το προσωπικό ταξίδι των χαρακτήρων τους αντί να επενδύσουν σε μια αυστηρή πλοκή με συνοχή, που να διηγείται μια απλή αλλά σφιχτοδεμένη ιστορία. Για αυτόν το λόγο, τα «Τερατοκουτάκια» ξεκινούν ως ένα τυπικό (αλλά παραπάνω τρομακτικό από όσο θα περίμενε ένας γονιός) παραμύθι, για να εξελιχθούν σε μια ιστορία ενηλικίωσης (που δεν αφορά απαραίτητα μόνο τον πρωταγωνιστικό χαρακτήρα), να συνεχίσουν ως αντιρατσιστικό μανιφέστο και να καταλήξουν σε ένα αντισυμβατικό φινάλε, που αγνοεί την υπόλοιπη ροή της υπόθεσης για να αφοσιωθεί στα πάθη τού «κακού» της ιστορίας, που θα αποδειχθούν και η ίδια η καταστροφή του.

Παρά τις προθέσεις, όμως, αν πάρει κανείς τα κομμάτια μεμονωμένα, αντιλαμβάνεται ότι η εξέλιξη δεν απομακρύνεται και πολύ από τις συμβατικές διαδρομές (βασίζεται σε ένα παιδικό βιβλίο εξάλλου, το «Here Be Monsters» του Άλαν Σνόου) ή τα συνήθη αφηγηματικά κόλπα που έχουμε συνηθίσει από το σύγχρονο animation. O απόκληρος ήρωας, οι παρεξηγημένοι χαρακτήρες, ο ύπουλος κακός που προσπαθεί να αλλάξει την όψη των γεγονότων προς το συμφέρον του, οι κωμικές νότες που διακόπτουν τη ροή της δράσης και ενίοτε περιλαμβάνουν και σωματικά υγρά, ο ήρωας που αντιλαμβάνεται την αλήθεια αλλά δεν τον πιστεύει κανείς, η αξία της οικογένειας στο πέρασμα του χρόνου, η δύναμη του ίδιου του ανθρώπου να ορίζει τον εαυτό του σε αντίθεση με τις κοινωνικές συμβάσεις βρίσκονται όλα εδώ, προσφέροντας έναν πλούσιο συναισθηματικό καμβά και ένα πρώτης τάξεως διδακτικό θέαμα για τα παιδιά – αλλά και λίγο πιο «ασφαλές» από όσο θα επιθυμούσε ένας ενήλικος θεατής. Μόνο οι τρομακτικές πινελιές ίσως χτυπήσουν καμπανάκι κινδύνου στο «ελεγκτικό» γονικό μάτι, όμως τα πάντα μέχρι τότε παραμένουν απόλυτα διασκεδαστικά αλλά και φανερά αναμενόμενα (με εξαίρεση, όπως είπαμε, το φινάλε, που, αν και ξεφεύγει από τη νόρμα επιλέγοντας να επικεντρωθεί απόλυτα στον κακό του, κινδυνεύει να χαρακτηριστεί και κάπως υποτονικό).

Είναι βέβαια αστείο να μιλάμε για γνώριμο υλικό σε μια ταινία που αφορά ένα ορφανό αγόρι, το οποίο μεγαλώνει μέσα σε μια ομάδα υπόγειων troll, που ντύνονται με χάρτινα κιβώτια. Ύστερα από δεκάδες animated ταινίες και – ανάμεσά τους – μερικά πραγματικά αριστουργήματα, ορισμένες αφηγηματικές προσεγγίσεις έχουν, πλέον, γίνει τόσο συχνές όσο και οι «ανατροπές» ενός ρομαντικού φιλμ. Ευτυχώς, στα «Τερατοκουτάκια» υπάρχει χώρος για μερικές εκπλήξεις, οι οποίες περιέχουν απρόσμενα έναν drag queen χαρακτήρα κι έναν περισσότερο περίπλοκο από όσο συνηθίζεται ρόλο κακού, αλλά και μερικές γνήσια συγκινητικές στιγμές, οι οποίες αναμενόμενα έχουν να κάνουν με τη συνειδητοποίηση των ιδιαίτερων ικανοτήτων τού κάθε ανθρώπου, που κάνουν την ταινία διασκεδαστική και ανώδυνη μέχρι τους τίτλους τέλους (οι οποίοι περιέχουν και μια σκηνή που κλείνει ιδιοφυώς το μάτι στο θεατή, σπάζοντας τον τέταρτο τοίχο).

Η δε τεχνοτροπία του φιλμ παραμένει εντυπωσιακή, με το 3D να βυθίζει το θεατή στον κόσμο του με αποτελεσματικότητα, δίνοντας βάθος στην ομιχλώδη πόλη και προκαλώντας την εξερεύνηση κάθε γωνίας τής οθόνης, σα να πρόκειται για κυνήγι θησαυρού. Μήπως, τελικά, φταίμε εμείς που ξεκινήσαμε να έχουμε υπερβολικές απαιτήσεις από το σύγχρονο animation ή απλά το ένδοξο παρελθόν τού είδους μας αποτρέπει από το να χαιρόμαστε τις απλώς «fun» προσθήκες στο είδος; Προβληματίζομαι.