του Ηλία Φραγκούλη

Πολλάκις έχουμε δει έργα με αυτές τις δύο ηρωίδες στο σινεμά και συνήθως χαρακτηρίζονται από τις έντονες γυναικείες ερμηνείες και (φυσικά) την απεικόνιση της περιόδου του 16^ου αιώνα αισθητικά, σε σκηνικά και κοστούμια. Το να μάθει κανείς τις ιστορίες τους είναι απλό και ελαφρώς… εγκυκλοπαιδικό, οπότε αυτό που συνήθως ξεχωρίζει το κάθε φιλμ είναι η σκηνοθετική προσέγγιση και η ποιότητα της υποκριτικής. Η θεατρικών καταβολών Τζόσι Ρουρκ κάνει εδώ το σκηνοθετικό της ντεμπούτο για τον κινηματογράφο, και όση πείρα και να είχε αποκτήσει από τα live cinema broadcasts των βρετανικών σκηνών, μάλλον δεν ήταν αρκετή για ένα τόσο βαρύ project. Έτσι, το «Μαίρη Η Βασίλισσα της Σκοτίας» δεν λαμβάνει ποτέ αυτή την ιδιαίτερη σπίθα της ενέργειας και της δημιουργικότητας για να απογειωθεί συνολικά ως φιλμική εμπειρία, αν και τα υλικά του είναι θαυμάσια και σε ανθρώπινο δυναμικό μπροστά από τον φακό όσο και καλλιτεχνικά επί της οθόνης (παρά την έντονη πίεση στις αντίστοιχες κατηγορίες εφέτος, κατάφερε να προταθεί για Όσκαρ καλύτερων κοστουμιών και μακιγιάζ).

Σε αντίθεση με παλαιότερες ταινίες, τούτη η «Μαίρη» επιχειρεί μια αρκετά φεμινιστική τοποθέτηση επάνω στην Ιστορία, με αντίληψη «girl power» πρότασης, την οποία ενισχύουν στους κύριους ρόλους η Σίρσα Ρόναν και η Μάργκο Ρόμπι. Αμφότερες στέκουν καλά στα πόδια τους (ουδείς μπορεί να αμφισβητήσει ότι πρόκειται για ταλαντούχες ηθοποιούς) και αυτό που καλούνται να υποδυθούν ταυτίζεται σωστά με την προηγηθείσα παρατήρηση γύρω από την οπτική σκοπιά της Ρουρκ. Δεν μιλάμε για ένα υπερβολικά φορτωμένο (και φορτισμένο) ιστορικό δράμα, αλλά για μια απόπειρα κατανόησης του ρόλου της γυναίκας στη συγκεκριμένη περίοδο, απέναντι σε ένα ολέθριο δίπολο εξουσίας: εκείνο των ανδρών αλλά και (ενίοτε περισσότερο) της θρησκευτικής χειραγώγησης, η οποία πυροδοτούσε διεκδικήσεις ηγεσίας έως και «ιερούς» πολέμους. Σε όλο αυτό, η τοποθέτηση μιας γυναίκας στην καρέκλα του σκηνοθέτη προκαλεί… τα αυτονόητα.

Η Ρόναν ακτινοβολεί στον ομώνυμο ρόλο, βγάζει μια ζωντάνια που σε κάνει να ξεχνάς ότι πρόκειται για ένα πρόσωπο σύγχρονο, σηκώνει μεγάλο βάρος από αυτό που θέλει να δώσει συνολικά η ταινία και η σκιαγράφηση του χαρακτήρα της είναι πιο πλήρης. Είναι το μικρό κορίτσι που «πουλήθηκε» σε μια ξένη χώρα προς όφελος της δικής της στα 15, το οποίο δεν γεύτηκε ολοκληρωτικά τη χαρά (ή και την ατίμωση) του σεξ, κι επέστρεψε στην πατρίδα αποφασισμένη να απαιτήσει όσα της ανήκουν, απέναντι σε έναν ετεροθαλή αδελφό με παρόμοιες βλέψεις και καλύτερη «πειθώ» να βρεθεί ψηλότερα από εκείνην, ακόμη και μόνο λόγω φύλου και «δουλικότητας» απέναντι στο θρήσκευμα. Σε όλο αυτό το κομμάτι, η ταινία σε κερδίζει, εξελίσσοντας ένα σύμπαν «αυλής» και δολοπλοκιών ή ύπουλων κινήσεων κι από τα δύο (πάντα) συγγενικά μέτωπα. Από την πλευρά της Ελισάβετ, όμως, το πλησίασμα σκοντάφτει συχνά, καθώς η βασανισμένη από την ευλογιά (γι’ αυτό και απόλυτα αντικοινωνική) βασίλισσα εμφανίζεται μόνιμα σαν ένας μακρινός «εχθρός» που συμπάσχει με τη Μαίρη σχεδόν αποκλειστικά στο θέμα τής (επιθυμητής) μητρότητας, με την πρώτη να μην ανησυχεί σχεδόν καθόλου για τη βιωσιμότητα του θρόνου της. Η Ρόμπι, ως επί το πλείστον καλυμμένη στο πρόσωπο από το «ασθενικό» μακιγιάζ της, χάνει το πολύτιμο ατού τής φυσικής ομορφιάς της και αναζητά στήριγμα στον χαρακτήρα της Ελισάβετ, ο οποίος σεναριακά βρίσκεται σε αταίριαστα δεύτερη μοίρα ώστε να κάνει την (όποια) κόντρα τους να λειτουργήσει.

Αξίζει να παρατηρήσει κανείς την προσοχή της Ρουρκ στο περιβάλλον της Μαίρη, με το στοιχείο της φύσης να κάνει έντονη την παρουσία του ακόμη και μέσα σε χώρους εντός της βασιλικής κατοικίας, με την πέτρα ή κάθε γήινο κομμάτι να φαίνεται λες και γίνεται ένα με τις ανθρώπινες κατασκευές, σαν ένα ρίζωμα της ηρωίδας στον τόπο αυτό – σε αντίθεση με το περιβάλλον της Ελισάβετ, το οποίο αναλώνεται μέσα από μια αίσθηση «αστικής» πλήξης και «πρωτευουσιάνικων» κανόνων συμπεριφοράς, δίχως μεγαλύτερο κύρος συμβολισμών. Επίσης, άξιο αναφοράς είναι και το σχεδόν πανταχού παρόν στοιχείο της σεξουαλικότητας ή της εμπειρίας της ηδονής μέσα από το σεξ, με σκηνές που σχεδόν ποτέ δεν είχαμε ξαναδεί σε ανάλογο έργο. Ειδικά για την πλευρά της Μαίρη, δεν μιλάμε απλά για μια φεμινιστικών χαρακτηριστικών δύναμη, αλλά έως και για μια τάση επιθυμίας να «ανδρωθεί» κυριολεκτικά μέσα από τις εμπειρίες της, λες και επρόκειτο για έναν άρρενα… ευνουχισμένο. Όχι ότι θα κάνω κανένα ιδιαίτερο spoiler, όμως υπό αυτήν την οπτική, η κατάληξή της εμπεριέχει μια κάποια δόση χιούμορ (αντί τραγικότητας)!