της Βικτωρίας Μιχαήλ

Έχετε βαρεθεί να διαβάζετε και να βλέπετε reportage για φερτές οργανώσεις παροχής βοήθειας στη Λέσβο, αλληλέγγυους αναρχοαριστερούς στην Ειδομένη, κυκλώματα κοντραμπάντου εμψύχου υλικού στις δύο πλευρές του Αιγαίου; Αν όχι, και μπορείτε να φανταστείτε την προ ετών υπόθεση Υπατία με κλου Μαντόνα-στο-Μαλάουι σε φάση Action Aid, you’re home. Αν, δε, είστε εξοικειωμένοι και με το κατεξοχήν issue (η ανατομία ενός εγκλήματος και μαζί κάποιων από τα πάσχοντα μέλη του σώματος της νοσούσας δυτικής κοινωνίας) και τη μεθοδολογία (τα καθέκαστα και, προκύπτουσα μέσα απ’ αυτά, η ψυχοπαθογένεια των προσώπων) του Λαφός από τα «Η Ιδιοκτησία» και «Πέρα από τη Λογική», αρπάζεστε σαν από πορτοκαλί σωσίβιο από τη νέα του επιχείρηση προβληματισμού του θεατή περί των ντεσού de quelque chose ανθρωπίνως (παρά ανθρωπιστικώς, η λεπτομέρεια κάνει τη διαφορά από π.χ. τους Νταρντέν) φλέγοντος.

Έχοντας αναλάβει να φέρει σε πέρας το πιο πολυπρόσωπο και άρα πολυγωνικότερο στα ζητήματα που θίγει έργο του (ξανά αναψηλάφηση μιας πραγματικής υπόθεσης που απασχόλησε τη δικαιοσύνη και τη δημοσιότητα) και επειδή η αισθητική είναι ηθική, ο Βέλγος auteur γίνεται ανάδοχος της δομής τού γραμμικού χρονικού, της υφής τής με επικαθισμένο σαν σκόνη της ερήμου επάνω της το ταξιδιωτικό ντοκιμαντέρ ρεαλιστικής περιπέτειας, και της οπτικής τού με σταθερή κάμερα, αντικειμενικού ματιού, χωρίς παρέμβαση στα συμβάντα, embedded όπως η journaliste στο team. «Να χρησιμοποιήσουμε το υλικό σου;», τη ρωτούν σε αδιέξοδο κατά την τεκμηρίωση των αμφίβολων στοιχείων των μικρών. «Όχι, είναι θέμα αρχής», απαντάει αυτή. Είναι το alter ego του Λαφός; Θα μπορούσε, αν δεν εμφανιζόταν να κατεβάζει τη φωτογραφική της σα βρεγμένη γάτα κατ’ απαίτηση των ενοχλημένων θεώμενων ντόπιων, αν δεν δενόταν με το δικό της μαυράκι, αν δεν την έπαιρνε η μπάλα της ύβρεως μαζί με τα πατριωτάκια της στο κρεσέντο αμφίρροπης αερογέφυρας του φινάλε, αν δεν ήταν εκεί από επαγγελματική διαστροφή και για το λαβράκι, μάρτυρας της πολυκύμαντης απόπειρας αυτών των σύγχρονων σταυροφόρων που αλώνουν τα βλαστάρια της Σαχάρας με λάβαρο την αγαθοεργία, επιδιώκοντας ένα διπλωματικό επεισόδιο που θα στρέψει τον προβολέα στον δοκιμαζόμενο τόπο και θα επενεργήσει πολιτικά: «Η Γαλλία δεν θα μπορέσει να απελάσει 300 παιδιά πρόσφυγες πολέμου!».

«Κανείς (εκτός απ’ αυτά) δεν είναι αθώος και κανείς (ούτε αυτά) δεν μπορεί να βγει χωρίς βαβά απ’ το παιχνίδι με τη δίκοπη ματσέτα της charité», υπονοεί ο Λαφός, ενώ τα διλήμματα και τα αντίξοα απρόοπτα γίνονται βούτυρο στο croissant της δραματουργίας που χτίζει τον μικρόκοσμο και της μυθοπλασίας, με τη σειρά της νεράκι στο «λούκι» που τραβάει η συνείδηση πλάι στο modus operandi μιας τέτοιας αποστολής. Στο καρτέρι της εμπόλεμης βίας στις ειρηνευτικές δυνάμεις (όταν η ομάδα, οδηγώντας σε μη ασφαλή περιοχή, πυροβολείται από αντάρτες και τ’ ακούει από Άγγλο στρατιωτικό). Στον τραγέλαφο του χάσματος μεταξύ σχεδίων επί χάρτου και υλοποίησής τους (όταν ανταλλακτικό του χαλασμένου μονοκινητήριου που τους μεταφέρει καθυστερεί και τους υποχρεώνει σε απραξία). Στην τραμπάλα της εμπιστοσύνης μεταξύ των δύο πολιτισμών (όταν ο προύχοντας ενός χωριού τσεπώνει λεφτά αλλά δεν βρίσκει στους ευεργέτες του τα κουτσούβελα που χρειάζονται). Στο debate και στο νερό ή όχι στο κρασί των πιστεύω (όταν μια μάνα έρχεται γυρεύοντας για το… ορφανό που της βούτηξαν, ένας docteur και δύο νοσηλεύτριες τα βροντάνε και ο αρχηγός τού φωνάζει «Μπρος, φύγε. Και στείλε τσεκ στα παιδιά του Τρίτου Κόσμου!»). Στην αναπόφευκτη έκρηξη των εγώ, ανασκαλεμένων από τα «παλούκια» στο ναρκοθετημένο υπέδαφος ενός κοινού σκοπού (όταν οι πρωτοκαθηλωμένοι από αναποδιές μουσαφίρηδες τρώγονται στο πρωινό, με μια τους να φοράει παρεό σα να βρίσκεται σε διακοπές και την εκπρόσωπο της 4ης εξουσίας που τους τραβάει σε video να αντιμετωπίζεται ως κατάσκοπος).

Χωρίς αφηγηματικά να σε χώνουν πραγματικά στο καμίνι των διεργασιών (είπαμε, ζητούμενο δεν είναι το συμπάσχειν σου), σκηνές σαν τις παραπάνω ή το τηλεφωνικό ραπόρτο προς δύο διαφορετικούς υποψήφιους γονείς – χορηγούς (που αντιδρούν με διαφορετικούς τρόπους), που κυνικά σκόπιμα θυμίζει δουλοπάζαρο σε crowdfunding, μαντρώνουν το θέμα με υποδειγματικό καμτσίκι στην ανηλικοενήλικη κομπαρσαρία afro ερασιτεχνών. Εωσότου η κλιμάκωση (κυριολεκτικά, προσέξτε το μπαξίσι για μια σκάλα στην πίστα του εκεί Ελ Βενιζέλ) καταστήσει την πλοκή διαρκή εστία εντάσεων με διαφαινόμενη αίσια (για ποιον: για τα παιδιά ή για την οργάνωση;) έκβαση, η Μπόκο Χαράμ αιχμάλωτος της οποίας έχει πέσει για καμιά ώρα ο όχι τουρίστας (η χώρα δεν ονοματίζεται ποτέ) Λαφός είναι αναπόφευκτα η επιλογή του (και πέντε σεναριογράφων!) να βάζει τους ήρωές του να πιάνουν και ν’ ανοίγουν σαν βεντάλια στο τροπικό λιοπύρι, φρασάροντας, το «πρόβλημα» σε όλες τις παραμέτρους του. Θα τον απελευθερώσει, και μαζί το σασπένς αλλά και το σχόλιο εναντίον της νέας αποκιοκρατίας της φιλανθρωπίας, η μόνη ντόπια γαλλομαθής, προσληφθείσα ως μεταφράστρια της ΜΚΟ. Πιστή στα τάχαμου κίνητρά τους, όταν ακούσει από τ’ αφεντικά της την αλήθεια δεν θα (τους) πει κουβέντα και θα φύγει. Είναι θύμα εκμετάλλευσης με το αζημίωτο των νέων αλλοδαπών καλοθελητών, αλλά τα κούτσικα είναι καθ’ οδόν προς ένα αύριο ευμάρειας, έστω ξεριζωμένα. Στο κάτω-κάτω, μια άλλη οργάνωση δεν είχε γλιτώσει (και διδάξει τη γλώσσα και σ’) αυτήν άλλοτε; Θα (ξε)πληρώσει ποιους όπως τους πρέπει; Πέρνα τον χαλκά στο πόδι και θα μάθεις. Νύξη: Move For Kids δεν ήθελαν; Allez-y, τώρα. Σκλάβοι σας, μαντάμ…