του Ηλία Φραγκούλη

Από πού ν’ αρχίσει και που να τελειώσει κανείς, όντας αντιμέτωπος μ’ ένα έργο του Άλφρεντ Χίτσκοκ, του μεγαλύτερου και σημαντικότερου σκηνοθέτη στα χρονικά της 7^ης Τέχνης, γνωρίζοντας ταυτόχρονα (και) το σύνολο της φιλμογραφίας του; Στο «Notorious», η σεναριακή βάση περιστρέφεται (όπως συνήθως) γύρω από μία ερωτική ιστορία, λες και μιλάμε για το λαϊκότερο και πλέον επιπόλαιο των θεαμάτων. Το τι συνθέτει γύρω απ’ αυτήν ο maître είναι που προκαλεί το δέος, μέχρι σήμερα και παντοτινά.

Αμέσως μετά το τέλος του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου, με ψήγματα φοβίας για τους Ναζί που κρύβονταν ανά την υφήλιο και ενδεχομένως σχεδίαζαν ένα πιο τιμωρητικό κι ολέθριο comeback (χρησιμοποιώντας μέχρι και την ατομική ενέργεια), πριν ξεσπάσει ακόμα πιο έντονα η έτερη φοβία του ψυχροπολεμικού και αντικομμουνιστικού χαρακτήρα, η Αλίσια Χάμπερμαν, αμερικανοτραφής θυγατέρα Γερμανού προδότη, προσεγγίζεται από τις Μυστικές Υπηρεσίες της πατρίδας της για να παριστάνει τον «Δούρειο Ίππο» σε επιχείρηση κατασκοπίας στο Ρίο ντε Τζανέιρο, με στόχο να δίνει πληροφορίες για τη δράση ομάδας επιστημόνων (και οπαδών) του Τρίτου Ράιχ, υποδυόμενη το ερωτικό αντικείμενο του πόθου του Άλεξ Σεμπάστιαν, παλαιού συνεργάτη του πατέρα της.

Καθοδηγητής της Αλίσια, ο κυβερνητικός πράκτορας Τ.Ρ. Ντέβλιν, είναι ήδη παθιασμένα ερωτευμένος μαζί της, μα δεν εκδηλώνει απόλυτα τα συναισθήματά του απέναντί της, σχεδόν όπως και η ίδια αμφισβητεί πως αυτό που ζει είναι η πραγματική αγάπη. Απολαμβάνοντας σαδιστικά τον Γολγοθά αυτού του ζευγαριού και προσπαθώντας ν’ αποφύγει όσο πιο διακριτικά γίνεται τις επεμβάσεις του λογοκριτικού Κώδικα της εποχής που έτρεμαν όλα τα studios του Χόλιγουντ, ο Χίτσκοκ μετατρέπει την ηρωίδα του σε μία «πόρνη» η οποία παραδίδεται άνευ όροις στα χέρια του εχθρού Άλεξ, βλέποντας ταυτόχρονα τον εραστή της καρδιάς της να ξεροσταλιάζει ως «απατημένος» δίχως δικαιώματα να επέμβει… στην κρεβατοκάμαρά τους! Οι δοκιμασίες αντοχής θα είναι συνεχείς και βασανιστικές για τούτο το ερωτικό τρίγωνο, υπό τη σκιά της συχνότατα παρούσας (στη χιτσκοκική φιλμογραφία) μητέρας (του Άλεξ εδώ), η οποία έχει ρόλο απόλυτα ευνουχιστικό και δεν έχει σκοπό ν’ αφήσει το αγόρι της «απροστάτευτο» στα χέρια άλλου θηλυκού.

Χωρίς στοιχεία περιπέτειας στη δράση του (όπως στην αρκετά μεταγενέστερη «Σκιά των Τεσσάρων Γιγάντων», για παράδειγμα), το «Notorious» παίζει κρυφτούλι με τα συναισθήματα των κεντρικών χαρακτήρων του, προσθέτοντας από δίπλα λιγοστές μα μαεστρικές σεκάνς σασπένς, που βρίσκουν μία αδιανόητη κορύφωση στο βραδινό cocktail στην έπαυλη των Σεμπάστιαν, με τον Χίτσκοκ ν’ αποθεώνει την κινητήρια δύναμη του μηχανισμού του «MacGuffin», στήνοντας αρχετυπικές σκηνές ανθολογίας για το σινεμά μυστηρίου (το tracking shot του Τεντ Τέτζλαφ που διασχίζει την οικία και καταλήγει στο χέρι της Αλίσια προκαλεί φθόνο ακόμη και σε σκηνοθέτες του σήμερα!), με συνοδοιπόρο το «τραυματισμένο» πάθος ενός τριγώνου που… μονάχα ο θάνατος οφείλει να χωρίσει!

Η πάλη ανάμεσα στον έρωτα και το καθήκον (όπως είχε θέσει το θέμα του φιλμ ο ίδιος ο Χίτσκοκ στις περίφημες συνομιλίες του με τον Φρανσουά Τριφό), σπάνια αποδόθηκε τόσο έντονα στο σινεμά (γενικότερα), προκαλώντας ηθικά διλλήματα στους ήρωες (αλλά και τον θεατή) οι οποίοι αναζητούν τη συμπάθεια και την αποδοχή, απελευθερωμένοι από το εκάστοτε «camouflage» του ρόλου που πρέπει να υποδυθούν. Ο θρίαμβος του έρωτα, «μεθυστικού» και… δηλητηριώδους, θα επέλθει μέσα από μία σεκάνς βουτηγμένη στα close-up των φιλήδονων προσώπων του Κάρι Γκραντ και της Ίνγκριντ Μπέργκμαν, ανήμπορων πια ν’ αντέξουν την αποχή από την σεξουαλική (τους) ολοκλήρωση.