της Βαρβάρας Κοντονή

Σκηνοθετημένη με ένα στυλ κινηματογράφησης που παραπέμπει στο σινεμά των ’70s (τεράστιο ατού εδώ η φωτογραφία του Πέντρο Σοτέρο), η «Κόκκινη Έκλειψη» του Μπενχαμίν Ναϊστάτ είναι ένα δραματοποιημένο πολιτικό θρίλερ που θεματικά φέρνει στο προσκήνιο μία μόνο από τις αναρίθμητες περιπτώσεις εξαφανισμένων που χαρακτήρισαν την εν λόγω δεκαετία στην Αργεντινή, κατά την περίοδο της αιματηρής δικτατορίας του Χόρχε Βιντέλα και του επονομαζόμενου «Βρώμικου Πολέμου» του. Μπλέκοντας τη μυθοπλασία με την Ιστορία (υπό ένα ευρύτερο πρίσμα), ο Ναϊστάτ χρησιμοποιεί ως βασικό υποθεσιακό κορμό μια εξαφάνιση προκειμένου να προσωποποιήσει (για χατίρι του θεατή) τη βιωμένη από τους πολίτες εκείνης της εποχής αγριότητα και την παγιωμένη σιγή ιχθύος μπροστά στο βάναυσο καθεστώς του Βιντέλα, αδυνατώντας εντούτοις να καταστήσει τούτο το φιλμ ιδιαιτέρως ενδιαφέρον για ένα διεθνές κοινό πέραν των ορίων της χώρας του.

Ο Κλάουντιο Μοράν (Γκραντινέτι) είναι ένας ευυπόληπτος δικηγόρος που χαίρει της εκτίμησης και του σεβασμού της τοπικής του κοινότητας. Ένα βράδυ και ενώ βρίσκεται σε ένα εστιατόριο περιμένοντας τη σύζυγό του, ένας νεαρός θα εισβάλει στο μαγαζί και θα απαιτήσει να καθίσει μαζί του λόγω έλλειψης άλλων ελεύθερων τραπεζιών. Η κατάσταση σύντομα θα επιδεινωθεί, με τον νεαρό να μεταφέρεται δια της βίας έξω από το μαγαζί σε κατάσταση αμόκ και τον Μοράν να αναμένει ακόμη την έλευση της αργοπορημένης συζύγου του. Αργότερα, η αποχώρηση του ζευγαριού θα σημαδευτεί από μια απροσδόκητη εξέλιξη, με τον νεαρό να έχει στήσει καρτέρι και τη βραδιά να καταλήγει τραγικά για τον ίδιο. Όταν η εξαφάνισή του κινητοποιήσει την οικογένειά του, η οποία θα προσλάβει τον διάσημο ντετέκτιβ Σινκλέρ (Κάστρο) προκειμένου να δώσει απαντήσεις, ο Μοράν θα βρει τον εαυτό του μπλεγμένο σε έναν κυκεώνα ψεμάτων και σιωπής.

Προσανατολισμένο περισσότερο για εσωτερική κατανάλωση, το φιλμ του Ναϊστάτ είναι ένα βραδυφλεγές δράμα που δεν μετουσιώνεται σε κάτι άλλο, με το αναγκαίο ξέσπασμα των χαρακτήρων να μην έρχεται ποτέ, γεγονός που ενισχύει τον μονότονο ρυθμό της ταινίας από την αρχή μέχρι και το τέλος, σε βαθμό μάλιστα που θα βρεις τον εαυτό σου σε δυσκολία ταύτισης με οποιαδήποτε συνθήκη της – προσωπική ή πολιτική. Είναι κατανοητή η επιλογή του στυλ (ένα «καπνισμένο» κινηματογραφικό δείγμα vintage αισθητικής), δεδομένης της χρονικής τοποθέτησης των πεπραγμένων, εντούτοις στην προκειμένη περίπτωση φαίνεται πως η ατμόσφαιρα υπερέχει της δράσης, με αποτέλεσμα οι πρωταγωνιστές να λειτουργούν τυπικά συνοδευτικά, σαν μια ομάδα τυχαίων εκφραστών της ισχύουσας κοινωνικοπολιτικής κατάστασης στην Αργεντινή των μέσων του ‘70 και τίποτε άλλο. Η δυσκολία στην ικανοποιητική απόδοση μιας υποτυπώδους υπόθεσης που να μπορεί να εκφράσει τόσο τα κακώς κείμενα της εποχής, όσο και ένα πιο προσωπικό φιλμικό επίπεδο (ένα επίπεδο κινήτρων χαρακτήρα) φαίνεται και από τις μικρές και ολοκληρωτικά αδύναμες υποπλοκές, όπως συμβαίνει στην περίπτωση ενός άλλου νεαρού ο οποίος εξαφανίζεται κάτω από συνθήκες λιγότερο βαρύνουσας σημασίας και σίγουρα όχι και τόσο μυστήριες.

Πέρα από το άνευρο σενάριο και την έλλειψη δυναμικής σε επίπεδο ερμηνειών, το βασικότερο θέμα της ταινίας παραμένει η εγχώρια αφηγηματική της γραμμή, όπως αφήνει ξεκάθαρα να εννοηθεί και ο τίτλος της, με την «Κόκκινη Έκλειψη» να παραπέμπει σημειολογικά τόσο στην «κόκκινη» περίοδο της Αργεντινής με την άνοδο του κομμουνισμού, όσο και στη δράση του αντίπαλου δέους, της ακροδεξιάς «Αντικομουνιστικής Συμμαχίας Αργεντινής» δηλαδή, και του ανελέητου τελικά κυνηγιού της αριστερής αντιπολίτευσης στο πλαίσιο της «Επιχείρησης Εθνικής Αναδιοργάνωσης» με επικεφαλής τον πραξικοπηματία Βιντέλα. Μιλάμε για τρελό fun! Άσε που αν δεν είσαι γνώστης του αντικειμένου, λίγα πράγματα θα σου μείνουν από τούτο εδώ το πόνημα του Ναϊστάτ, αφού το κοινωνικοπολιτικό γίγνεσθαι διαδραματίζει εδώ καίριο ρόλο ώστε να βγάλεις ένα ουσιαστικό νόημα. Επιπλέον, η αίσθηση πως το φιλμ προορίζεται κυρίως για παραγωγή εθνικής κατανάλωσης ενισχύεται ακόμη περισσότερο και από το γεγονός της ολοκληρωτικής απουσίας μιας κάποιας επεξηγηματικής κάρτας στην αρχή, ως είθισται δηλαδή, για την εδραίωση του εκάστοτε ιστορικού πλαισίου, γεγονός που καθιστά την «Κόκκινη Έκλειψη» ταινία η οποία αφορά ένα αρκετά περιορισμένο κοινό.