του Ηλία Φραγκούλη

Χαίρομαι όταν βλέπω ταινίες τρόμου που έχουν και μυαλό. Που τολμάνε, πέρα από τα αναμενόμενα «μπου!», να σου προτείνουν να σκεφτείς κάτι παραπάνω μέσω του θέματός τους. Εδώ, εντελώς ανατρεπτικά, η ρίζα του Κακού είναι ένα σύμβολο θετικότητας για την κοινωνία: το χαμόγελο. Που από ψεύτικο, στο «Χαμογέλα», μετατρέπεται σταδιακά σε σατανικό έως και πραγματικά νοσηρό, ανησυχητικό. Επιτρέποντας στους θεατές ν’ «αναλύσουν» και περαιτέρω layers συμβολισμών τούτου του σκηνοθετικού ντεμπούτου του Πάρκερ Φιν, που όχι μόνο είναι ικανό να προκαλέσει αίσθηση στο παγκόσμιο box-office, αλλά υπόσχεται να έχει και μελλοντική εξέλιξη νέου franchise για το horror genre!

Δεν πρωτοτυπεί στη βάση του έργου ο Φιν. Η δομή της πλοκής μοιάζει μ’ ένα μείγμα από το «Ringu» (1998), το «Βλέπω το Θάνατό σου» (2000) και το «Σε Ακολουθεί» (2015). Μια σειρά από θανάτους – domino που έχουν ξεκινήσει από μία ακαθόριστη «κατάρα» και δεν έχουν σταματημό, συναντά νεαρή ψυχίατρο που προσπαθεί να εξηγήσει τις αιτίες που οδήγησαν στο να γίνει αυτόπτης μάρτυρας της αυτοκτονίας μιας κοπέλας, συμβάν το οποίο στοιχειώνει το μυαλό της και ξυπνά και μια ενοχική ανάμνηση τραύματος από το παρελθόν της (για να γίνει πιο σύνθετη η ιστορία). Λίγο πριν την πράξη της αυτοχειρίας, όλα τα θύματα αποκτούν μια «σαλεμένη», παγωμένη έκφραση, η οποία συνοδεύεται από ένα φρικτά «στημένο» και τρομακτικό χαμόγελο (οι λάτρεις της pop κουλτούρας μπορεί να χαμογελάσουν ύπουλα, ενθυμούμενοι την ανάλογη φιγούρα από τα music promos του Κρις Κάνινγκχαμ για τα «Come to Daddy» και «Windowlicker» του Aphex Twin). Η Δρ. Ρόουζ Κότερ, έχοντας βιώσει ένα τέτοιο περιστατικό, αρχίζει να πιστεύει πως θα είναι η επόμενη που θα… χαμογελάσει!

Σκηνοθετικά, ο Φιν προσεγγίζει τη δράση της ταινίας του πατώντας πάνω στο στοιχείο του ψυχολογικού τρόμου, απομυθοποιώντας ψυχαναλυτικούς ορισμούς και στερεότυπα τα οποία αντιπαλεύουν με το ανεξήγητο και το υπερφυσικό, αφήνοντας να εννοηθεί ξεκάθαρα το ποιος πρόκειται να ηττηθεί: ο ορθολογισμός. Παράλληλα, η επιλογή αυτής της χαμογελαστής (που καθόλου ευχάριστη δεν είναι…) έκφρασης δηλώνει κι έναν τόσο μακάβριο σαρκασμό απέναντι στην εποχή που ζούμε, με το αντίστοιχο emoticon να περιφέρει μια επίφαση χαράς στην καθημερινότητα των social media ή και τα πρόσωπα των συνανθρώπων μας ν’ αποκτούν μια παρόμοια «μάσκα» που σπάνια αντιπροσωπεύει με ειλικρίνεια τούτο το συναίσθημα. Το χαμόγελο στο σήμερα είναι συχνότερα ένα ψέμα «ευγενών» προθέσεων, δημοσίων σχέσεων ή απόδειξη δουλικότητας, το οποίο προσφέρεται απλόχερα και λαμπερά (από τη λεύκανση της οδοντοστοιχίας…) προς εκμετάλλευση. Ο συνδυασμός που κάνει ο Φιν με το στοιχείο της αυτοκτονίας, για τη σκέψη, είναι πολύ πιο φοβικός από τα απλά (μα πετυχημένα) jumpscares που προσφέρει το «Χαμογέλα» και βαραίνει την ψυχή του θεατή με αναπάντεχη ωριμότητα.

Όχι ότι ευελπιστώ να περιμένω ένα sequel που θα εξελίξει με τόλμη τον καινούργιο «μύθο» τρόμου που ακούει στον τίτλο «Smile», αλλά σίγουρα κρατάω το όνομα του σκηνοθέτη, ο οποίος έκανε πολύ γερό μπάσιμο στο σινεμά τρόμου και εύχομαι να με κάνει να… χαμογελάσω ξανά στο σύντομο μέλλον.